„Zwrot ku zwierzętom” w prozie Gustawa Morcinka. Rekonesans
Abstrakt
“Turn towards Animals” in Gustaw Morcinek’s Prose. A Reconnaissance
The article concerns post‑camp literature of Gustaw Morcinek, which presents complex relations between people and animals. Issues presented in the prose of the writer from Karwina can be decoded by means of ecocritical currents. The animal studies perspective makes it possible to go beyond melancholic, anthropocentric theology. Animal eschatology in Morcinek’s writings shows numerous similarities to his reflections on the death of the human behind “barbed wires.” The human has been defined by the writer – who has turned towards animals – not as a creature antithetical to the animal, but as one equal to it. Morcinek makes successful attempts to affirm the animal world by building a positive system of values with the ethical component towards nature.
Key words: Gustaw Morcinek, animals, post‑camp literature, animal studies
Bibliografia
Anzulewicz P. OFMConv., Lipiński H.F. OFMConv.: „Ewangelia rozświetliła jego życie”. Św. Franciszek z Asyżu i jego dziedzictwo. Gdańsk 1998.
Barcz A.: Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze. „Anthropos?” 2012, nr 18–19, s. 59–79. Dostępne także w Internecie: http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos10/texty/barcz.htm [data dostępu: 10.05.2017].
Barcz A.: Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej. Katowice 2016.
Bednarek A.: Franciszek z Asyżu wśród humanistów. (Z dziejów recepcji postaci w XIX i XX wieku). Kalwaria Zebrzydowska 1986.
Egger W., Lehmann L., Rotzetter A.: Duchowość franciszkańska. Oprac. S. Padewski OFMCap. Wrocław 1992.
Encyklopedia katolicka. T. 5. Lublin 1989.
Franciszek z Asyżu: Reguła niezatwierdzona. W: Pisma św. Franciszka z Asyżu. Przeł. K. Ambrożkiewicz OFMCap. Warszawa 1990, s. 53–85.
Freke T., Gandy P.: Mistycyzm a religie świata: chrześcijaństwo, judaizm, islam, hinduizm, buddyzm, taoizm, szkoły misteriów, szamanizm. Przeł. E.M. Skweres. Warszawa 2002.
Gemelli A. OFM: Franciszkanizm. Przeł. W.J. Surmacz. Warszawa 1988.
Gobry I.: Święty Franciszek. Przeł. A. Dębska. Warszawa 2005.
Gombrowicz W.: Bestiarium. Wybór W. Bolecki. Kraków 2004.
Heska‑Kwaśniewicz K.: „Kolorowy rytm życia”. Studia o prozie Gustawa Morcinka. Kraków 1993.
Heska‑Kwaśniewicz K.: „Pisarski zakon”. Biografia literacka Gustawa Morcinka. Opole 1988.
Kolbuszewski J.: Kilka uwag o nurcie franciszkańskim w polskiej literaturze romantycznej. W: Śladami romantyków. Profesorowi Zbigniewowi Sudolskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Red. E. Kasperski, O. Krysowski. Warszawa 2010, s. 267–283.
Kolbuszewski J.: Śmierć zwierzęcia. W: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – antropologia kultury – humanistyka. Red. J. Kolbuszewski. T. 8. Wrocław 2004, s. 575–591.
Krupiński P.: „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Warszawa 2016.
Kwiatki św. Franciszka z Asyżu. Przeł. i wstęp L. Staff. Warszawa 1959.
Montorsi G.: Franciszek z Asyżu nauczycielem życia według przekazu źródeł franciszkańskich. Przeł. M. Wszołek. Kraków 2003.
Morcinek G.: Dziewczyna z Champs Elysées. Katowice 1947.
Morcinek G.: Judasz z Monte Sicuro. Katowice 1957.
Morcinek G.: Listy spod morwy. Katowice 1946.
Morcinek G.: O tym, jak głupi Zeflik był mądrym Zeflikiem. W: U złotego źródła. Baśnie polskie. Wybór S. Wortman. Warszawa 1967, s. 130–144.
Morcinek G.: Zabłąkane ptaki. Warszawa 1954.
Morcinek G.: Zagubione klucze. Warszawa 1958.
Nowak Z.J.: Posłowie. W: G. Morcinek: Judasz z Monte Sicuro. Katowice 1957, s. 282–286.
Nowak Z.J.: Wśród pisarzy i uczonych: szkice historycznoliterackie. Katowice 1980.
Sadzikowska L.: Szukanie kluczy. O literaturze poobozowej Gustawa Morcinka. Katowice 2017.
Weil K.: Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie. Przeł. P. Sadzik. Przekład przejrzała A. Barcz. W: Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna. Red. A. Barcz, M. Dąbrowska. Lublin 2014, s. 15–35.
Weil S.: Zakorzenienie i inne fragmenty. Wybór pism. Przeł. A. Wielowieyski. Warszawa 1961.
Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu? Red. A. Barcz, D. Łagodzka. Warszawa 2015.
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, Uniwersytet Śląski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
