Nieporadne jeszcze dźwięki. O materialności dziennika Rutki Laskier
Abstrakt
Still Inept Sounds. On the Materiality of Rutka Laskier’s Diary
The author of the article endeavours to present the history of the diary of Rut “Rutka” Laskier, a Jew from Będzin, who died in Auschwitz II–Birkenau. Laskier, called the Polish Anne Frank, wrote her diary for several months in an inconsistent and irregular manner. The notebook survived the war, but the information about its discovery reached the local media in as late as 2006. Jasińska analyses the Notebook, carefully examining the issues discussed by the girl, the topics chosen by her, and the pieces of information – either described or meticulously omitted – directly concerning Christian and/or Jewish culture and tradition. The author of the article pays a lot of attention to the “materiality” of the diary, as Paweł Rodak names it. She describes the material, the medium, the writing tools, and the girl’s handwriting. Such a way of looking at the diary makes it possible to broaden the cognitive perspective and to provide interesting interpretations. Jasińska also examines the very publication of the diary and the changes accompanying it on the proofreading‑editing level. She wonders whether and how it influences the act of reading the text, the social reception of the diary entries, and the assessment and value of Rutka’s Notebook as a historical source.
Key words: Będzin, diary, Holocaust, evidence, publication
Bibliografia
Gold L.: Rutka była moją koleżanką. W: R. Laskier: Pamiętnik. Wyd III. Będzin 2008, s. 11–14.
Jaworski W.: Żydzi będzińscy – dzieje i zagłada. Będzin 1993.
Konopczyńska‑Tota E.: Zasmucam się na widok masy czekającej na śmierć. Zagłada w oczach Rutki Laskier. W: Żydowskie dziecko. Red. A. Jeziorkowska‑Polakowska, A. Karczewska. Lublin 2013, s. 201–210.
Kowalska‑Leder J.: Diarystyka dzieci żydowskich pod okupacją niemiecką. W: J. Kowalska‑Leder: Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wrocław 2009, s. 63–216.
Kowalska‑Leder J.: Dzienniki dzieci Holokaustu. W: R. Knoll: Dziennik. Warszawa 2013, s. 31–52.
Kowalska‑Leder J.: Nota edytorska. W: R. Knoll: Dziennik. Warszawa 2013, s. 59–61.
Kowalska‑Leder J.: Renia i jej zeszyt. W: R. Knoll: Dziennik. Warszawa 2013, s. 7–29.
Kowalska‑Leder J.: Wprowadzenie. W: J. Kowalska‑Leder: Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wrocław 2009, s. 7–34.
Laskier R.: Pamiętnik. Wyd. III. Będzin 2008.
Leociak J.: Dlaczego pisali? W: J. Leociak: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wyd. II. Toruń 2016, s. 103–137.
Leociak J.: Losy tekstów. W: J. Leociak: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wyd. II. Toruń 2016, s. 89–101.
Leociak J.: Między osobowym a bezosobowym sposobem opowiadania. W: J. Leociak: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wyd. II. Toruń 2016, s. 141–185.
Leociak J.: O autorach, miejscu i czasie. W: J. Leociak: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wyd. II. Toruń 2016, s. 39–88.
Leociak J.: Opisać getto. W: J. Leociak: Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wyd. II. Toruń 2016, s. 187–332.
Minc Z., Archiwum ŻIH, sygn. 301/2484.
Nowacka M.: Historia „Pamiętnika”. W: R. Laskier: Pamiętnik. Wyd III. Będzin 2008, s. 6–10.
Rodak P.: Rzeczy w kontekście pisania. O materialności dzienników osobistych. „Kultura Współczesna” 2008, nr 3, s. 100–117.
Sitarek A.: Dawid Sierakowiak, Dziennik. Pięć zeszytów z łódzkiego getta, Warszawa 2015. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11, s. 719–725.
Szczepanek A.: Przyszłość niedokonana. Będzin w Pamiętniku Rutki Laskier i wspomnieniach Eugenii Prawer. W: Czytanie Śląska i Zagłębia. Materiały I studenckiej konferencji Koła Naukowego Polonistów. Red. E. Dutka. Katowice 2009, s. 143–151.
Szydłowski A.: Będzińskie getto – „wyspa śmierci”. W: R. Laskier: Pamiętnik. Wyd. III. Będzin 2008, s. 126–130.
Szydłowski A.: Epilog. W: R. Laskier: Pamiętnik. Wyd. III. Będzin 2008, s. 131–132.
Wydział Filologiczny, Uniwersytet Śląski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
