Głos w sprawie aktualnego stanu użycia zapożyczeń niemieckich we współczesnym etnolekcie śląskim i postaw językowych jego użytkowników (raport wstępny z projektu badawczego)

Gerd Hentschel
https://orcid.org/0000-0003-2034-1577
István Fekete
https://orcid.org/0000-0002-6734-3660
Jolanta Tambor
https://orcid.org/0000-0002-0801-3821

Abstrakt

The article presents initial findings from a research project that aims to investigate to what extent German loan words are still in use in Silesian today. Over the centuries, Silesian has adopted far more loan words from German than any other dialect on Polish territory. The project focuses on speakers of Silesian and analyses their so-called subjective frequency of usage of specific Silesian Germanisms in comparison with synonymous words in Standard Polish. Nearly 700 word pairs are tested. The estimates of usage frequency are correlated with the respondents’ sociodemographic data and their so-called language attitudes towards Silesian and its position in Silesian-Polish society. The question of how Germanisms are treated is a central issue in the current discussion on the codification of Silesian.


Słowa kluczowe

etnolekt śląski; germanizmy; postawy językowe; subiektywna frekwencja; kodyfikacja

Słowniki

SGM – Wronicz J., red., 2016–2017: Słownik gwar małopolskich. T. 1–2. Kraków.

SGP – Słownik gwar polskich PAN, 1979–2018: T. 1–10. Wrocław–Kraków.

Słowniczek gwary śląskiej. W: Szołtysek M., 2010: Ślązoki nie gęsi, czyli Konski nojfajniyjszych książek na świecie przełonaczone na śląsko godka. Rybnik.

Słownik śląski [online: http://www.slownikslaski.pl/].

Literatura

Adelung J.C., 1809: Mithridates oder allgemeine Sprachenkunde mit dem Vater Unser als Sprachprobe in beynahe fünfhundert Sprachen und Mundarten… Teil 2. Berlin.

Anstatt T., 2016: Subjektive Frequenz als Forschungsmethode. „Wiener Slawistischer Almanach” LXXVII, s. 7–35.

Czesak A., 2015: Współczesne teksty śląskie na tle procesów językotwórczych i standaryzacyjnych współczesnej Słowiańszczyzny. Kraków.

Grybosiowa A., 1998: Wartościowanie gwary śląskiej. Mity i rzeczywistość. W: Wolińska O., red.: Prace językoznawcze. T. 25: Studia historycznojęzykowe. Katowice, s. 40–47.

Hentschel G., 2018: Śląski: gwara – dialekt – język? Spojrzenie z zewnątrz. W: Tambor J., red.: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy – koncepcje – perspektywy. T. 4: Pogranicza, mniejszości, regiony. Etnolingwistyka. Katowice, s. 41–66.

Holm S., 1979: A Simple Sequentially Rejective Multiple Test Procedure. „Scandinavian Journal of Statistics” VI, nr 2, s. 65–70.

Jassem W., Gembiak D., 1980: Subiektywne prawdopodobieństwo wyrazów polskich. Warszawa–Poznań.

Kocyba P., 2015: Sprachenkampf, Sprachkontakt und Sprachstatus. Monachium.

Kurek H., 1987: Przełączanie kodu językowego, czyli socjolingwistyczne aspekty wzajemnego oddziaływania języka literackiego i dialektów. „Język Polski” LXVII, z. 1–2, s. 63–69.

Levshina N., 2015: How to Do Linguistics with R: Data Exploration and Statistical Analysis. Amsterdam–Filadelfia.

Marti R., 2018: Romansz i Schwizertütsch w Szwajcarii. W: Tambor J., red.: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy – koncepcje – perspektywy. T. 4: Pogranicza, mniejszości, regiony. Etnolingwistyka. Katowice, s. 159–174.

Olesch R., 1978: Zur schlesischen Sprachlandschaft. Ihr alter slavischer Anteil. „Zeitschrift für Ostforschung” XXVII, s. 32–43.

Peres-Neto P.R., 1999: How Many Statistical Tests are Too Many? The Problem of Conducting Multiple Inferences Revisited. „Marine Ecology Progress Series” nr 176, s. 303–306.

Tambor J., 2008: Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna. Katowice.

Tambor J., 2009: Propozycje kodyfikacji ortograficznej śląszczyzny. „Socjolingwistyka” XXII–XXIII, s. 83–92.

Tambor J., 2013: Ile śląskiego jest w śląskim. W: Hentschel G., red.: Variation und Stabilität in Kontaktvarietäten. Beobachtungen zu gemischten Formen der Rede in Weißrussland, der Ukraine und Schlesien. Oldenburg, s. 1–26.

Wood S., 2006: Generalized Additive Models: An Introduction with R. Florida.

Wood S., 2009: gamm4: Generalized Additive Mixed Models Using mgcv and lme4. R Package [online: http://CRAN.R-project.org/package=gamm4; data dostępu: 2.08.2018].

Pobierz

Opublikowane : 2019-12-20


HentschelG., FeketeI., & TamborJ. (2019). Głos w sprawie aktualnego stanu użycia zapożyczeń niemieckich we współczesnym etnolekcie śląskim i postaw językowych jego użytkowników (raport wstępny z projektu badawczego). Forum Lingwistyczne, 6(6), 17-42. https://doi.org/10.31261/FL.2019.06.02

Gerd Hentschel 
Carl von Ossietzky Universität Oldenburg  Niemcy
https://orcid.org/0000-0003-2034-1577
István Fekete 
Carl von Ossietzky Universität Oldenburg  Niemcy
https://orcid.org/0000-0002-6734-3660
Jolanta Tambor  jolanta.tambor@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska
https://orcid.org/0000-0002-0801-3821




Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).