Profanacja czy innowacja? Dekonstrukcja stroju ludowego w konwencji folk fashion


Abstrakt

In the fashion world of today there appears an increasing number of projects whose overall theme are traditional folk costumes. On the one hand, designers embark upon representing folk costumes faithfully, yet on the other, only some reverberations are present in the “folk fashion” current, whose framework encompasses aleatoric associations of native patterns that compose a peculiar type of axiological mosaic. The foregoing constitutes a stimulus for cultural-imbued creativity, while concurrently being an alternative for mass production. In many cases, attempts to resuscitate tradition translate into space for re-interpreting it, the ramification of which is, in turn, a challenging research area for contemporary ethnology and cultural anthropology.


Słowa kluczowe

strój ludowy; dekonstrukcja tradycji; folk fashion; nauki o kulturze i religii

"Folk Design” Aneta Larysa Knap. NaLudowo.pl. https://naludowo.pl/folk-motywy/moda-na-ludowo/aneta-larysa-knap-folk-design-moda-na-ludowo-nowy-targ-etno-podhale-jeansy-z-parzenica-kierpce-na-obcasie.html [data dostępu: 27.01.2019].

AGA POU. Zaplątani. https://agapou.com/zaplatani/ [data dostępu: 25.01.2019].

Barański J.: Świat rzeczy. Zarys antropologiczny. Kraków 2007.

Bazielich B.: Kolory Europy. Odzież i stroje ludowe. Katowice 2008.

Bazielich B.: Z bliska i z oddali. Stroje ludowe na Śląsku. Katowice 2017.

Benjamin W.: Twórca jako wytwórca. Poznań 1975.

Brzezińska A.W.: Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu. W: Stroje ludowe jako fenomen kultury. Red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz. Wrocław 2013 (Atlas Polskich Strojów Ludowych. Zeszyt specjalny), s. 15–24.

Brzezińska A.W., Słomska-Nowak J.: Czy i jak badać strój ludowy? W: Etnologiczne i antropologiczne obrazy świata – konteksty i interpretacje. Red. H. Rusek, A. Pieńczak. Cieszyn 2011, s. 62–74.

Burszta W.J.: Od mowy magicznej do szumów popkultury. Warszawa 2009.

Burszta W.J.: Świat jako więzienie kultury. Kraków 2008.

Chrost D.: Moda w kolorach Śląska. Nowiny Zabrzańskie. nowinyzabrzanskie.pl/gospodarka/moda-kolorach-slaska-galeria/ [data dostępu: 30.01.2019].

Comaroff J.L.: Etniczność sp. z o.o. Przeł. W. Usakiewicz. Kraków 2011.

Czerwińska K.: Strój jako wyzwanie artystyczne. W: Eadem: Przepakować dziedzictwo. Przeszłość jako projekcja rzeczywistości – przypadki śląskie. Katowice 2018, s. 126–132.

Daglová O.: Dekor symbol. Dekoratívna tradícia na Slovensku a európsky kontext. Bratislava 2001, s. 240–254.

Etnoinspiracje. Inspiracje kulturą ludową we współczesnym polskim wzornictwie, modzie, architekturze, reklamie… Red. K. Kulikowska, C. Olbracht-Prondzyńska. Gdańsk 2012.

Fišerová-Kvěchová H.: Lidové umění jako inspirační zdroj v díle Marie Fischerové-Kvěchové. „Studia Ethnologica Pragensia” 2016, číslo 1, s. 41–50.

Folk Deisgn. https://facebook.com/folkdesignanetalarysaknap/ [data dostępu: 30.01.2019].

Folk Design. https://folkdesign.art-madam.pl/ubrania [data dostępu: 25.01.2019].

Frejlich C.: Ergonomia i wzornictwo. W: O!to design. Spotkanie z polskim designem / A Meeting with Polish Design. Łódź 2010, s. 48–49.

Ingarden R.: Studia z estetyki. T. 3. Warszawa 1975.

Kopytoff I.: Kulturowa biografia rzeczy – utowarowienie jako proces. W: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Wybór i przedm. M. Kempny, M. Nowicka. Warszawa 2003, s. 249–274.

Korduba P.: Ludowość na sprzedaż. Warszawa 2013.

Langhammerová J.: České tradice v proměnách času. Kroje – zvyky – umění. Praha 2017.

Mathews G.: Supermarket kultury. Kultura globalna a tożsamość jednostki. Przeł. E. Klekot. Warszawa 2000.

Piskorz-Branekova E.: Czy strój noszony w okolicach Hrubieszowa i Tomaszowa Lubelskiego możemy nazwać hrubieszowsko-tomaszowskim? Problem z terminologią. W: Stroje ludowe jako fenomen kultury. Red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz. Wrocław 2013 (Atlas Polskich Strojów Ludowych. Zeszyt specjalny), s. 151–160.

Piskorz-Branekova E.: Polskie stroje ludowe. Warszawa 2008.

Piskorz-Branekova E.: Tradycyjne stroje i hafty hrubieszowskie i tomaszowskie. Zamość 2011.

Šotková B.: Naše lidové kroje, jejich vzory, střihy a zpracování. Praha 1952

Sulima R.: Supermarket – przyczynek do retoryki konsumpcji. W: Idem: Antropologia codzienności. Kraków 2002.

Tataj D.: Od awangardy do innowacji. W: W kręgu sztuki przedmiotu. Red. M. Dłutek. Warszawa 2011, s. 38–48.

Tradycja w nowoczesnym wydaniu. „Górnoślązak. Gazeta Związku Górnośląskiego” 2016, nr 10 (17), s. 2. zg.org.pl/gazeta/gornoslazak-2016-nr-10-17 [data dostępu: 26.01.2019].

Tradycja wynaleziona. Red. E. Hobsbawn, T. Ranger. Przeł. M. Godyń, F. Godyń. Kraków 2008.

Trebunia-Staszel S.: Podhalańskie elegantki i miejscowi kreatorzy mody. W: Stroje ludowe jako fenomen kultury. Red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz. Wrocław 2013 (Atlas Polskich Strojów Ludowych. Zeszyt specjalny), s. 119–130.

Współczesna problematyka badań nad strojem ludowym. Red. A.W. Brzezińska, M. Tymochowicz, A. Paprot-Wielopolska. Wrocław 2018 (Atlas Polskich Strojów Ludowych. Zeszyt specjalny).

Pobierz

Opublikowane : 2019-07-18


Toboła-FeliksM. (2019). Profanacja czy innowacja? Dekonstrukcja stroju ludowego w konwencji folk fashion. Studia Etnologiczne I Antropologiczne, 19, 63-76. https://doi.org/10.31261/SEIA.2019.19.05

Magdalena Toboła-Feliks 
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Oddział Cieszyn  Polska
https://orcid.org/0000-0002-5421-9484

Magdalena Toboła-Feliks, muzealnik, obecnie związana zawodowo z Działem Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic. Absolwentka etnologii oraz socjologii komunikacji społecznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Reprezentuje cieszyński oddział Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, jest również członkiem Sekcji Stroju Ludowego PTL. Interdyscyplinarne połączenie pokrewnych fakultetów pozwala jej na wieloaspek-towe spojrzenie na przestrzeń społeczno-kulturową. W swojej praktyce badawczej koncentruje się głównie na tematyce stroju ludowego analizowanego w szerokim kontekście diagnostycznym. 






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).