Zwierzęce początki muzyki. O Ptasim radiu Juliana Tuwima
Abstrakt
The essay is concerned with the topic of archaic “ethological tales”, which often present non-anthropocentric definitions of an animal as an emotional, rational, aesthetic creature – not formulated in opposition to the human. This point of view also appears in the poetry of Julian Tuwim, who connects the mythical idea of interspecies community with the Darwinian theory of evolution. In Ptasie radio/Bird radio (1938) he shows, for example, that the concept of melic poetry inherited from the ancient Greeks, has a biological base and comes from birds’ vocalisation. Analysing birds’ mating songs leads him to the idea that not only does man have the ability to generate aesthetic sounds, but that he also shares this ability also with other animals. Today, his intuition can be confirmed also in the field of genetic research.
Słowa kluczowe
ethological tale; Darwinian studies; theory of evolution; animal speech; animal aestetic
Bibliografia
Bańko, Mirosław. Słownik onomatopei, czyli wyrazów dźwięko i rucho naśladowczych. Warszawa: PWN, 2012.
Griffin, Donald R. Umysły zwierząt. Translated by Magdalena Ślósarska, Anna Tabaczyńska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004.
Grosz, Elizabeth. “Sztuka i zwierzę.” Translated by Cyprian Podlaszewski. Magazyn Sztuki, no. 5 (2014): 40-47.
Grosz, Elizabeth. Becoming Undone: Darwinian Reflections on Life, Politics and Art. London: Duke University Press, 2011.
Kleczkowska, Katarzyna. “Those Who Cannot Speak. Animals as Others in Ancient Greek Thought.” Maska, no. 24 (2014): 97-108.
Kocur, Mirosław. Źródła teatru. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2013.
Kowalewska, Katarzyna. “ ‘Alchemiczne laboratoria’ Juliana Tuwima.” In Julian Tuwim. Biografia, twórczość, recepcja. Edited by Krystyna Ratajska, Tomasz Cieślak. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2012.
Krzyżanowski, Julian. “Pegaz dęba w krainie nauki. Gawęda o Julianie Tuwimie.” In Julian Krzyżanowski. W kręgu wielkich realistów. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1962.
Lefkowitz, Jeremy B. “Aesop and Animal Fable.” In The Oxford Handbook of Animals in Classical Thought and Life. Ed. G.L. Campbell. Aug 2014. Online access: https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199589425.001.0001/oxfordhb-9780199589425-e-001.
Matywiecki, Piotr. Twarz Tuwima. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2007.
Nawarecki, Aleksander. “Od harfy do megafonu. Muzyka w poezji Juliana Tuwima.” In Aleksander Nawarecki. Rzeczy i marzenia. Studia o wyobraźni poetyckiej skamandrytów. Katowice: Śląsk, 1993.
Nawarecki, Aleksander. “Zoofilologia.” In Zwierzęta i ich ludzie: zmierzch antropocentrycznego paradygmatu. Edited by Anna Barcz, Dorota Łagodzka. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2015.
Podlipniak, Piotr. “Muzyka i język a muzykologia systematyczna. O aktualności perspektywy językowej w badaniach nad muzycznością człowieka.” Res Facta Nova, no. 15 (2014): 301-318.
Sawicka, Jadwiga. Filozofia słowa Juliana Tuwima. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975. .
Tuwim, Julian. “Zarys ćwierkologii.” In Julian Tuwim. Pegaz dęba, czyli panoptikum poetyckie. Warszawa: Iskry, 2008.
Tuwim, Julian. Wiersze dla dzieci. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1986.
Welsch, Wolfgang. Estetyka poza estetyką. Translated by Katarzyna Guczalska. Kraków: Universitas, 2005.
Żerańska-Kominek, Sławomira: “Karol Darwin a problem pochodzenia muzyki.” Muzyka no. 1 (46) / 2001.
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-6779-6643
Anna Filipowicz – dr, adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego; autorka książki Sztuka mięsa. Somatyczne oblicza poezji (2013) oraz licznych artykułów naukowych z dziedziny antropologii ciała, postumanizmu i animal studies. Aktualne zainteresowania badawcze: relacje ludzi i zwierząt w polskiej kulturze współczesnej, „zwrot ku rzeczom”, antropologia codzienności.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
