Codzienność (od)pamiętana. Projekt „autobiografii zbiorowej” Georges’a Pereca

(Article in Polish/Artykuł w języku polskim)


Abstrakt

Czy błędne wspomnienia mogą być prawdziwe? Co stanowi fundament kultury – trwały mit, a może zmienna codzienność? Czy można stworzyć autobiografię zbiorową? A jeśli tak, czym taki gatunek miałby się charakteryzować? Między innymi z takimi pytaniami mierzy się autorka artykułu, biorąc na teoretyczny i interpretacyjny warsztat Pamiętam że (1978, przeł. Krzysztof Zabłocki) Georges’a Pereca. Książeczka zbudowana jest z 480 krótkich wspomnień, jednozdaniowych „okruchów codzienności”, błahych drobiazgów sprzed lat i przez lata odpamiętywanych. Ten prosty koncept z pogranicza poetyki i „pracy przypominania” przynosi fascynujące rezultaty; nie tylko buduje alternatywny dla historycznych przekazów obraz powojennej Francji, ale przede wszystkim istotnie oddziałuje na czytelnika – także współczesnego, także polskiego. Zderzenie tego tekstu z kategoriami pamięci komunikatywnej i pamięci kulturowej Jana Assmanna pozwala podjąć refleksję m.in. nad indywidualnością i zbiorowością wspomnień oraz rodzajem pamięci, która rzeczywiście łączy pokolenia i kultury.


Słowa kluczowe

autobiografia zbiorowa; pamięć komunikatywna; pamięć kulturowa; codzienność; Georges Perec; Jan Assmann

Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. Anna Kryczyńska-Pham, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
Święty Augustyn, Wyznania, przeł. Zygmunt Kubiak, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2007.
Auster Paul, Przedmowa, w: Joe Brainard, I remember, przeł. Krzysztof Zabłocki, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2014.
Bergson Henri, Materia i pamięć: esej o stosunku ciała do ducha, przeł. Romuald. J. Weksler-Waszkinel, przekł. przejrzał Marek Drwięga, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Brainard Joe, I remember, przeł. Krzysztof Zabłocki, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2014.
Campbell John, Struktura czasu w pamięci autobiograficznej, przeł. Joanna Górnicka-Kalinowska, w: Pamięć w filozofii XX wieku, red. Zofia Rosińska, Wydawnictwo Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Cieliczko Małgorzata, Pustka, „Forum Poetyki”, 2015, nr 1 (15.05.2019).
Głowiński Michał, Unanimizm, w: Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław- 2007.
Górzański Jerzy, Carambar i makagiga, „Wyspa – Kwartalnik Literacki”, 2013, nr 2 (15.05.2019).
Graf Paweł, Nazwa postaci literackiej w perspektywie pamięci i zapominania, w: Konvergencie a divergencie v propriálnej sfére. Zborník referátov, red. Alexandra Chomová, Jaromir Krško, Iveta Valentovás, Bratislava 2019.
Gunn Janet Verner, Sytuacja autobiograficzna, przeł. Jadwiga Węgrodzka, w: Autobiografia, red. Małgorzata Czemińska, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
Jasnowski Paweł, Perec i melancholia. Zarys geografii melancholicznej, „Teksty Drugie”, 2014, nr 5 (15.05.2019).
Jasnowski Paweł, Podzwyczajność, „Znak”, 2014, nr 2 (15.05.2019).
Kerenyi Karl, Mnemosyne i Lesmosyne. O źródłach „przypominania” i „zapominania”, przeł. Zbigniew Zwoliński, w: Pamięć w filozofii XX wieku, red. Zofia Rosińska, Wydawnictwo Wydziału Filozofii i Socjologii
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Kundera Milan, Zasłona, przeł. Marek Bieńczyk, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006.
Markowski Michał Paweł, Perekreacja, w: Georges Perec, Gabinet kolekcjonera, Wydawnictwo KR, Warszawa 2013.
Mathews Harry, Sad. Wspomnienie Georges’a Pereca, przeł. Piotr Sommer, „Literatura na Świecie”, 1995, nr 11-12.
Nowicka Sara, Okruchy zbiorowej codzienności, „ArtPapier”, 2013, nr 14 (15.05.2019).
Perec Georges, Pamiętam że, przeł. Krzysztof Zabłocki, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2013.
Perec Georges, Praca pamięci (rozmowa z Frankiem Venaille’em), przeł. Ewelina Kuniec, w: Urodziłem się. Eseje, red. Jacek Olczyk, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2012.
Poprawa Adam, Nieciągłość autobiografii. „Pamiętam że. To, co wspólne I” Georges’a Pereca, „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media”, 2015, nr 1(4).
Ricoeur Paul, Drogi rozpoznania, przeł. Janusz Margański, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004.
Ricoeur Paul, Pamięć indywidualna, pamięć zbiorowa, w: Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański, TAiWPN Universitas, Kraków 2006.
Zabłocki Krzysztof, Pamiętam Paryż Pereca, w: Georges Perec, Pamiętam że, przeł. Krzysztof Zabłocki, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2013.

Opublikowane : 2020-07-28


CieliczkoM. (2020). Codzienność (od)pamiętana. Projekt „autobiografii zbiorowej” Georges’a Pereca. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, (40), 85-101. https://doi.org/10.31261/errgo.7697

Małgorzata Cieliczko  malgorzata.cieliczko@gmail.com
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej  Polska




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).