Jakie transformacje energetyczne na rzecz trzech ekologii? Entropie, ekologie i gospodarka w erze antropocenu

(artykuł w języku polskim, abstrakt w języku angielskim)

Anne Alombert
https://orcid.org/0000-0003-0390-0939
Michał Krzykawski
https://orcid.org/0000-0002-7992-0285

Abstrakt

"Jakie transformacje energetyczne na rzecz trzech ekologii? Entropie, ekologie i gospodarka w erze antropocenu"

Artykuł rozpatruje współczesny kryzys ekologiczny jako potrójny problem ekologii środowiskowej, ekologii mentalnej i ekologii społecznej: podczas gdy ekosystemy naturalne są zagrożone przez infrastrukturę przemysłową, która służy eksploatacji surowców mineralnych i bazującej na niej zglobalizowanej ekonomii konsumpcyjnej, ekosystemy psychiczne i społeczne są zagrożone przez połączone urządzenia, które służą eksploatowaniu zasobów libidalnych i bazującej na nich ekonomii uwagi i gospodarce opartej na danych. Ten potrójny kryzys ekologiczny jest opisany w artykule jako proces wzrostu entropii na różnych poziomach (termodynamicznym, biologicznym, informacyjnym lub psychospołecznym). Odwrócenie tego procesu wymaga podwójnej transformacji energetycznej: takiej, która pozwala z umiarem gospodarować energią pochodzącą z zasobów mineralnych i otaczać je troską, oraz takiej, która pozwala na to samo w odniesieniu do energii psychicznej i libidalnej. Artykuł odwołuje się do prac Nicolasa Georgescu-Roegena i Bernarda Stieglera, którzy opisują taką transformację jako walkę ze wzrostem entropii, z jednej strony prowadzoną z perspektywy fizycznej i środowiskowej, a z drugiej – z perspektywy psychicznej, technicznej i społecznej.


Słowa kluczowe

ekologia; ekonomia; gospodarka; entropia; energia; antropocen; entropocen; Félix Guattari; Nicholas Georgescu-Roegen; Bernard Stiegler

Alombert Anne, Michał Krzykawski. “Vocabulaire de l’Internation”. Appareil, opublikowano 3 lutego 2021. http://journals.openedition.org/appareil/3752 (10.01.2022).

Crary, Jonathan. 24/7. Późny kapitalizm i koniec snu, przeł. Dariusz Żukowski. Kraków: Karakter, 2019.

Csikszentmihalai, Mihaly. Przepływ: psychologia optymalnego doświadczenia, przeł. Magdalena Wajda-Kacmajor. Taszów: Moderator, 2005.

Freud, Sigmund. Kultura jako źródło cierpień, przeł. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1995.

Ekeland, Ivar. “Du bon usage des modèles mathématiques”. Responsabilité & Environnement. Annales des Mines, 101/janvier 2021, 26. http://www.annales.org/re/2021/re_101_janvier_2021.html (10.01.2022).

Georgescu-Roegen, Nicolas. La décroissance: entropie, écologie, économie, przeł. Jacques Grinevald, Ivo Rens. Paris: Ellébore-Sang de la terre, 2006.

Georgescu-Roegen, Nicolas. “The Entropy Law and the Economic Problem”. W: Energy and Economic Myths. Institutional and Analytical Economic Essays. New York:

Pergamon, 1976.

Guattari, Félix. Les Trois Écologies. Paris: Galilée, 1989.

Hayles, Katherine N. “Hyper and Deep Attention: The Generational Divide in Cognitive Modes”. Profession (2007), 187–199.

“Managing the COVID-19 infodemic: Promoting healthy behaviours and mitigating the harm from misinformation and disinformation”. Joint statement by WHO, UN, UNICEF, UNDP, UNESCO, UNAIDS, ITU, UN Global Pulse, and IFRC. https://www.who.int/news/item/23-09-2020-managing-the-covid-19-infodemic-promoting-healthy-behaviours-and-mitigating-the-harm-from-misinformation-and-disinformation (10.01.2022).

Montévil, Maël. “Entropies and the Anthropocene crisis”. AI & Society: Knowledge, Culture and Communication, opublikowano 15 maja 2021, https://doi.org/10.1007/s00146-021-01221-0.

Morozov, Evgeny. “Résister à l’ubérisation du monde”. Le Monde diplomatique, septembre 2015, 1-22. https://www.monde-diplomatique.fr/2015/09/MOROZOV/53676 (10.01.2022).

Pasquale, Frank. “From Territorial to Functional Sovereignty: The Case of Amazon”. OpenDemocracy, opublikowano 5 stycznia 2018. https://www.opendemocracy.net/en/digitaliberties/from-territorial-to-functional-sovereignty-case-of-amazon (10.01.2022).

Petit, Victor. “Vocabulaire d’Ars Industrialis”. W: Bernard Stiegler, Pharmacologie du Front national. Paris: Flammarion, 2013.

Sen, Amartya. Commodities and Capabilities. New Delhi: Oxford University Press, 1987.

Shah, Sonia. “Dlaczego pandemie są coraz częstsze?”, przeł. Zbigniew M. Kowalewski, Le Monde diplomatique, 2(162). https://monde-diplomatique.pl/dlaczego-pandemie-sa-coraz-czestsze (10.01.2022).

Steffen, Will et al. (August 14, 2018). “Trajectories of the Earth System in the Anthropocene”. PNAS, 115 (33) (2018), 8252–8259.

Stiegler, Bernard. “De l’économie libidalne à l’écologie de l’esprit”. Multitudes, 1 (24) (2006), 86. https://www.cairn.info/revue-multitudes-2006-1-page-85.htm.

Stiegler Bernard, avec le Collectif Internation. Bifurquer. “Il n’y a pas d’alternative”. Paris: Les liens qui libèrent, 2020.

Streeck, Wolfgang. How Will Capitalism End? Esssays on a Failing System. London and New York: Verso, 2017.

Wiener, Norbert. The Human Use of Human Beings. Cybernetics and Society. London: Free Associated Books, 1989.

Zin, Jean. “André Gorz, pionier de l’écologie politique”. W: André Gorz, Un penseur pour le XXIe siècle, red. Christophe Fourel, 57–75. Paris: La Découverte, 2009.


Opublikowane : 2021-06-25


AlombertA., & KrzykawskiM. (2021). Jakie transformacje energetyczne na rzecz trzech ekologii? Entropie, ekologie i gospodarka w erze antropocenu. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, (44), 11-28. https://doi.org/10.31261/errgo.12260

Anne Alombert 
Université Paris 8  Francja
https://orcid.org/0000-0003-0390-0939
Michał Krzykawski  michal.k.krzykawski@gmail.com
Wydział Humanistyczny Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska
https://orcid.org/0000-0002-7992-0285




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).