Pamięć o złej pamięci [Rec. Dario Calomino, Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome, London 2016]
Abstrakt
W artykule omówiono książkę Daria Calomino Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome. Jej autor prześledził zmiany wizerunku rzymskich władców i osób z ich kręgu nanoszone na różne nośniki, w tym zwłaszcza na numizmaty. Zmiany te mogły być rezultatem negatywnego osądu konkretnej postaci z przyczyn ideologicznych bądź politycznych, można je więc połączyć z procesem potępiania pamięci — damnatio memoriae. W drugiej części artykułu zaprezentowano skrótowo historię badań nad tym zjawiskiem, wskazując przy tym jego aktualność i atrakcyjność poznawczą.
Słowa kluczowe
damnatio memoriae; numizmatyka; starożytny Rzym; kultura pamięci
Bibliografia
Bats M., Mort violente et damnatio memoriae sous les Sévères dans les sources littéraires, ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2003, vol. 14, s. 281—298.
Benoist S., Martelage et damnatio memoriae: une introduction, „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2003, vol. 14, s. 231—240.
Blonce C., De Domitien à Trajan: arcs monumentaux et abolitio memoriae (Pouzzoles et Corinthe), ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2008, vol. 19, s. 165—176.
Brasslof S., Damnatio memoriae, w: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, Bd. IV 2, Hrsg. G. Wissowa, Stuttgart 1901, szp. 2059—2062.
Calomino D., Defacing the Past: Damnation and Desecration in Imperial Rome, London 2016.
Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2016.
Delmaire R., La damnatio memoriae au Bas-Empire à travers les textes, la législation et les inscriptions, ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2003, vol. 14, s. 299—310.
Dyjakowska M., „Damnatio memoriae” jako środek walki z opozycją, „Zeszyty Prawnicze” 2011, t. 11, nr 4, s. 137—159.
Flower H., Rethinking „Damnatio Memoriae”: The Case of Cn. Calpurnius Piso Pater in A.D. 20, „Classical Antiquity” 1998, vol. 17, no. 2, s. 155—187.
Flower H.: The Art of Forgetting: Disgrace & Oblivion in Roman Political Culture, Chapel Hill 2006.
Gerlach J.H., De damnatione memoriae, Lipsiae 1689.
Hoët-van Cauwenberghe Ch., Mémoire abolie des femmes: l’exemple de l’Achaïe romaine au premier siècle après J.-C., „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2003, vol. 14, s. 263—280.
Hostein A., Monnaie et damnatio memoriae (Ier—IVe siècle ap. J.-C.): problèmes méthodologiques, ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2004, vol. 15, s. 219—236.
Huet V., Images et damnatio memoriae, ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2004, vol. 15, s. 237—253.
Janiszewska D., Damnatio memoriae i renovatio memoriae w polityce cesarza Septymiusza Sewera, w: Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2016, s. 69—78.
de Jonquières C., Hollard V., La damnatio memoriae dans les oeuvres historiques de Suétone et de Tacite, ,,Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2008, vol. 19, s. 145—163.
Królczyk K., Pomiędzy damnatio memoriae a consecratio. Potępienie pamięci i ubóstwienie w walce politycznej w Rzymie w okresie Sewerów (193—235 r. po Chr.), w: Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2016, s. 79—94.
Krüpe F., Die Damnatio memoriae: über die Vernichtung von Erinnerung. Eine Fallstudie zu Publius Septimius Geta (198—211 n. Chr.), Gutenberg 2011.
Lefebvre S., Les cités face à la damnatio memoriae: les martelages dans l’espace urbain, „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2004, vol. 15, s. 191—217.
Maciejowski M., Kształtowanie rzymskiej pamięci zbiorowej oraz przykłady damnatio memoriae w okresie wczesnej i średniej republiki, w: Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2016, s. 31—42.
Mémoire et histoire. Les procédures de condamnation de la mémoire dans l’Antiquité romaine, éd. S. Benoist, A. Daguet-Gagey, Metz 2007.
Mémoires partagées, mémoires disputées. Écriture et réécriture de l’histoire. Actes du colloque de Carqueiranne, éd. S. Benoist, A. Daguet-Gagey, Ch. Hoët-Van Cauwenberghe, S. Lefebvre, Metz 2009.
Mommsen T., Römisches Strafrecht, Leipzig 1888.
Mrozewicz L., Damnatio memoriae w rzymskiej kulturze politycznej, w: Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej, red. R. Gałaj-Dempniak, D. Okoń, M. Semczyszyn, Szczecin 2016, s. 11—16.
Olszewski L., Erinnerungspolitik im alten Rom: anhand von damnatio memoriae und consecratio, w: Studia Lesco Mrozewicz ab amicis et discipulis dedicata, ed. S. Ruciński, C. Balbuza, Ch. Królczyk, Poznań 2011, s. 225—239.
Olszewski L., Polityka pamięci w starożytnym Rzymie: na marginesie consecratio i damnatio memoriae, w: Świat starożytny. Społeczeństwo i państwo, red. R. Kulesza, J. Rzepka, M. Stępień, E. Szabat, M. Daszuta, Warszawa 2013, s. 332—345.
Pesch A., De perduellione, crimine maiestatis et memoria damnata, Aachen 1995.
Solbrig J.G., De damnata memoria: dissertatio prima, Lipsiae 1776.
Stieglitz Ch.L., De damnata memoria: dissertatio secunda, Lipsiae 1776.
Un discours en images de la condamnation de mémoire, éd. S. Benoist, A. Daguet-Gagey, Metz 2008.
Varner E.R., Destructive Aesthetics. Mutilating Portraits in Ancient Rome, w: Negotiating Memory from the Romans to the Twenty-First Century: Damnatio Memoriae, ed. Ø. Fuglerud, K. Larsen, M. Prusac-Lindhagen, New York 2020, https://doi.org/10.4324/9781003091332.
Varner E.R., Mutilation and Transformation: Damnatio Memoriae and Roman Imperial Portraiture, Leiden—Boston 2004.
Vittinghoff F., Der Staatsfeind in der römischen Kaiserzeit. Untersuchungen zur „damnatio memoriae“, Berlin 1936.
Zedler G., De memoriae damnatione quae dicitur, Darmstadiae 1885.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-9980-2411
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
