Opowiedzieć niewidzialne. Próba analizy filmu <i>Ida</i> Pawła Pawlikowskiego
Abstrakt
To tell about the invisible. An attempt at analysing the movie Ida by Paweł Pawlikowski
The present text is the first attempt in Poland at analysing the movie by Paweł Pawlikowski, Ida. The author’s premise is that the cinematographic means of expression which are employed in Ida serve to convey meanings which do not result merely from the course of the action and which are not contained in the dialogues. A closer look at the camera work, at the relation between the image and the sound, the recurrent stylistic means in the film allows one to reach the meaning which results from the deep structure of the cinematographic message. The article frequently mentions the statements made by the makers of the film, the accounts from the shooting and the postproduction periods because here the process of the analysis is understood to a certain extent as the reconstruction of the process of creation. The fundamental aim of the analysis of Pawlikowski’s film is to situate it within a historical and cinematographic context, reference to which has direct justification in the structure of the film. Such an attitude opens Pawlikowski’s work to the subsequent stages of interpretation and facilitates a polemics with the reading of Ida which is already well‑established in critical works.
Key words: Ida, Paweł Pawlikowski, Łukasz Żal, Holocaust, film and history, frame composition, light in cinema
Bibliografia
Bergery B.: Divine Purpose. „American Cinematographer” 2014, nr 5.
Bradshaw P.: „Ida” – London Film Festival Review. Dostępne w Internecie: http://www.theguardian.com/film/2013/oct/14/ida‑london‑film‑festival‑2013‑review.
Bukowiecki A.: Ascetyczność wyrafinowana. „FilmPro” 2013, nr 4.
Fuller G.: Ida: Review. „FilmComment” 2014, nr 5. Dostępne w Internecie: http://www.filmcomment.com/article/review‑ida‑pawel‑pawlikowski
Janicka B.: Trzy sceny z „Idy”. „Kino” 2015, nr 2.
Każdy ma dwie dusze. Rozmowa Anny Serdiukow z Pawłem Pawlikowskim. „Kino” 2013, nr 10.
Kozłowski K.: Jerzy Wójcik – estetyka światła. „Images” 2014, nr 23.
Maciejewski Ł.: Historia pewnego triumfu. „Magazyn Filmowy SFP” 2015, nr 2 (42).
Pasetti A.M.: „Ida”, un film gioiello su Olocausto e ricerca di identità individuale e collettiva. „Il Fatto Quotidiano” z 13 marca 2014 r.
Paweł pisze film kamerą. Rozmowa Katarzyny Skorupskiej z Łukaszem Żalem. Dostępne w Internecie: http://www.portalfilmowy.pl/wydarzenia,277,16904,1,1,Pawel‑pisze‑film‑kamera‑.html.
Robey T.: Ida Review: „Eerily Perfect”. Dostępne w Internecie: http://www.telegraph.co.uk/film/ida/review/.
Rosenstone R.: Historia w obrazach/historia w słowach: rozważania nad możliwością przedstawienia historii na taśmie filmowej. Przeł. Ł. Zaremba. W: Film i historia. Antologia. Red. I. Kurz. Warszawa 2008, s. 103–104.
Staramy się być kreatywni. Rozmowa Anny Michalskiej z Ewą Puszczyńską i Piotrem Dzięciołem. „Magazyn Filmowy SFP” 2015, nr 43 (3).
Thomson D.: „Ida” is a New Masterpiece of Polish Cinema. Dostępne w Internecie: http://www.newrepublic.com/article/117431/ida‑reviewed‑david‑thomson.
Trzeba poczuć swój film. Rozmowa Oli Salwy z Pawłem Pawlikowskim. „Magazyn Filmowy SFP” 2013, nr 28.
Wheatley C.: Film of the Week: „Ida”. Dostępne w Internecie: http://www.bfi.org.uk/news‑opinion/sight‑sound‑magazine/reviews‑recommendations/film‑week‑ida.
Wigura K.: Dlaczego „Ida” tak gniewa? Częściowe podsumowanie dyskusji o filmie Pawła Pawlikowskiego. „Kultura Liberalna” 2013, nr 255 (47).
Wójcik J.: Labirynt światła. Oprac. S. Kuśmierczyk. Warszawa 2006.
Wójcik J.: Z niewidzialnego w widzialne. „Images” 2004, nr 3–4.
Katedra Filmu, Telewizji i Nowych Mediów, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
