Byty postzwierzęce w powieści P.K. Dicka <i>Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?</i> i w filmowej dylogii <i>Blade Runner</i>

(Artykuł w języku polskim/A research article in Polish)


Abstrakt

Fabuła powieści Philipa K. Dicka Czy androidy marzą o elektrycznych owcach? stała się inspiracją dla twórców scenariuszy do filmów Łowca androidów (1982) oraz Blade Runner 2049 (2017). Poza analizowanymi już wielokrotnie wątkami cogito sztucznych ludzi w “trylogii Blade Runnera” odnajdziemy także strategie narracyjne dające się odczytywać z perspektyw animal studies. Do najważniejszych z nich należy motyw ontologicznych nieciągłości cyberbiologicznych zwierząt (animoidów), a także pomysł narracyjnego powiązania bytów organicznych i technologicznych z ideą międzygatunkowego splotu. Przykłady takich zabiegów służą krytyce społeczeństwa konsumpcyjnego, w kreatywny sposób reinterpretując zjawiska kryzysu duchowości i zmierzchu Antropocenu, wskazując także na widmo ziszczającej się na naszych oczach eko-katastrofy.


Słowa kluczowe

Philip K. Dick; Blade Runner; Blade Runner 2049; postzwierzęta; animal studies

Braidotti, Rosi. Po człowieku, przeł. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014.

Derrida. Jacques. “Zwierzę, którym więc jestem (dalej idąc śladem)”, przeł. Michał Koza. https://www.academia.edu/3316323/Jacques_Derrida_-_Zwierz%C4%99_kt%C3%B3rym_wi%C4%99c_jestem_dalej_id%C4%85c_%C5%9Bladem_ (09.03.2020).

Dick, Philip K. Czy androidy marzą o elektronicznych owcach?, przeł. Sławomir Kędzierski. Warszawa: Prószyński i Spółka, 1999.

Elsaesser, Thomas. Kino – maszyna myślenia. Refleksje nad kinem epoki cyfrowej. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2018.

Haraway, Donna. “Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie”, przeł. Adam Ostolski. Krytyka Polityczna, nr 1, 2008, 102–116.

Jameson, Fredric. Archeologie przyszłości: pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe, przeł. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Konefał, Sebastian J. Corpus Futuri. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2013.

Foucault, Michel. Słowa i rzeczy, przeł. Tadeusz Komendant, Tomasz Swoboda. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2006.

Pasieka, Paweł. “Kartezjańska koncepcja zwierzęcia-maszyny”. Filo–Sofija, vol. 12, no. 17, 2012, 51–64.

Sitarski, Piotr. Sens stylu. O twórczości filmowej Ridleya Scotta. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010.

Sammon. Paul M. Future Noir. The Making of Blade Runner. Syndey, New York, London: Harper Collins Publishers, 1996.

Lawrence Sutin. Boże inwazje. Życie Philipa K. Dicka, przeł. Lech Jęczmyk. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2005

Wolfe, Cary. “In the Shadow of Wittgenstein’s Lion: Language, Ethics, and the Question of the Animal”. W: Zoontologies: The Question of the Animal. red. Cary Wolfe, 1–57. Minneapolis, London: University of Minnesota Press, 2003.

Davis, Heather, Rosi Braidotti. “The Amoderns: Thinking with Zoe. A Feature Interview with Rosi Braidotti” (lipiec 2016) https://amodern.net/article/amoderns-thinking-zoe/ (29.06.2020).

Descartes, René. Rozprawa o metodzie. Dobrego powodowania swoim rozumem i szukania prawdy w naukach, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/rozprawa-o-metodzie.pdf (9.03.2020).

Fancher, Hampton. Blade Runner. Early Script. https://www.dailyscript.com/scripts/Blade-runner_early.html (03.06.2020).

Fancher, Hampton, Michael Green. Blade Runner 2049. Final Shooting Script. https://www.docdroid.net/WWXneXj/blade-runner-2049-shooting-script.pdf (09.06.2020).

Hasło ze słownika internetowego: “Animoid”. W: Urban Dictionary https://www.urbandictionary.com/define.php?term=Animoid (03.06.2020).


Opublikowane : 2021-09-03


KonefałS. (2021). Byty postzwierzęce w powieści P.K. Dicka <i>Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?</i> i w filmowej dylogii <i>Blade Runner</i&gt;. Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, (42), 197-214. https://doi.org/10.31261/errgo.9290

Sebastian Jakub Konefał  sebastian.konefal@ug.edu.pl
Uniwersytet Gdański  Polska
https://orcid.org/0000-0002-8930-235X

dr hab. Sebastian Jakub Konefał: adiunkt pracujący w Instytucie Badań nad Kulturą Uniwersytetu Gdańskiego. Stypendysta Fundacji Systemu Rozwoju Edukacji. Autor książek: Corpus Futuri. Literackie i filmowe wizerunki postludzi (2013) Kino Islandii. Tradycja i ponowoczesność (2016) oraz The Cinema of Iceland: BetweenTradition and Liquid Modernity(2019). Redaktor naukowy książek Strefy mroku: groza w kulturze audiowizualnej (2017), Powieści graficzne: leksykon (2015), Anatomia wyobraźni (2014) oraz współredaktor antologii tekstów Sacrum w kinie. Dekadę później (2013). O s-f pisał m.in. w Panoptikum,Kinie i w leksykonie Kino Nowej Przygody (2011). Jego akademickie zainteresowania obejmują współczesne kinematografie nordyckie, kino gatunków, badania posthumanistyczne oraz komiks i telewizję.

 






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).