La dictadura como sistema mítico‑ritual en la novela latinoamericana



Abstrakt

The aim of this paper is to show that the novels El Señor Presidente (1946) by Asturias, El otoño del patriarca (1975) by García Márquez and La fiesta del Chivo (2000) by Vargas Llosa represent dictatorship as a mythical‑ritual system. The discourses the autocratic power creates and promotes, reveal mythological characteristics: atemporality, cult of personality and a manichaean genealogic narrative, all subjugated to the functional explanation‑legitimization axis. The latter should be understood — rather than in rational terms — as a performative action, which takes place via a ritual system, constantly re‑actualizing the original mythical narrative. The modalities of ritual we distinguish in the three texts are: tortures, national holiday and sexuality. All these activities — indistinctly if performed by the dictator himself or by his institutional machinery — reveal common characteristics, among which I stress the condition of  ‘excess’ regarding their hypothetical pragmatic role.


Key words: dictatorship novel, Latin America, mythical‑ritual system, excess


Asturias Miguel Ángel, 1946: El Señor Presidente. Madrid: Unidad Editorial.

Bellini Giuseppe, 2006: Mundo mágico y mundo real: la narrativa de Miguel Ángel Asturias. Editorial del Cardo. Archivo disponible en línea: http://www.biblioteca.org.ar/libros/134638.pdf. Consultado: 2 de abril 2013.

Bobako Monika, 2011: „Płeć, rasa, seksualność w kolonialnych ekonomiach władzy”. Nowa Krytyka, 26—27.

Eliade Mircea, 1981: Lo sagrado y lo profano. Trad. Luis gil. Barcelona: Guadarrama/PuntoOmega (Obra original publicada en 1956).

Foucault Michel, 2002: Vigilar y castigar. Trad. Aurelio Garzón del Camino. Buenos Aires: Siglo XXI Editores (Obra original publicada en 1975).

García Márquez Gabriel, 1975: El otoño del patriarca. Barcelona: Plaza & Janés Editores.

Lévi‑Strauss Claude, 1961: Antropología estructural. Trad. Eliseo Verón. Buenos Aires: Eudeba (Obra original publicada en 1958).

Lévi‑Strauss Claude, 1988: Tristes trópicos. Trad. Noelia Bastard. Buenos Aires: Editorial Paidós (Obra original publicada en 1955).

Malinowski Bronisław, 1974: Magia, ciencia y religión. Trad. Antonio Pérez Ramos. Barcelona: Editorial Planeta‑DeAgostini. (Obra original publicada en 1948).

Paz Octavio, 1967: Claude Lévi‑Strauss o el nuevo festín de Esopo. México D.F.: Editorial Planeta.

Paz Octavio, 1991: El laberinto de la soledad. México D.F.: Fondo de Cultura Económica.

Vargas llosa Mario, 2000: La fiesta del Chivo. México DF: Alfaguara.


SawalaW. (1). La dictadura como sistema mítico‑ritual en la novela latinoamericana. Romanica Silesiana, 9(1). Pobrano z https://www.journals.us.edu.pl/index.php/RS/article/view/5931

Wojciech Sawala  wojciech.sawala@amu.edu.pl
Universidad Adam Mickiewicz de Poznań 
Wojciech Sawala es estudiante de doctorado en la Facultad de Lenguas y Literaturas Modernas de la Universidad Adam Mickiewicz, donde bajo la dirección de la Dra hab. Barbara Łuczak investiga temas relacionados con las narrativas hispanoamericana y brasileña del siglo XX. En 2013 defendió la tesina de máster “Herramienta y estructura. El carácter mítico de la dictadura en la novela latinoamericana” dirigida por el Prof. Dr hab. Amán Rosales Rodríguez. En los años 2011—2013 colaboró con el Koło Naukowe Hispanistów UAM y a este respecto fue co‑organizador del congreso “Oburzenie”, dedicado al movimiento ciudadano de los “Indignados” en España (Instytut Filologii Romańskiej UAM, mayo 2012).



Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).