PODOBIEŃSTWA TERMINOLOGICZNE W METAJĘZYKU SŁOWIAŃSKIEJ KRYTYKI TERMINOGRAFICZNEJ
Abstrakt
The article deals with the issues related to the formation of terminographic criticism as an independent section of terminography. There are no clear boundaries in the metalanguage of terminographic criticism. We conclude that the terminological parallels in the synchronously compared Slavic metalanguages of this direction are formally identical, with absolutely the same semantic structures. It is established that Ukrainian and Belarusian meta-units more often coincide in form than Russian and Polish terms do. In the metalanguage of Slavic criticism, which is under consideration, foreign units prevail. The metalanguage of Ukrainian criticism is rich in synonyms; it is characterized by single intralinguistic homonymy. The identity of the Ukrainian metalanguage, in contrast to the Russian and Belarusian languages, tends to preserve the traditions of national term formation and to adapt borrowed units.
Słowa kluczowe
podobieństwa terminologiczne, krytykа terminograficzna, terminografiiа, мetajęzyk, meta-jednostka, metajęzyk słowiańskiej krytyki terminologicznej
Bibliografia
Akhmanova, Ol'ga. Slovar' lingvisticheskikh terminov, 2-ye izd., ster., Moskva: URSS: Yeditorial URSS, 2004 [Ахманова, Ольга. Словарь лингвистических терминов, 2-е изд., стер., Москва: УРСС: Едиториал УРСС, 2004] ˂http://classes.ru/grammar/174.Akhmanova/source/worddocuments/_.htm˃.
Vezhbitskaya, Anna. “Metatekst v tekste”. Novoye v zarubezhnoy lingvistike, vyp. VIII: Lingvistika teksta [Вежбицкая, Анна. “Метатекст в тексте”. Новое в зарубежной лингвистике, вып. VIII: Лингвистика текста, 1978: 402-421].
Dubichinskiy, Vladimir, Royter T. Teoriya I leksikograficheskoye opisaniye leksicheskikh paralleley. Khar'kov: Izd-vo «Pіdruchnik NTU “KHPІ”», 2015 [Дубичинский, Владимир, Ройтер Т. Теория и лексикографическое описание лексических параллелей. Харьков: Изд-во «Підручник НТУ “ХПІ”», 2015].
Zagnіtko, Anatolіy. Slovnik suchasnoї lіngvіstiki: ponyattya і termіni. Donets'k: DonNu, 2012, t. 2 [Загнітко, Анатолій. Словник сучасної лінгвістики: поняття і терміни. Донецьк: ДонНУ, 2012, т. 2].
Kosmeda, Tetyana “Zbagachennya ukraїns'koї lіngvіstichnoї termіnologіchnoї leksikografії.Rets. na slovnik: Zagnіtko A. P. Slovnik suchasnoї lіngvіstiki: ponyattya і termіni (Tekst)/ Anatolіy Panasovich Zagnіtko: u 4 t.– Donets'k: DonNu, 2012”. Lіngvіstichnі studії, vip. 28, 2014: 194–198 [Космеда, Тетяна “Збагачення української лінгвістичної термінологічної лексикографії. Рец. на словник: Загнітко А. П. Словник сучасної лінгвістики: поняття і терміни (Текст)/ Анатолій Панасович Загнітко: у 4 т. – Донецьк: ДонНУ, 2012”. Лінгвістичні студії, вип. 28, 2014: 194–198].
Kosmeda, Tetyana. “Novyy uchebnyy slovar' (Kozdra М., Dubiczynski W. Dydaktyczny słownik tematyczny rosyjsko-polskich paraleli leksykalnych. Leksyka kulinarna (rzeczownik). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2019. 202 s./ Kozdra M., Dubichinskiy V. Uchebnyy tematicheskiy slovar'russko-pol'skikh leksicheskikh paralleley. Kulinarnayaleksika (imena sushchestvitel'nyye). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2019. 202 s.)” Lіngvіstichnі doslіdzhennya, vip. 52, 2020: 236–241 [Космеда, Тетяна. “Новый учебный словарь (Kozdra М., Dubiczynski W. Dydaktyczny słownik tematyczny rosyjsko-polskich paraleli leksykalnych. Leksyka kulinarna (rzeczownik). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2019. 202 s./ Коздра М., Дубичинский В. Учебный тематический словарь русско-польских лексических параллелей. Кулинарная лексика (имена существительные). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2019. 202 с.)”. Лінгвістичні дослідження, вип. 52, 2020: 236–241].
Kosmeda, Tetyana. “Funktsіyne navantazhennya naukovoї movoznavchoї shkoli v suchasnomu prostorі unіversitets'koї sistemi”. Lіngvіstichnі studії, vip.34, 2017: 176–83 [Космеда, Тетяна. “Функційне навантаження наукової мовознавчої школи в сучасному просторі університетської системи”. Лінгвістичні студії, вип. 34, 2017: 176–83].
