Kryzys ekologiczny jako edukacyjne wyzwanie poznawcze
Abstrakt
W artykule omówione zostały bariery i problemy poznawcze wpływające na edukację proekologiczną. Kwestia kryzysu ekologicznego jest niezwykle trudna do zrozumienia dla każdego człowieka, między innymi ze względu na błędy i pułapki myślowe, a także z powodu złożoności tej problematyki. W edukacji rodzi to problemy z przekazywaniem wiedzy dotyczącej ekologii, jej przyswojeniem, weryfikacją i operacjonalizacją. Edukacja proekologiczna wymaga zatem innego rodzaju działań niż te podejmowane w pozostałych obszarach kształcenia, wymaga integracji nie tylko międzyprzedmiotowej, lecz także związanej z nauką krytycznego myślenia oraz kształtowaniem wrażliwości moralnej i obywatelskiej.
Słowa kluczowe
edukacja proekologiczna; błędy poznawcze
Bibliografia
Ariely D.: Potęga irracjonalności: ukryte siły, które wpływają na nasze decyzje. Przekł. T. Grzegorzewska, P. Grzegorzewski, A. Nowak-Młynikowska. Smak Słowa, Sopot 2017 [e-book, epub].
Aronson E.: Człowiek – istota społeczna. Tłum. J. Radzicki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
Bauman Z., Haffner P.: Bauman. Czynić swojskie obcym. Rozmowy Petera Haffnera z Zygmuntem Baumanem. Przeł. K. Leszczyńska. Wielka Litera, Warszawa 2019 [e-book, epub].
Dehaene S.: Jak się uczymy? Dlaczego mózgi uczą się lepiej niż komputery… jak dotąd. Tłum. D. Rossowski. Copernicus Center Press, Kraków 2021.
Dryl W. et al.: Knowledge Transfer in Network Organization. An Example of the Polish-Portuguese Network of Researchers (Preliminary Phase). „Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu” 2015, vol. 14 (1), s. 37–46. https://doi.org/10.19197/tbr.v14i1.11.
Dutton K.: Myślenie czarno-białe: binarny mózg jako balast w skomplikowanym świecie. Tłum. R. Madejski. Muza Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2021 [e-book, epub].
Fiedorczuk J.: Katastrofa wyobraźni. „Polityka” 2021, nr 36, s. 75. Foer J.S.: Klimat to my. Ratowanie planety zaczyna się przy śniadaniu. Przeł. A. Wojtasik. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020 [e-book, epub].
Jaskółowa E.: Uwolnić interpretację. W: Nowe odsłony klasyki w szkole. Literatura XIX wieku. Red. E. Jaskółowa, K. Jędrych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, s. 39–45.
Kahneman D.: Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Tłum. P. Szymczak. Media Rodzina, Poznań 2012.
Karwowska A.: Za jakiś czas koronawirus stanie się nową grypą. Ale co w międzyczasie? Lockdowny i oddziały covidowe co sezon jesienno-zimowy? Z prof. Krzysztofem Pyrciem i prof. Andrzejem Rychardem rozmawia Anita Karwowska. Wyborcza.pl, 26.11.2021. https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,27840215,za-jakis-czas-koronawirus-staniesie-nowa-grypa-ale-co-w-miedzyczasie.html?disableRedirects=true [dostęp: 30.11.2021].
Koc K.: Lekcje myślenia (obywatelskiego). Edukacja polonistyczna wobec współczesnego świata. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2018.
Lamża Ł.: Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020 [e-book, epub].
Michalski M.: Polonistyka końca świata. Edukacja literacka wobec wyzwań współczesności. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk [w druku].
Michniewicz T.: Chwilowa anomalia. O chorobach współistniejących naszego świata. Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2020 [e-book, epub].
Rosińska K.: Fake news. Geneza, istota, przeciwdziałanie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021 [e-book, epub].
Rosling H., Rosling O., Rosling Rönnlund A.: Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą. Tłum. M. Popławska. Media Rodzina, Poznań 2018 [e-book, epub].
Skiba M.: Bariery przekazywania wiedzy w organizacji. „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej Zarządzanie” 2016, nr 24, T. 2, s. 61–68.
Słocińska A.: Dzielenie się wiedzą jako istotna kompetencja pracowników. „Studia Ekonomiczne” 2016, nr 258, s. 86–96.
Solnit R.: Nadzieja w mroku. Nieznane opowieści, niebywałe możliwości. Przeł. A. Dierzgowska, S. Królak. Wydawnictwo Karakter, Kraków 2019.
Spitzer M.: Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie. Przeł. M. Guzowska. Wydawnictwo Dobra Literatura–Grupa Wydawnicza Literatura Inspiruje, Słupsk 2016 [e-book, epub].
Spitzer M.: Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Przeł. A. Lipiński. Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk 2013 [e-book, epub].
Stawiszyński T.: Co robić przed końcem świata. Wydawnictwo Agora, Warszawa 2021 [e-book, epub].
Śniatkowski S.: Język a przekazywanie wiedzy w dyskursie edukacyjnym. „Neurolingwistyka Praktyczna” 2018, nr 4, s. 26–31. https://neurolingwistyka.up.krakow.pl/article/view/4876/4587 [dostęp: 20.06.2021].
Taibbi M.: Nienawiść sp. z o.o. Jak dzisiejsze media każą nam gardzić sobą nawzajem. Przeł. T.S. Gałązka. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020 [e-book, epub].
Taleb N.N.: Antykruchość. Jak żyć w świecie, którego nie rozumiemy. Przeł. O. Siara. Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2020 [e-book, epub].
Taleb N.N.: Czarny łabędź. Jak nieprzewidywalne zdarzenia rządzą naszym życiem. Przeł. O. Siara. Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2020 [e-book, epub].
Wawer R.: Dziecko w procesie kształcenia – konotacje stylów przyswajania wiedzy. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2021, T. 40, nr 3, s. 79–88. https://doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.79-88.
Welzer H.: Samodzielne myślenie. Przeł. V. Grotowicz. Dobra Literatura, Słupsk 2016 [e-book, epub].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
