Umowy dotyczące spadku obejmującego przedsiębiorstwo rodzinne na przykładzie rozwiązań hiszpańskich
Abstrakt
W niniejszym artykule poruszono zagadnienia związane z umowami dotyczącymi spadku obejmującego przedsiębiorstwo rodzinne, ze szczególnym uwzględnieniem prawa katalońskiego. W artykule w pierwszej kolejności wskazano pewne ogólne trudności, które wynikają z braku oficjalnej definicji „przedsiębiorstwa rodzinnego”, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Następnie krótko wyjaśniono specyfikę hiszpańskiego systemu prawnego, która jest szczególnie widoczna z perspektywy prawa spadkowego, którego systemów Hiszpania ma aż siedem, w tym kataloński, który jest przedmiotem szczególnego zainteresowania w niniejszym artykule. Artykuł przechodzi następnie do protokołu rodzinnego – instytucji, której zadaniem jest pełne i kompleksowe wspomaganie przedsiębiorstw rodzinnych w ułożeniu zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych relacji z osobami trzecimi. Następnie szczególną uwagę poświęca się heretament i pacte successori d'atribució particular jako przykładom umów dziedziczenia w prawie katalońskim. Omawiana przez autorkę dopuszczalność umów dziedziczenia jest ściśle związana z zachowaniem ciągłości przedsiębiorstw rodzinnych. Uważa się, że jest to odpowiedni środek gwarantujący ich integralność i transfer międzypokoleniowy. Dlatego też autorka sugeruje, aby polski ustawodawca nie zaprzestawał poszukiwań instytucji wspierających przedsiębiorców w procesie planowania dziedziczenia.
Słowa kluczowe
umowy dotyczące spadku; dziedziczenie przedsiębiorstw rodzinnych; rozrządzenia na wypadek śmierci; prawo hiszpańskie; prawo katalońskie; heretament
Bibliografia
Alvarez Lata N., Aspectos civiles de la empresa familiar: economía familiar y sucesión hereditaria, Netbiblo, A Coruña, 2011.
Bieluk J., Zarządca sukcesyjny — nowa instytucja w polskim prawie spadkowym, „Białostockie Studia Prawnicze” 2017, T. 22, nr 4, s. 47—57.
Blajer P., Umowa o spadek jako narzędzie zmian generacyjnych w rolnictwie — na przykładzie włoskiej instytucji „patto di famiglia”, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011, z. 2, s. 435—506.
Blicharz R., Ustanowienie zarządu sukcesyjnego przedsiębiorstwem osoby fizycznej po jej śmierci, w: Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior, P. Relidzyński, W. Wyrzykowski, E. Zielińska, M. Żaba, C.H. Beck, Warszawa, 2019, https://sip.legalis.pl/document-full.seam?documentId=mjxw62zogi3damrtgmydkni.
Bonomi A., The regulation on Matrimonial Property and Its Operation in Succession Cases — Its Interaction with the Succession Regulation and Its Impact on Non-participating Member States, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020, T. 26, s. 71—89.
Caccavale C., Divieto dei patti successori ed attualità degli interessi tutelati. Appunti per uno studio sul Patto di famiglia: profili strutturali e funzionali della fattispecie, https://elibrary.fondazionenotariato.it/articolo.asp?art=02/0203&mn=3.
Caló E., El proyecto de Reglamento de la Unión Europea sobre la ley aplicable a las sucesiones: lo que no se ha dicho, InDret 2010, Nº 3, s. 2—10.
Cámara Lapuente S., New developments in the Spanish Law of Succession, InDret 2007, Nº 4, s. 2—49.
Carrascosa González J., El Reglamento Sucesorio Europeo 650/2012 de 4 Julio 2012: análisis crítico, Rapid Centro, Murcia, 2019.
Davì A., L’autonomie de la volonté en droit international privé des successions dans la perspective d’une future Réglamentation Européenne, in: Les successions internationales dans l’UE — Perspectives pour une harmonisation, Wüzburg, DNotI, 2004, s. 387—415.
Egea Fernández J., Protocolo familiar y pactos sucesorios. La proyectada reforma de los heredamientos, InDret 2007, Nº 3, s. 2—36.
Fernández-Sancho Tahoces A.S., La sucesión en la empresa familiar: el protocolo familiar y su publicidad registral, „Revista Aranzadi de derecho patrimonial” 2009, Nº 23, s. 287—306.
Ferré-André S., Le droit français du mandat à effet posthume, une innovation attendue de la loi du 23 juin 2006, „La Revue du Notariat” [Montréal] 2009, vol. 111, s. 381—391.
Gortázar Lorente C., Derecho y empresa familiar: el protocolo y sus instrumentos de desarollo, https://dugi-doc.udg.edu/handle/10256/11162.
Górniak K., Mandat na wypadek śmierci w prawie francuskim, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019, z. 4, s. 919—939.
Guillame F., Papeil A.-S., Transmission d’une entreprise familiale à un descendant: essai comparatif Suisse—France, „Semaine judiciaire” 2009, Nº 2, s. 33—73.
Ieva M., Il patto di famiglia, in: P. Rescigno, M. Ieva, Trattato breve delle successioni e donazioni, CEDAM, 2010, s. 317—347.
Krause R., Margoński M., Dziedziczenie po obywatelu Wenezueli zamieszkałym w Polsce: opinia prawna sporządzona przez biegłych „ad hoc” z zakresu prawa obcego, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2014, T. 15, s. 87—104.
