Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność


Abstrakt

Until the beginning of the 20th century, animal husbandry in the pastoral community in the vicinity of Werchowyna was one of the main axes of the organization of the year of farm work. Nowadays, the role of animals in this region is still important, and animal farming is one of the main factors of the local economy. Basing on the source materials collected by Polish and Ukrainian researchers, the article presents the most important practices for the old Hutsul community, which were often of magical character and aimed at protecting animals, and socio-economic
motives that were the inspiration in the old sheep farming during summer grazing. All these have constituted the historical background for compiling information that enable determining the contemporary image of sheep in the community of Hutsul
shepherds


Słowa kluczowe

Huculszczyzna; społeczność tradycyjna; zwierzęta; praktyki magiczne; pasterstwo

Abassy M.: Kultura wobec postępu i modernizacji. Rosja i Iran w perspektywie porównawczej. Kraków 2009.

Bukowska-Floreńska I.: Kultura tradycyjna a tożsamość kulturowa społeczności pogranicza. „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 1997, nr 1, s. 154–158.

Cząstka-Kłapyta J.: Kolędowanie na Huculszczyźnie. Kraków 2014.

Eliade M.: Sacrum i profanum. O istocie religijności. Przeł. R. Reszke. Warszawa 1999.

Engelking A.: Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa. Warszawa 2010.

Gudowski J.: Organizacja i ekonomika organizacji pasterskich na Huculszczyźnie. Stan obecny na tle tradycji W: Pasterstwo na Huculszczyźnie. Gospodarka kultura, obyczaj. Oprac. J. Gudowski et al. Warszawa 2001, s. 21–62.

Gudowski J.: Ukraińskie Beskidy Wschodnie. Monografia krajoznawcza. Warszawa 2001.

Harasymczuk R.W., Tabor W.: Etnografia połonin huculskich. „Lud” 1937 (R. 35), s. 76–161.

Huculi, Bojkowie, Łemkowie – tradycja a współczesność. Red. J. Cząstka-Kłapyta. Kraków 2008, s. 33–65.

Iluczyn I.: ZSRR wobec ukraińsko-polskiego konfliktu narodowościowego na Ukrainie Zachodniej w latach 1939–1947. Przeł. M. Buczyło. Warszawa 2017.

Janicka-Krzywda U.: Huculi. Warszawa 1991.

Janicka-Krzywda U.: Magia z huculskich połonin. W: Huculszczyzna, jej kultura i badacze.

Międzynarodowa konferencja naukowa w ramach Festialu Huculskiego 2006 „Za głosem trembity”. Red. J. Stęszewski, J. Cząstka-Kłapyta. Kraków 2008, s. 87–108.

Jastremska T.: Traditsijne gutsulskie pastuchowanyje. Lviv 2008.

Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T. 54: Ruś Karpacka. Cz. 1. Warszawa–Kraków 1970.

Krukar W.: Nazewnictwo terenowe Czarnohory (Karpaty Ukraińskie). W: Czarnohora. Człowiek i przyroda. Red. M. Troll. Kraków 2006, s. 157–184.

Lubańska M.: Problemy etnograficznych badań nad religijnością. W: Religijność chrześcijan obrządku wschodniego na pograniczu polsko-ukraińskim. Red. M. Lubańska. Warszawa 2007, s. 8–31.

Ossendowski F.A.: Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora. Poznań 1936. Reprint: Łomianki 2015.

Pol W.: Prace z etnografii północnych stoków Karpat. Wrocław 1966.

Rak M.: Językowo-kulturowy obraz świata utrwalony w animalistycznej frazeologii gwar Gór Świętokrzyskich i Podtatrza. Kraków 2007.

Schneider J.: Z kraju Hucułów. „Lud” 1899 (R. 5), s. 376–445.

Snigurska S.: Religijność Bożego Narodzenia w regionie gródeckim na Podolu (Ukraina). W: Badania nad religiami Afryki oraz religijnością ludową Polski i Ukrainy. W: „Studia Religiologiczne”. Nr 10. Red. H. Zimoń, Z. Kupisiński, S. Grodź. Lublin 2009.

Szacki J.: Tradycja. Przegląd problematyki. Warszawa 1971.

Szuchiewicz W.: Huculszczyzna. T. 1–3. Lwów 1902.

Troll M., Sitko I.: Pasterstwo w Zachodniej Czarnohorze (Karpaty Ukraińskie) w ujęciu przestrzenno-czasowym. W: Czarnohora. Przyroda i człowiek. Red. M. Troll. Kraków 2006, s. 111–140.

Uspieński B.: Kult św. Mikołaja na Rusi. Przeł. M. Janus, M.R. Mayenowa, Z. Kozłowska. Lublin 1985.

Vincenz S.: Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku. Warszawa 2012.

Wasidłow J., Komar Ż.: Motyw niedźwiedzia w wyrobach rzemieślniczych Hucułów. W: Huculszczyzna. Kultura i edukacja. Red. A. Haratyk. Toruń 2009.

Witwicki S.: Rys historyczny o Hucułach. Lwów 1863.

Woropaj O.: Zwyczaji naszoho narodu. Kyiv 1993.

Ząbek M.: Doroczne zwyczaje pasterskie na Huculszczyźnie. Współczesność na tle tradycji.

W: Pasterstwo na Huculszczyźnie. Gospodarka, kultura, obyczaj. Oprac. J. Gudowski et al. Warszawa 2001, s. 135–157.

Pobierz

Opublikowane : 2018-07-18


ZacharekN. (2018). Praktyki apotropeiczne dotyczące owiec w pasterstwie huculskim Tradycja i współczesność. Studia Etnologiczne I Antropologiczne, 18(18), 67-81. https://doi.org/10.31261/SEIA.2018.18.05

Natalia Zacharek 
Stacjonarne Studia Doktoranckie Nauk o Kulturze Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytet Wrocławski  Polska
https://orcid.org/0000-0001-9296-0129

Natalia Zacharek, słuchaczka Stacjonarnych Studiów Doktoranckich Nauk o Kulturze na Uniwersytecie Wrocławskim. Autorka artykułów w czasopismach „Tematy z Szewskiej”, „Zoophilologica”, „Wakat” oraz licznych publikacjach pokonferencyjnych. Współautorka, wraz z Pawłem Zychem i Witoldem Vargasem, antologii zatytułowanej Legendarz. Zwierzęta, która ma się ukazać w 2019 roku. Do jej zainteresowań badawczych należą: etnozoologia, folklor kultury ludowej Pomorza i Kujaw, medycyna ludowa Podlasia oraz szamanizm buriacki. Zaangażowana w promocję etnologii w interdyscyplinarnych działaniach projektowych naukowych i popularyzatorskich.






Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).