“Dusze przemierzają wieki, jak chmury przemierzają niebo” – Tożsamość sieciowa w filmie <i>Atlas chmur</i>
Abstrakt
For an abstract in English, scroll down
Sonia Front
Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych
Wydział Filologiczny
Uniwersytet Śląski w Katowicach
“Dusze przemierzają wieki, jak chmury przemierzają niebo” – Tożsamość sieciowa w filmie Atlas chmur
Abstrakt: W narracjach science fiction XXI wieku figura cyborga została zastąpiona przez nową grupę bohaterów liminalnych: awatary, klony, świadomą sztuczną inteligencję, jednostkę genetycznie zmodyfikowaną oraz człowieka oderwanego od właściwej mu temporalności. Poprzez tych bohaterów narracje te ilustrują pytania filozoficzne dotyczące spójności tożsamości osobowej. Jednym z filmów, który eksploruję tę kwestię jest Atlas chmur (2012) Toma Tykwera oraz Lany i Lilli Wachowskich, gdyż proponuje on koncept tożsamości sieciowej, oderwanej od czasu. Tożsamość sieciowa – w formie transmigracji dusz – pokazana jest za pomocą doktryny Wiecznego powrotu Nietzschego, która stanowi nadrzędną zasadę strukturyzującą film. Tożsamość sieciowa łączy sześć niechronologicznie przedstawionych historii, rozpościerających się poprzez różne ery historyczne, od XIX wieku po postapokaliptyczną przyszłość. Niniejszy esej analizuje ten koncept tożsamości – indywidualnej i mnogiej, oddzielnej i połączonej jednocześnie – i sposób, w jaki wpisuje się ona w doświadczenie czasu i współzależności pomiędzy jednostkami w globalnej erze cyfrowej.
“Souls Cross Ages Like Clouds Cross Skies.”Network Identity in Cloud Atlas
Abstract: In 21 century science fiction narratives, the figure of the cyborg has been replaced by a new group of liminal characters: avatars, clones, sentient AI, genetically modified humans and time-displaced individuals. Through these characters the narratives explore philosophical questions about the unity of personal identity. One of the films that investigate this question is Tom Tykwer’s and Lilly and Lana Wachowski’s film Cloud Atlas (2012) as it proposes the notion of networked identity, divorced from time. Networked identity – in the form of transmigration of souls – is enacted in the film by the concept of eternal recurrence which is the film’s overriding framework. This identity is what connects the six juggled stories, spanning through various historical eras from the nineteenth century to the distant future. The paper analyses the film’s concept of twenty-first century subjectivity, singular and manifold, separated and connected simultaneously, and how it taps into the theme of global interconnectedness and co-temporality brought about by the media and globalization.
Słowa kluczowe
film; Atlas chmur; tożsamość sieciowa
Bibliografia
Benjamin, Walter. Theses on the Philosophy of History, w: Illuminations. Essays and Reflections, red. Hannah Arendt, Houghton Mifflin Harcourt, New York 1968, s. 253-264.
Braidotti, Rosi. Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym, przeł. Aleksandra Derra, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 1994.
Carr, Nicholas. Płytki umysł. Jak internet wpływa na nasz mózg, przeł. Katarzyna Rojek, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2012.
Clayton, Jay. Genome Time: Post-Darwinism then and now, „Critical Quarterly”, 2013, 55/1, s. 57-74.
D’Iorio, Paul. The Eternal Return: Genesis and Interpretation, „The Agonist: A Nietzsche Circle Journal”, 2011, 4/1, s. 1-43.
Deleuze, Gilles. Bergsonism, przeł. Hugh Tomlinson, Zone, New York 1990.
Deleuze, Gilles. Difference and Repetition, przeł. Paul Patton, Continuum, London and New York 2001.
Deleuze, Gilles. Kino. 1. Obraz-ruch 2. Obraz-czas, przeł. Janusz Margański, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008.
Ekrany pt. „Nowe narracje”, 1/2014.
Film of the Month: Timecode (2000), „Sight & Sound”, 2000 <http://old.bfi.org.uk/sightandsound/review/560>. (8.08.2017).
Firth, Rhiannon, Robinson, Andrew. For the Past yet to Come: Utopian Conceptions of Time and Becoming, „Time & Society”, 2013, 23/3, s. 380-401.
Gleick, James. Faster. An Acceleration of Just about Everything, Pantheon Books, 1999.
Griffiths, Jay. Pip Pip. A Sideways Look at Time, Flamingo, London 1999.
Hassan, Robert. Network Time, w: 24/7: Time and Temporality in the Network Society, red. Robert Hassan, Ronald E. Purser, Stanford University Press, Stanford 2007, s. 37-61.
Heise, Ursula K. Chronoschisms. Time, Narrative and Postmodernism, Cambridge University Press, Cambridge 1997.
Kopaliński, Władysław. Słownik symboli, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2006.
Kwartalnik Filmowy pt. „Wymiary czasu”, 86/2014.
Leccardi, Carmen. New Temporal Perspectives in the „High-Speed Society”, w: 24/7, red. Hassan, Purser, s. 25-36.
Mitchell, David. Atlas chmur, przeł. Justyna Gardzińska, Wydawnictwo MAG, Warszawa 2012.
Mitchell, David. Translating “Cloud Atlas” into the Language of Film, „Wall Street Journal”, 19.09.2012,
<http://www.wsj.com/articles/SB10000872396390443675404578060870111158076>. (8.08.2017).
Nietzsche, Friedrich. The Will to Power, red. Walter Kaufmann, przeł. Walter Kaufmann, R. J. Hollingdale, Random House, New York 2011.
Nietzsche, Friedrich. Thus Spoke Zarathustra, red. Adrian del Caro and Robert Pippin, Cambridge University Press, Cambridge, New York 2006.
Parr, Adrian. Repetition, w: The Deleuze Dictionary, red. Adrian Parr, Edinburgh University Press, Edinburgh 2010, s. 224-225.
Quart, Alissa. Networked, „Film Comment”, 2005, 41/4, s. 48-51.
Stagol, Cliff. Becoming, w: The Deleuze Dictionary, red. Adrian Parr, Edinburgh University Press, Edinburgh 2010.
Stambaugh, Joan. Nietzsche’s Thought of Eternal Return, John Hopkins, Baltimore 1972.
Stewart, Garrett. Framed Time. Toward a Postfilmic Cinema, University of Chicago Press, Chicago 2007.
Thomas, Rhys Owain. Terminated: The Life and Death of the Cyborg in Film and Television, w: The Palgrave Handbook of Posthumanism, red. Michael Hauskeller, Curtis D. Carbonell, Thomas D. Philbeck, Palgrave Macmillan, New York 2015, s. 57-65.
Tykwer, Tom, Lilly i Lana Wachowski, reż. Atlas chmur, dyst. Kino Świat, Hongkong, Niemcy, Singapur, USA, 2012.
Instytut Kultur i Literatur Anglojęzycznych Wydział Filologiczny Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