Krysa J., Niejednolitość terytorialna prawa hiszpańskiego a prawo prywatne międzynarodowe, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2014, T. 14, s. 9—50.
Kwak A., Od rodziny nuklearnej Talcotta Parsonsa do wielości form życia rodzinnego współcześnie, „Roczniki Nauk Społecznych” 2019, nr 4, s. 129—146.
Margoński M., Ważność testamentów wspólnych sporządzanych przez obywateli polskich w sprawach spadkowych z elementem transgranicznym, „Przegląd Sądowy” 2010, nr 10, s. 61—70.
Navas Navarro S., El pacto sucesorio de atribución particular en el Código civil de Cataluña, InDret 2009, Nº 2, s. 2—35.
Olmedo Castañeda F.J., La empresa familiar en el Derecho español: necesidad de una regulación jurídica, „El Notario del Siglo XXI” — Revista 84, https://www.elnotario.es/hemeroteca/revista-84/9281-la-empresa-familiar-en-elderecho-espanol-necesidad-de-una-regulacion-juridica.
Olmedo Castañeda F.J., Prohibición de los pactos sucesorios en el Derecho común: cuestionamento de su ratio legis. Propuesta para su admisibilidad, „Anuario de Derecho Civil” 2019, vol. 72, fasc. II, s. 447—483.
Pazdan J., Umowy dotyczące spadku w rozporządzeniu spadkowym Unii Europejskiej, C.H. Beck, Warszawa, 2018.
Pazdan J., Umowy dziedziczenia w Rozporządzeniu Unii Europejskiej z 2012 r. w sprawach spadkowych, w: Rozprawy cywilistyczne. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Drozdowi, red. M. Pecyna,
J. Pisuliński, M. Podrecka, LexisNexis, Warszawa, 2013.
Pazdan J., Umowy rodzinne o skutkach spadkowych na tle rozporządzenia Nr 650/2012, w: Kolizyjne i procesowe aspekty prawa rodzinnego, red. J. Gołaczyński, W. Popiołek, C.H. Beck, Warszawa, 2019, s. 117—125.
Pazdan M., O rozgraniczaniu statutów i wsysaniu regulacji prawnej (na przykładzie prawa stosowanego do oceny różnych aspektów powołania i funkcjonowania wykonawcy testamentu i zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorstwem), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020, T. 27, s. 159—177.
Pazdan M., Umowy dziedziczenia w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, „Studia Iuridica Silesiana” 1979, nr 5, s. 151—168.
Pazdan M., Zarząd sukcesyjny — aspekty kolizyjnoprawne, w: Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior, P. Relidzyński, W. Wyrzykowski, E. Zielińska, M. Żaba, C.H. Beck, Warszawa, 2019, https://sip.legalis.pl/document-full.seam?documentId=mjxw62zogi3damrtgmydqna.
Pazdan M., Zarządca sukcesyjny a wykonawca testamentu, w: „Ius est ars boni et aequi”. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, red. A. Dańko-Roesler, M. Leśniak, M. Skory, B. Sołtys, Wolters Kluwer, Wrocław, 2018, s. 885—894.
Pazdan M., Zachariasiewicz M., Highlights and Pitfalls of the EU Succession Regulation, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020, T. 26, s. 125—187.
Petrelli G., La nuova disciplina del patto di famiglia, „Rivista del Notariato” 2006, Nº 60, s. 401—466.
Pisuliński J., Pojęcie umowy dziedziczenia w prawie prywatnym międzynarodowym oraz umowy dotyczącej spadku w rozporządzeniu spadkowym, w: Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Wolters Kluwer, Warszawa, 2015, s. 144—167.
Requeixo Souto X.M., Pactos de atribución particular post mortem. Ámbito del articulo 1271, ap. 2 del Código civil, „Anuario de Derecho Civil” 2012, vol. 65, fasc. IV, s. 1745—1781.
Rodríguez-Uría Suárez I., La ley aplicable a los pactos sucesorios, Universidade de Santiago de Compostela, 2014.
Rodríguez-Uría Suárez I., La ley aplicable a las sucesiones mortis causa en el Reglamento (UE) 650/2012, InDret 2013, Nº 2, s. 2—58.
Serrano de Nicolás Á., Pactos sucesorios de atribución particular: Su relación con otras istituciones sucesorias del propio Código Civil de Cataluña,„Revista General de Derecho Romano” 2011, Nº 16, https://www.iustel.com/v2/revistas/detalle_revista.asp?id_noticia=410630&d=1.
Tort-Martorell C., Sobre el heredamiento como excepción a los principios romanos de derecho sucesorio en el vigente código civil de Cataluña, „Fundamina. A Journal of Legal History” 2014, Nº si-2, s. 925—937.
Twardoch P., Odgraniczenie statutów stosunków majątkowych małżeńskich od innych statutów, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2015, T. 17, s. 81—102.
Twardoch P., Rozgraniczenie statutu spadkowego i prawa właściwego dla małżeńskiego ustroju majątkowego na tle rozporządzenia spadkowego i regulacji krajowych dotyczących stosunków majątkowych między małżonkami oraz projektu rozporządzenia w sprawie małżeńskichustrojów majątkowych, w: Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Wolters Kluwer, Warszawa, 2015, s. 228—243.
Twardoch P., Umowy małżeńskie w prawie prywatnym międzynarodowym, C.H. Beck, Warszawa, 2019.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
