Myślistwo i religia. O religioznawczej ocenie praktyk łowieckich w perspektywie animal studies
Abstrakt
The main aim of the article is to consider the presence and function of religion (in most cases, the Christian religion) in the broadly conceived hunting practices at the turn of the 21st century, as well as the presence of religious motivation and ideological commitment in the hunters’ community from the perspective of religious studies inspired by the empirical research into the human-animal relationship (known as animal studies). The hunting narrative is shown, on the one hand, as eagerly seeking legitimacy and support from institutional religion (evidenced by the patron saints of hunting, the hunting ceremonial that has close parallels in the church ceremonial, and the argument in favour of “ecological balance” and “nature management” based on theological sources) and, on the other hand, as disguising an unethical and religiously unacceptable element of the arbitrary taking of life and inflicting pain without a shadow of empathy or without respecting the right to existence of what is a vulnerable being, even more so because it is devoid of human tools and rationality. The author’s examination of the issues leads to the discussion of the hunters’ religious mythologizing of their own status which draws on the ancient origin of hunting practices in prehistoric times: a period when the human-animal relationship was not yet marked by dualistic division and ontological asymmetry. The paper ultimately aims at the analysis of the way hunting is presented in religious studies research, of the difference between the implications of hunting activities for the human-animal relationship in premodern tribal communities (which practised subsistence hunting) and contemporary industrialized ones, and of the possibility of granting religious subjecthood to animals which stems from the return to the non-dichotomous, relational and dynamic view of the world typical of hunter-gatherers’ times.
Słowa kluczowe
hunting; religion; Christianity; animals; religious studies
Bibliografia
Animals as Religious Subjects. Transdisciplinary Perspectives. Edited by Celia Deane -Drummond, David L. Clough, Rebecca Artinian -Kaiser. London, New Delhi, New York, Sidney: Bloomsbury, 2013.
Bereszyński, Andrzej, Tomaszewska, Sylwia. Zwierzęta a zabobony. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodnicznego, 2006.
Ejsmond, Julian. Moje przygody łowieckie. Warszawa: Artemix, 2006.
Gross, Aaron S. The Question of the Animal and Religion. Theoretical Stakes, Practical Implications. New York: Columbia University Press, 2015.
Harvey, Graham. Animism. Respecting the Living World. New York: Columbia University Press, 2006.
Hoppe, Stanisław. Polski język łowiecki. Podręcznik dla myśliwych. 2nd Edition. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1980.
Hurn, Samantha. Humans and Other Animals. Cross Cultural Perspectives in Human Animal Interactions. London: Pluto Press, 2012.
Ingold, Tim. “From Trust to Domination: An Alternative History of Human Animals Relations.” In The Perception of the Environment: Essays in Livelihood, Dwelling and Skill. Edited by Tim Ingold. London: Routledge, 2008.
Ingold, Tim. “Hunting and Gathering as Ways of Perceiving the Environment.” In Redefining Nature: Ecology, Culture, and Domestication. Edited by Roy Ellen, Katsuyoshi Fukui. Washington, D.C.: Berg, 1996.
Kemmerer, Lisa. Animals and World Religions. Oxford, New York: Oxford University Press, 2012.
Kruczyński, Zenon. Farba znaczy krew. Preface by Olga Tokarczuk. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2008.
Nogaj SJ, Tomasz. Dwie ambony. Łowiectwo i Kościół, czyli o słowach i o tym, co łączy myślistwo i Kościół katolicki w Polsce w historii, kulturze, języku i ceremoniach. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2013.
Rancew -Sikora, Dorota. Sens polowania. Współczesne znaczenia tradycyjnych praktyk na przykładzie analizy dyskursu łowieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Scholar, 2009.
Tokarczuk, Olga. Prowadź swój pług przez kości umarłych. Electronic edition. Kraków 2009.
Żeromski, Stefan. Puszcza jodłowa. Kielce: Wydawnictwo Dom Książki, 1989.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
