Współczesny sołtys w świetle typologii przywództwa. Kontekst teoretyczny i empiryczny
Abstrakt
Abstrakt: Współczesny sołtys w świetle typologii przywództwa. Kontekst teoretyczny i empiryczny
Na progu XXI wieku sołtysi mogą stawać się swoistymi liderami wiejskich społeczności. Polska wieś ulega stałym zmianom, a we właściwym dostosowywaniu się do zmieniającej się rzeczywistości może być pomocna osoba sołtysa jako lokalnego lidera. Osoby wybrane na to stanowisko odznaczają się określonymi cechami osobowościowymi, posiadają pewne predyspozycje lub też nabywają pewne umiejętności, wykształcenie itp. W dynamicznie zmieniającym się środowisku osoba lidera będzie stawiana przed nowymi wyzwaniami. W artykule scharakteryzowano osobę sołtysa jako lidera: podjęto próbę stworzenia zbioru najbardziej odpowiednich cech, predyspozycji i umiejętności przydatnych w wypełnianiu roli sołtysa-lidera. Ponadto określono najważniejsze czynniki kształtujące aktualnie i w najbliższej przyszłości sytuację na polskiej wsi.
Słowa kluczowe: sołtys, lider, przywództwo, wieś, globalizacja, społeczność lokalna
Abstract: Contemporary village head in the light of the typology of leadership. Theoretical and empirical context
On the threshold of the 21st century, the village heads can become leaders of the rural community. The Polish village is constantly changing, and in the proper adaptation to the changing reality can be helpful to the village head as a local leader. Persons selected for this post are characterized by specific personality traits, have certain predispositions or acquire certain skills, education, etc. In a dynamically changing environment, a leader will face new challenges. The article characterizes the village head as the leader: an attempt was made to create the collection of the most appropriate qualities, predispositions and skills useful in fulfilling the role of village leader. In addition, the most important factors shaping the current and in the near future situation in the Polish countryside were identified.
Key words: village leader, leader, leadership, village, globalization, local communityBibliografia
Ansell C.: The Networked Polity: Regional Development In Western Europe. “Governance: An International Journal of Policy and Administration” 2000, No 13 (2).
Antoszewski A., Herbut R.: Leksykon politologii. Wrocław 1995.
Baer-Nawrocka A., Poczta W.: Przemiany w rolnictwie. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Bański J.: Perspektywy rozwoju polskiej wsi — wybrane zagadnienia. „Wieś i Rolnictwo” 2014, nr 4 (165).
Bieńkuńska A., Łysoń P., Sobestjański K.: Wartości i zaufanie społeczne w Polsce w 2015 r. Warszawa 2015 — https://stat.gov.pl/.../gfx/.../wartosci_i_zaufanie_spoleczne_w_polsce_w_2015r_.pdf (dostęp: 25.03.2017).
Bukraba-Rylska I.: Socjologia wsi polskiej. Warszawa 2008.
Chodubski A.: Cywilizacyjne formy przywództwa. W: Przywództwo polityczne. Red. L. Rubisz, K. Zuba. Toruń 2004.
Drzonek M.: Reelekcje prezydentów miast w wyborach bezpośrednich w Polsce. Kraków 2013.
Fedyszak-Radziejowska B.: Społeczności wiejskie dziesięć lat po akcesji. Postawy, wartości i uwarunkowania społeczno-ekonomiczne. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Frenkel I.: Ludność wiejska. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Gałęski B.: Chłopi i zawód rolnika: studia z socjologii wsi. Warszawa 1963.
Gałęski B.: Socjologia wsi: pojęcia podstawowe. Warszawa 1966.
Gałęski B.: Społeczna struktura wsi: problematyka i metoda badań. Warszawa 1962.
Głuszyński J.: Polityczny portret własny mieszkańców wsi. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Goleman D.: Inteligencja społeczna. Przeł. A. Jankowski. Poznań 2007.
Gorlach K.: Chłopi, rolnicy, przedsiębiorcy: „kłopotliwa klasa” w Polsce postkomunistycznej. Kraków 1995.
Gorlach K.: Socjologia obszarów wiejskich: problemy i perspektywy. Warszawa 2004.
Halamska M.: Wiejskie organizacje pozarządowe. Warszawa 2008.
Halamska M.: Zróżnicowanie polskich gospodarstw rolnych i sposobów ich funkcjonowania. W: Chłop, rolnik, farmer? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej — nadzieje i obawy polskiej wsi. Red. M. Halamska et al. Warszawa 2000.
Hausner J.: Zarządzanie publiczne. Warszawa 2008.
Hermann M.G.: Elementy przywództwa. W: Władza i społeczeństwo 2. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki. Red. J. Szczupaczyński. Warszawa 1998.
Karaś D.: Jak sołtysowi wybiła [odbiła?] palma — http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,21265935,soltys‑jego‑palma‑i‑slub.html (dostęp: 25.03.2017).
Kempny M.: Globalizacja. W: Encyklopedia socjologii. Red. Z. Bokszański, A. Kojder. Warszawa 1998.
Kozyra J., Siebielec G.: Stan środowiska przyrodniczego na obszarach wiejskich. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Krasińska-Metryka A.: Proces kreacji przywódców politycznych. Od ujęcia tradycyjnego do współczesnego. Kielce 2012.
Lider społeczny w XXI wieku. Red. A.K. Piasecki. Kraków 2013.
Matysiak I.: Kobiety rządzą polską wsią? Władza lokalna i płeć. „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1.2 (166.2).
