Korpusy językowe w polsko-rosyjskim projekcie leksykograficznym "Architektura i urbanistyka"
Abstrakt
W artykule opisano przydatność zasobów korpusów językowych i platformy korpusowej w trakcie tworzenia polsko-rosyjskiego słownika Architektura i urbanistyka. W tym celu wykorzystano: Narodowy Korpus Języka Polskiego, Narodowy Korpus Języka Rosyjskiego, Polsko-Rosyjski Korpus Uniwersytetu Warszawskiego oraz platformę Sketch Engine. Wykazano, że implementacja zasobów przebiega z różną intensywnością na poszczególnych etapach opracowywania słownika. Najbardziej pomocne są korpusy językowe (wraz z dostępnymi narzędziami) na pierwszych etapach, tj. budowania haseł (haseł podstawowych i pochodnych od nich). W znacznie mniejszym stopniu korpusy językowe są wykorzystywane w procesie poszukiwania odpowiedników rosyjskich z powodu stosunkowo ubogiej kolekcji tekstów specjalistycznych, a nawet użytkowych dostępnych w korpusach równoległych. Często uzyskane wyniki mają wartość jedynie sondażową. Istotne jest łączenie danych pozyskanych z różnych zasobów korpusowych w celu otrzymania informacji relewantnych dla zawartości artykułu hasłowego projektowanego słownika.
Słowa kluczowe
korpus językowy, korpus narodowy, słownik specjalistyczny, architektura, urbanistyka
Bibliografia
Baker, Paul. Sociolinguistics and Corpus Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010.
Bańko, Mirosław. Górski, Rafał. “Praktyczny przewodnik po korpusie języka polskiego.” Hebal-Jezierska, Milena (ed.). Praktyczny przewodnik po korpusach języków słowiańskich. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2014: 11–26.
Bralewski, Dariusz. Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych. Łask: Oficyna Wydawnicza LEKSEM, 2012.
Charciarek, Andrzej. “Korpus równoległy InterCorp w leksykografii przekładowej – możliwości i ograniczenia.” Roczniki Humanistyczne 2019, LXVII, 7: 79–92.
Dobrovol'skiy, Dmitriy Olegovich. “Korpusy tekstov i dvuyazychnaya frazeografiya.” Vestnik Novosibirskogo gosudarstvennogopedagogicheskogo universiteta, 2015, 5(27): 23–37 [Добровольский Дмитрий Олегович. „Корпусы текстов и двуязычная фразеография.” Вестник Новосибирского государственного педагогического университета, 2015, 5(27): 23-37]. DOI: 10.15293/2226-3365.1505.02
Dobrovol'skiy, Dmitriy Olegovich. Kretov, Аleksey Аleksandrovich. Sharov, Serney Aleksandrovich. “Korpus parallel'nykh tekstov: arkhitektura ivozmozhnosti ispol'zovaniya.” Natsional'nyykorpus russkogo yazyka: 2003–2005. Moskva: Indrik, 2005: 263–296 [Добровольский, Дмитрий О. , Кретов Алексей Александрович, Шаров Серней Александрович. “Корпус параллельных текстов: архитектура и возможности использования.” Национальный корпус русского языка: 2003–2005. Москва: Индрик, 2005: 263–296. <https://ruscorpora.ru/new/corpora-biblio.html> (12.08.2021)].
Duszkin, Maksim. “Praktyczny przewodnik po korpusie języka rosyjskiego.” Hebal-Jezierska, Milena (ed.). Praktyczny przewodnik po korpusach języków słowiańskich. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2014: 142–165.
Faaß, Gertrud. “Lexicography and Corpus Linguistics.” Fuertes-Olivera, Pedro. A. (ed.). The Routledge Handbook of Lexicography. Oxon: Routledge, 2017: 123–137.
Grabowski, Łukasz. “Statystyka, programowanie i co jeszcze? O wyzwaniach współczesnego językoznawstwa.” Mokijenko, Walerij. Tarsa, Jadwiga (eds.). Język i pamięć. Księga jubileuszowa dedykowana Panu Profesorowi Wojciechowi Chlebdzie z okazji 70. urodzin. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2020: 257–271.
Grabowski, Łukasz. “Korpusy dwu- i wielojęzyczne w służbie tłumacza, leksykografa i badacza: poszukiwanie ekwiwalentów przekładowych w świetle hipotez dotyczących istnienia uniwersaliów tłumaczeniowych.” Chlebda, Wojciech (ed.). Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2011: 89–112.
Halliday, M. A.K., Teubert, Wolfgang, Yallop, Colin, Cermáková Anna. Lexicology and Corpus Linguistics. An Introduction. Londyn: Continuum, 2004.
Hanks, Patrick. “The corpus revolution in lexicography.” International Journal of Lexicography, 2012, 25(4): 398–436.
Kiklewicz, Aleksander. “Korpus internetowy jako źródło informacji lingwistycznej: ograniczenia.” Prace Językoznawcze 2018, XX (2): 75–97.
Kilgarriff, Adam. Baisa, Vít. Bušta, Jan. Jakubíček, Miloš. Kovář, Vojtěch. Michelfeit, Jan. Rychlý, Pavel. Suchomel, Vít. “The Sketch Engine: Ten Years On”, Lexicography 2014, no. 1: 7–36. DOI:10.1007/s40607-014-0009-9.
Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. Podstawy językoznawstwa korpusowego. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2005.
Łaziński, Marek. Kuratczyk, Magdalena. “Korpus Polsko-Rosyjski Uniwersytetu Warszawskiego.” Gruszczyńska, Ewa, Leńko-Szymańska, Agnieszka (eds.). Polskojęzyczne korpusy równoległe / Polish-language Parallel Corpora. Warszawa Instytut Lingwistyki Stosowanej WLS, 2016: 83–95.
Przepiórkowski, Adam. Bańko, Mirosław. Górski, Rafał L. Lewandowska-Tomaszczyk, Barbara. Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 2012.
Rabotalova, Yekaterina Vladimirovna. “Korpusnyye tekhnologii v leksikografii (na primere angliyskoy terminologii neftepererabotki)”. Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo oblastnogo universiteta, Seriya: Lingvistika, 2020, №5: 8–18. [Работалова, Екатерина Владимировна. Корпусные технологии в лексикографии (на примере английской терминологии нефтепереработки) Вестник Московского государственного областного университета, Серия: Лингвистика, 2020, №5: 8–18].
Vetulani, Grażyna. “Problemy i korzyści wynikające z automatycznego przetwarzania korpusów – na przykładzie badań z zakresu predykacji rzeczownikowej w języku polskim.” Roczniki Humanistyczne 2013, LXI, z. 8: 13–24.
Żmigrodzki, Piotr. Bańko, Mirosław. Batko-Tokarz, Barbara. Bobrowski, Jakub. Czelakowska, Anna. Grochowski, Maciej. Przybylska, Renata. Waniakowa, Jadwiga. Węgrzynek, Katarzyna. Wielki Słownik Języka Polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2018: 19–20.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Polska
https://orcid.org/0000-0002-2205-5470
dr hab. Maria Mocarz-Kleindienst – profesor uczelni, kierownik Katedry Translatoryki i Języków Słowiańskich w Instytucie Językoznawstwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, redaktor naczelna czasopisma „Roczniki Humanistyczne” z. Glottodydaktyka, redaktor działu „Przekładoznawstwo” Półrocznika Językowego Tertium. Zainteresowania naukowe: translatoryka audiowizualna, interkulturowość w przekładzie tekstów użytkowych, leksykografia dwujęzyczna, przekład a gatunek filmowy, audiodeskrypcja w filmie.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