Petrova, Tetyana. “Teoretiko-praktichne znachennya retsenzіy na ukraїns'kі termіnologіchnі slovniki kіntsya XX st.– poch. XXІ st.”. Problemi zagal'nogo і slov’yans'kogo movoznavstva, № 3, 2019: 96–106 [Петрова, Тетяна. “Теоретико-практичне значення рецензій на українські термінологічні словники кінця ХХ ст. – поч. ХХІ ст.”. Проблеми загального і слов’янського мовознавства, № 3, 2019: 96–106]. DOI 10.15421/251913.
Petrova, Tetyana. “Ukraїns'ka termіnografіchna kritika: vіd vitokіv do suchasnostі”. Naukoviy vіsnik Nats. un-tu bіoresursіv і prirodokoristuvannya Ukraїni. Serіya: Fіlologіchnі nauki, vip. 292, 2018: 208–217 [Петрова, Тетяна. “Українська термінографічна критика: від витоків до сучасності”. Науковий вісник Нац. ун-ту біоресурсів і природокористування України. Серія: Філологічні науки, вип. 292, 2018: 208–217].
Fasmer, Maks. Etimologicheskiy slovar' russkogo yazyka: v 4 tomakh. Perevod s nem. i dop. O. N. Trubacheva. Pod red., predisloviye B. A. Larina. 2-ye izd. Moskva: Progress, 1986 [Фасмер, Макс. Этимологический словарь русского языка: в 4 томах. Перевод с нем. и доп. О. Н. Трубачева. Под ред., предисловие Б. А. Ларина. 2-е изд. Москва: Прогресс, 1986] ˂http://etymolog.ruslang.ru/index.php?act=contents&abc=%F1&book=vasmer˃.
Chernysheva, Marina. “«Slovar' russkogo yazyka XI–XVII vv.» i «Materialy dlya slovarya Drevnerusskogo yazyka» I. I. Sreznevskogo (kriticheskiy analiz)”. Kritika u slov’yans'kіy leksikografії. Palamarchuku Leonіdu Sidorovichu. Uporyadn. І. S. Gnatyuk, 2012: 309–316 [Чернышева, Марина. “«Словарь русского языка XI–XVII вв.» и «Материалы для словаря Древнерусского языка» И.И. Срезневского (критический анализ)”. Критика у слов’янській лексикографії. Паламарчуку Леоніду Сидоровичу. Упорядн. І. С. Гнатюк, 2012: 309–316].
Shelov, Sergey, Rychkova, Lyudmila. “Ob odnom tipe terminologicheskikh slovarey I spravochnikov”. Russkiy yazyk v nauchnom osvyashchenii, № 2 (34), 2017: 250–273 [Шелов, Сергей, Рычкова, Людмила. “Об одном типе терминологических словарей и справочников”. Русский язык в научном освящении, № 2 (34), 2017: 250–273].
Shcherbin, Vladimir. “Asnoўnyya kryteryі ats·nkі tlumachal'nykh sloўnіkaў (na materyyale belaruskіkh sloўnіkavykh retsenzіy)”. Kritika u slov’yans'kіy leksikografії. Palamarchuku Leonіdu Sidorovichu. Uporyadn. І. S. Gnatyuk, 2012: 433–439 [Шчербин, Владимир. “Асноўныя крытэрыі ацэнкі тлумачальных слоўнікаў (на матэрыяле беларускіх слоўнікавых рэцэнзій)”. Критика у слов’янській лексикографії. Паламарчуку Леоніду Сидоровичу. Упорядн. І. С. Гнатюк, 2012: 433–439].
Encyklopedia PWN. Nauki ścisłe. Metajęzyk ˂https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/metajezyk;3939988.html˃.
Gouws, Rufus H. “Dictionary criticism and dictionary critics”. Wörterbuchkritik – Dictionary Criticism. Series: Lexicographica, Еd. Monika Bielińska, Stefan J. Schierholz, Series Maior, 152, 2017: 33–50.
Łukasik, Marek. “Polska szkoła terminograficzna”. Polskie i europejskie nurty terminologiczne, 2017: 26–6.
Lyons, John. Semantyka. T. 1 Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
Myrczek-Kadłubicka, Ewa. “A survey of dictionary reviews in Polish learned journals of linguistics”. Wörterbuchkritik – Dictionary Criticism. Series: Lexicographica, Еd. Monika Bielińska, Stefan J. Schierholz, Series Maior, 152, 2017: 263–282.
Skudrzykowa, Aldona, Urban, Krystyna. Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków; Warszawa: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego: Spółka Wydawniczo-Księgarska, 2000.
Wiśniewski, Artur. “Kilka uwag na temat obiektów odniesienia wyrażenia metajęzyk”. Prace Językoznawcze Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, z. XVI/3, 2014: 73–83.
Wyrwas, Katarzyna, Sujkowska-Sobisz, Katarzyna. Mały słownik terminów teorii tekstu. Katowice–Warszawa–Kraków: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2005.
kharkiv Ukraina
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