Matysiak I.: Sołtysi i sołtyski o pełnionych rolach i motywach sprawowania funkcji w wybranych środowiskach wiejskich. „Wieś i Rolnictwo” 2013, nr 3 (160).
Menkes J.: Inteligencja przywódcza. Przeł. E. Czerwińska. Warszawa 2007.
Michalska S.: Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich. „Wieś i Rolnictwo” 2013, nr 2 (159).
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi: Polska wieś i rolnictwo 2015 — https://bip.minrol.gov.pl/Opracowania‑ekspertyzy‑publikacje/RAPORTY‑z‑badania‑pn.-POLSKA‑WIES‑I‑ROLNICTWO‑za‑lata‑2012‑2015 (dostęp: 12.02.2017).
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji: Zadania Ochotniczych Straży Pożarnych — https://www.mswia.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/ochrona‑ludnosci/8758,Ochotnicze‑Straze‑Pozarne.html (dostęp: 27.03.2017).
Nocoń J., Laska A.: Teoria polityki. Wprowadzenie. Warszawa 2005.
O postępującej alienacji partii politycznych. Oprac. A. Cybulska, K. Pankowski. Komunikat z badań CBOS nr 26. Warszawa 2013 — https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_026_13.PDF (dostęp: 27.03.2017).
Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
OUTy 100: Ranking 100 najbardziej wpływowych Polek i Polaków LGBT+ — http://www.outy.pl/2016/12/29/znani‑polscy‑geje‑2016/ (dostęp: 25.03.2017).
Pawełczyk P.: Przywódca w państwie autorytarnym — w ujęciu socjotechnicznym. W: Przywództwo polityczne. Teoria i rzeczywistość. Red. L. Rubisz, K. Zuba. Toruń 2005.
Pawłowska A.: Prawno-instytucjonalny wymiar przywództwa lokalnego (na przykładzie wybranych państw). W: Model przywództwa: wymiar lokalny, krajowy, międzynarodowy. Red. K.A. Piasecki. Kraków 2006.
Podolny J.M., Page K.L.: Network Form of Organization. “Annual Review of Sociology” 1998, No 24 (1).
Prestiż zawodów. Oprac. A. Cybulska. Komunikat z badań CBOS nr 164. Warszawa 2013 — https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_164_13.PDF (dostęp: 27.03.2017).
Rajca L.: Koncepcja New Public Management a reformy samorządu terytorialnego wybranych państw Europy Zachodniej. „Studia Regionalne i Lokalne” 2009, nr 2 (36).
Robertson R.: Globalization. Social Theory and Global Culture. London 1992.
Sielski J.: Przywódcy i liderzy samorządowi (lokalni). „Res Politicae” 2012, nr 4.
Supernat J.: Administracja publiczna w świetle koncepcji New Public Management. W: Jednostka, państwo, administracja — nowy wymiar. Red. E. Ura. Rzeszów 2004.
Święchowicz M.: Sołtys i jego mąż, czyli jak wieś niedaleko Słupska przyjęła gejowski ślub — http://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/historia‑soltysa‑i‑jego‑meza‑polska‑wies‑itolerancja,artykuly,401993,1.html (dostęp: 25.03.2017).
Waligórska M., Witkowski J.: Przyszłość demograficzna Polski do roku 2050 (w świetle najnowszej prognozy demograficznej). W: Przemiany ludności w Polsce. Przyszłość demograficzna. Red. Z. Strzelecki, E. Kowalczyk. Warszawa 2014.
Weber M.: Polityka jako zawód i powołanie. Przeł. A. Kopacki, P. Dybel. Kraków 1998.
Weryński P.: Typologia uczestnictwa obywatelskiego polskich liderów lokalnych. W: Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju wsi w Polsce. Partycypacja lokalna i kapitał społeczny. Red. H. Podedworna, R. Ruszkowski. Warszawa 2008.
Wiatr J.J.: Przywództwo polityczne. Studium politologiczne. Łódź 2008.
Wilkin J.: Bilans 10 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej dla rolnictwa i obszarów wiejskich. W: Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Red. I. Nurzyńska, W. Poczta. Warszawa 2014.
Zaufanie społeczne. Oprac. M. Omyła-Rudzka. Komunikat z badań CBOS nr 18. Warszawa 2016 — https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_018_16.PDF (dostęp: 25.03.2017).
Zawadzka K.: Związki partnerskie mniejszości seksualnych w programach polskich partii politycznych. „Acta Politica Polonica” 2016, nr 1 (35).
Zuchowicz K.: Sołtys zrobił wesele i teraz ma męża. Na polskiej wsi, niedaleko Słupska. „Nie mamy nic do ukrycia. Ludzie o nas wiedzą” — http://natemat.pl/195903,soltys‑zrobil‑wesele‑i‑teraz‑ma‑meza‑na‑polskiej‑wsi‑niedaleko‑slupska‑nie‑mamy‑nic‑do‑ukrycia‑ludzie‑o‑nas‑wiedza (dostęp: 25.03.2017).
Żukiewicz P.: Przywództwo polityczne. Warszawa 2011.
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny, Instytut Politologii i Europeistyki
mgr, doktorant na kierunku: nauki o polityce Uniwersytetu Szczecińskiego (Instytut Politologii i Europeistyki, Wydział Humanistyczny); zainteresowania naukowe: polityka lokalna i gospodarcza, samorządność, władza, społeczeństwo obywatelskie.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
