„Mruży oczy noc ormiańska” – wokół metafory ikonicznego losu w poezji Jerzego Ficowskiego
Abstrakt
“Armenian Night Squints its Eyes”. Around the Metaphor of the Iconic Fate in Jerzy Ficowski’s Poetry
In his work, Jerzy Ficowski – the author of Odczytanie popiołów, Ptak poza ptakiem, Demony cudzego strachu and Czekanie na sen psa – concentrates on the borderland in its broad sprectrum. Tryptyk bizantyjski – the subject of this study – is a piece in which the author emphasises the need for memory and emphatic writing, which is especially visible in its third part, devoted to Armenian memory. Being a reminder of the tragic history of the forgotten nation, the poem is simultaneously a cry for literary presence and audibility. This cultural, historical and literary borderland, significant in Ficowski’s poetry, appears also in the gesture of rewriting an icon and in the creation of oxymoronic poetry.
Key words: Jerzy Ficowski, post‑war poetry, Armenians, memory, memory studies, trauma, postmemory, icon
Bibliografia
Arct M.: Ilustrowany słownik języka polskiego. Warszawa 1929.
Cormack R.: Malowanie duszy. Ikony, maski pośmiertne i całuny. Przeł. K. Kwaśniewicz. Kraków 1999.
Czwordon P.: Empatia i obserwacja. O poezji Jerzego Ficowskiego. Poznań 2008.
Didi‑Huberman G.: Obraz mimo wszystko. Przeł. M. Kubiak Ho‑Chi. Kraków 2008.
Ficowski J.: Amulety i definicje. Warszawa 1960.
Ficowski J.: Cyganie na polskich drogach. Kraków 1986.
Ficowski J.: Cyganie polscy. Szkice historyczno‑obyczajowe. Warszawa 1953.
Ficowski J.: Czekanie na sen psa. Warszawa 2014 (pierwodruk: Kraków 1970).
Ficowski J.: Demony cudzego strachu. Wspominki cygańskie. Warszawa 1986.
Ficowski J.: Gałązka z Drzewa Słońca. Sejny 1999 (pierwodruk: Warszawa 1961).
Ficowski J.: Lewe strony widoków. Poznań 2014.
Ficowski J.: Mistrz Manole i inne przekłady. Wybór i red. J. Ekier, P. Sommer. Sejny 2004.
Ficowski J.: Mistrz Manole. Rumuńska poezja ludowa. Wybór i wstęp D. Czara‑Stec. Warszawa 1962.
Ficowski J.: Moje strony świata. Warszawa 1957.
Ficowski J.: Odczytanie popiołów. Sejny 2003 (pierwodruk: London 1979).
Ficowski J.: Okolice sklepów cynamonowych. Szkice, przyczynki, impresje. Kraków–Wrocław 1986.
Ficowski J.: Ołowiani żołnierze. Warszawa–Kraków 1948.
Ficowski J.: Pamięci Witolda Wojtkiewicza. Anin 1989.
Ficowski J.: Pantareja. Kraków 2006.
Ficowski J.: Pismo obrazkowe. Warszawa 1962.
Ficowski J.: Po polsku. Warszawa 1955.
Ficowski J.: Poezje wybrane. Wybór J. Ficowski. Warszawa 1982.
Ficowski J.: Ptak poza ptakiem. Warszawa 1968.
Ficowski J.: Regiony wielkiej herezji. Szkice o życiu i twórczości Brunona Schulza. Kraków 1967.
Ficowski J.: Rodzynki z migdałami. Antologia poezji ludowej Żydów polskich. Wrocław 1988 (pierwodruk: Wrocław 1964).
Ficowski J.: Śmierć jednorożca. Warszawa 1981.
Ficowski J.: Śnieżne rymy białej zimy. Wrocław 2014 (pierwodruk: Warszawa 1969).
Ficowski J.: Tęcza na niedzielę. Warszawa 1971.
Ficowski J.: W sierocińcu świata. Rzecz o Witoldzie Wojtkiewiczu. Warszawa 1993.
Ficowski J.: Wiersze niektóre. Warszawa 1970.
Ficowski J.: Wiersze Papuszy. Wrocław 1956.
Ficowski J.: Wiersze wybrane. Kraków 1956.
Ficowski J.: Wszystko to czego nie wiem. Wybór i posłowie P. Sommer. Sejny 1999.
Ficowski J.: Zawczas z poniewczasem. Kraków 2004.
Heidegger M.: Hölderlin i istota poezji. W: M. Heidegger: Objaśnienia do poezji Hölderlina. Przeł. S. Lisiecka. Warszawa 2004, s. 43.
Herbert Z.: Babcia. „Tygodnik Powszechny” 1998, nr 12, s. 9.
Janocha M.: Ikony w Polsce. Od średniowiecza do współczesności. Warszawa 2008.
Jerzy Ficowski. Bibliografia za lata 1947–2009. Oprac. J. Kandziora. Sejny 2010.
Kapuściński R.: Armenia. W: R. Kapuściński: Imperium. Warszawa 1993, s. 48–57.
Kucharczyk G.: Pierwszy Holocaust XX wieku. Warszawa 2004.
Kuczyńska‑Koschany K.: „Все поэты жиды”. Antytotalitarne gesty poetyckie i kreacyjne wobec Zagłady oraz innych doświadczeń granicznych. Poznań 2013.
Ostromęcki B.: Amulety i definicje. W: Wcielenia Jerzego Ficowskiego. Red. P. Sommer. Sejny 2010, s. 35–37.
Podgórzec Z.: Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim. Warszawa 1985.
Ternon Y.: Ormianie. Historia zapomnianego ludobójstwa. Przeł. W. Brzozowski. Kraków 2005.
Turowski A.: Nokturny Władysława Strzemińskiego. W: Władysław Strzemiński. Czytelność obrazów. Red. P. Polit, J. Suchan. Łódź 2012, s. 98–109.
Wcielenia Jerzego Ficowskiego. Red. P. Sommer. Sejny 2010.
Wydział Filologii Polskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
