Podróż do Miasta Nadziei – imigracja, diaspora i tożsamość w powieści Larissy Lai Salt Fish Girl
Abstrakt
Motyw podróży stanowi jeden z najważniejszych tropów literatury postkolonialnej, jak również literatury science fiction, której korzenie są niezaprzeczalnie zanurzone w dyskursie kolonialnym. Zależność ta prowadzi do rozrachunków z kolonialną przeszłością i przepisywaniem (writing back) na nowo narracji charakterystycznych dla science fiction. Autorka artykułu bada osobliwe związki między teorią postkolonialną a literaturą science fiction. Omawia, w jaki sposób fikcja spekulatywna pozwala na dogłębną analizę współczesnej kondycji diasporycznej oraz kwestii pamięci i tożsamości kulturowej w kontekście dialogu ze współczesnymi studiami nad diasporą i studiami postkolonialnymi.
Motyw podróży, rozumiany zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym, staje się punktem wyjścia do dyskusji na temat tego, jak doświadczenia migracji i diasporycznej egzystencji wpływają na tożsamość podmiotu, a także na jego relację z kulturą i językiem kraju przodków.
W artykule ukazano sposoby zaangażowania Larissy Lai w dyskusję na temat aktualnego stanu społeczności diasporycznych. Zaproponowano także nowe spojrzenie na skomplikowaną relację między diasporami, ich przeszłością i dziedzictwem przodków oraz językiem, a motywem podróży rozumianej zarówno przestrzennie (jako podróż z jednego miejsca do drugiego), jak i czasowo (jako powrót do korzeni lub niemożność powrotu). Wykorzystując teorię postkolonialną oraz teorię science fiction jako ramy teoretyczne, autorka dowodzi, że dla Lai podróż jednego z wcieleń głównej bohaterki, Nu Wa, na Wyspę Mgieł i Zapomnienia stanowi rozbudowaną metaforę doświadczenia chińskich imigrantów w Kanadzie. Motyw podróży jest tu nierozerwalnie związany z kluczowymi dla społeczności diasporycznych praktykami pamiętania i zapominania, a także z ciągłym poszukiwaniem nowej, granicznej tożsamości w poznawanej rzeczywistości. Co więcej, Lai sugeruje, że taka podróż stanowi dla jednostki traumatyczne doświadczenie, którego efektem jest utrata dostępu do dziedzictwa i języka przodków oraz konieczność zaakceptowania swojej liminalnej kondycji, co przyczynia się do poczucia wyobcowania i braku zakorzenienia.
Słowa kluczowe
Salt Fish Girl; Larissa Lai; science fiction; podróż; diaspora; imigracja
Bibliografia
Chiwen Liu K., 2009, Hybridization as the postcolonial anti-exotic in Larissa Lai’s “Salt Fish Girl”, “Concentric: Literary and Cultural Studies”, no 35/2, 309–336.
Clarke A., 2000, Past tense: History, heritage and ideology, in: Knauer, K., Murray, S., eds., Britishness and cultural studies: Continuity and change in narrating the nation, Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 70–82.
Cuyegkeng E., 2017, These constellations will be yours, “Strange Horizons”, 7 August, http://strangehorizons.com/fiction/these-constellations-will-be-yours/ (accessed on 8 January 2020).
Hopkinson N., 2000, Midnight robber, New York: Warner Books.
Hopkinson N., 2004, Introduction, in: Hopkinson, N., Mehan, U., eds., So long been dreaming: Postcolonial science fiction and fantasy, Vancouver: Arsenal Pulp Press, 7–9.
Lai L., 2002, Salt fish girl: A novel, Toronto: Thomas Allen Publishers.
Memmi A., 1993, The colonizer and the colonized, Boston: Beacon Press.
Okorafor N., 2015, Binti, New York: Tom Doherty Associates.
Patterson C.B., Troeung, Y., 2016, The psyche of neoliberal multiculturalism: Queering memory and reproduction in Larissa Lai’s “Salt Fish Girl” and Chang-rae Lee’s “On Such a Full See”, “Concentric: Literary and Cultural Studies”, no 42/1, 73–98.
Rieder J., 2005, Science fiction, colonialism, and the plot of invasion, “Extrapolation”, no 46/3, 373–394.
Rieder J., 2008, Colonialism and the emergence of science fiction, Middletown, CT: Wesleyan University Press.
Solomon R., 2017, An Unkindness of Ghosts, New York: Akashic Books.
Suvin D., 1979, Metamorphoses of science fiction: On the poetics and history of a literary genre, New Haven: Yale University Press.
Suvin D., 1988, Positions and presuppositions in science fiction, London: Macmillan.
Tiffin H., Post-colonial literatures and counter-discourse, in: Ashcroft, B., Griffiths, G., Tiffin, H., eds., The post-colonial studies reader, London and New York: Routledge, 95–98.
Upstone S., 2009, Spatial politics in the postcolonial novel, Farnham: Ashgate.
Wolmark J., 2005, Time and identity in feminist science fiction, in: Seed, D., ed., A companion to science fiction, Oxford: Blackwell Publishing, 156–170.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-0135-0486
AGNIESZKA PODRUCZNA – PhD, Institute of Literary Studies, University of Silesia in Katowice, Poland.
Anglistka, literaturoznawczyni. Ukończyła pracę doktorską na temat ciała w postkolonialnej fikcji spekulatywnej. Jej obecne badania nadal koncentrują się na różnych aspektach fikcji spekulatywnej (szczególnie północnoamerykańskiej) w kontekście studiów postkolonialnych. Jej zainteresowania naukowe obejmują studia postkolonialne, gender studies i teorię science fiction.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
