Likwidacja Europy. Totalizm i demokracja w rozważaniach Zygmunta Mysłakowskiego

Łukasz M. Michalski
https://orcid.org/0000-0002-2863-289X

Abstrakt

Autor artykułu omawia treść książki Zygmunta Mysłakowskiego z 1938 roku zatytułowanej Totalizm czy kultura, wskazuje przy tym na współbrzmienie zawartych w niej diagnoz sytuacji społeczno-politycznej końca lat trzydziestych XX wieku z Timothy’ego Snydera opisem drugiej dekady XXI wieku. Możemy dostrzec analogię między dynamicznym wzrastaniem totalizmów w okresie międzywojnia a mechanizmami, które obserwować można w Europie, Ameryce, Rosji współcześnie. Zygmunt Mysłakowski i Timothy Snyder nie pozostawiają złudzeń w opisach swoich teraźniejszości. Okazuje się jednak, że w książce Mysłakowskiego obok głównej linii wywodu w postaci uznania demokracji współwystępuje – w warstwie merytorycznej niezgodne z tym pierwszym – uznanie dla postaci wodza (marszałka Józefa Piłsudskiego). Autor tekstu omawia to napięcie jako kontekst diagnoz czasów nam współczesnych.


Słowa kluczowe

totalizm; kultura; Zygmunt Mysłakowski; Józef Piłsudski; Timothy Snyder

Barthes R.: Operacja Astra. W: Idem: Mitologie. Przeł. A. Dziadek. Wstępem opatrzył K. Kłosiński. Warszawa 2000, s. 66–68.

Brodski J.: Strategia obrony. Tłum. A. Pokojska. „Rzeczpospolita”, 21–22.01.2006, dodatek: „Plus Minus”, s. 8–9.

Chmaj L.: Kierunki i prądy pedagogiki współczesnej. Warszawa–Wilno 1938.

Kołakowski L.: Niepewność epoki demokracji. Wybór i słowo wstępne Z. Mentzel. Kraków 2014.

Kornat M.: Zygmunt Mysłakowski i jego koncepcja „ucieczki od wolności”. W: Doktryny, historia, władza. Red. A. Citkowska-Kimla, M. Kiwior-Filo, B. Szlachta. Kraków 2009, s. 137–151.

Kowal G.: Anatomia kulturowej legendy. Niżyński, Gründgens, Dönhoff, Piłsudski. Kraków 2014.

Koziołek R.: Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy. Katowice 2015.

Lechoń J.: U marszałka Piłsudskiego w Sulejówku. „Wiadomości Literackie” 1924, nr 40–42, s. 1.

Lektury Józefa Piłsudskiego. Edusens.pl. http://www.edusens.pl/edusensacje/lektury-jozefa-pilsudskiego [dostęp: 23.12.2020].

Lektury Marszałka. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. https://muzeumpilsudskiblog.pl/lektury-marszalka/ [dostęp: 23.12.2020].

Miłosz C.: Zniewolony umysł. Paryż 1953.

Mysłakowski Z.: Totalizm czy kultura. Kraków 1938.

Nałkowska Z.: Dzienniki. [T.] 3: 1918–1929. Oprac., wstęp i komentarz H. Kirchner. Warszawa 1980.

Nawroczyński B.: Oddech myśli. Archiwalia główne. Wybór, komentarze i red. naukowa L. Witkowski. Kraków 2020.

Snyder T.: Droga do niewolności. Rosja, Europa, Ameryka. Przekł. B. Pietrzyk. Kraków 2019.

Snyder T.: O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku. Przekł. B. Pietrzyk. Kraków 2017.

Starzewski M.: Demokracja a totalizm. Odczyt wygłoszony w Klubie Dyskusyjnym Związku Legionistów w Krakowie dn. 4 listopada 1937 r. Kraków 1937.

Śliwerski B.: „Spropagowany” pedagog społeczny jako uczony w przestrzeni politycznych konfrontacji. W: Pedagog społeczny. Teoria i praktyka działalności społecznej. Red. A. Żukiewicz. Łódź 2017, s. 13–29. https://doi.org/10.18778/8088-642-1.02.

Śliwerski B.: Tęsknota do „wodza”. Pedagog, 8.04.2019. https://sliwerski-pedagog.blogspot.com/2019/04/tesknota-do-wodza.html [dostęp:23.12.2020].

Urbankowski B.: Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg. Poznań 2014.

Weber M.: Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przeł. i wstępem opatrzyła D. Lachowska. Warszawa 2002.

Witkowski L.: Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Kraków 2013.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-29

Share |

Michalski Łukasz. (2020). Likwidacja Europy. Totalizm i demokracja w rozważaniach Zygmunta Mysłakowskiego. Chowanna, (2(55), 1-24. https://doi.org/10.31261/CHOWANNA.2020.55.08

Łukasz M. Michalski 
Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska
https://orcid.org/0000-0002-2863-289X




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).