Nielegalność uzyskania dowodów w polskim procesie karnym. Zagadnienia definicyjne
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony zagadnieniom terminologicznym dotyczącym jednego z bardziej kontrowersyjnych i budzących niemałe zainteresowanie doktryny problemów na gruncie polskiego procesu karnego. Autorka prezentuje fundamentalne ustalenia definicyjne odnoszące się do pojęć, takich jak: ,,dowód nielegalny”, ,,uzyskanie dowodów nielegalnych”, ,,dowód bezpośrednio nielegalny” oraz ,,dowód pośrednio nielegalny”, bazując na rozmaitych poglądach doktryny karnoprocesowej. Rozróżniając dowody bezpośrednio nielegalne od pośrednio nielegalnych, opowiada się za koniecznością rzetelnego zdefiniowania omawianych zagadnień, co argumentuje obecnym kształtem regulacji art. 168a k.p.k. W rezultacie, na podstawie przyjętych definicji dwóch kategorii dowodów nielegalnych, precyzuje, która z nich może obecnie być podstawą dokonywania ustaleń faktycznych, a która stanowi nadal pole do rozważań.
Słowa kluczowe
dowód; dowód nielegalny; uzyskanie dowodów; dowód bezpośrednio nielegalny; dowód pośrednio nielegalny; owoce zatrutego drzewa
Bibliografia
Cieślak M.: Zagadnienia dowodowe w procesie karnym. W: Idem: Dzieła wybrane. T. 1. Red. S. Waltoś. Kraków 2011.
Cora Ł.: Ryzyko nadużycia prawa karnego procesowego a granice realizacji funkcji ścigania – art. 168a k.p.k. W: Proces karny w dobie przemian. Zagadnienia ogólne. Red. S. Steinborn, K. Woźniewski. Gdańsk 2018.
Drozd A., w: System prawa karnego procesowego. Red. P. Hofmański. T. 8: Dowody. Cz. 3. Red. J. Skorupka. Warszawa 2019.
Gaberle A.: Dowody w sądowym procesie karnym. Warszawa 2010.
Gregorczyk T., Tylman J.: Polskie postępowanie karne. Warszawa 2014.
Gruszecka D.: W kwestii interpretacji znowelizowanego przepisu art. 168a k.p.k. „Palestra” 2017, nr 1–2.
Hofmański P., Zabłocki S.: Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych. Kraków 2006.
Horoszowski P.: Nazwa i pojęcie „dowodu” w teorii i praktyce prawa sądowego. „Państwo i Prawo” 1956, nr 10.
Jagiełłowicz Ł.: Dowody nielegalne w kontradyktoryjnym procesie karnym. W: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym. Red. P. Wiliński. Warszawa 2013.
Jasiński W., w: System prawa karnego procesowego. Red. P. Hofmański. T. 8: Dowody. Cz. 2. Red. J. Skorupka. Warszawa 2019.
Jasiński W.: Nielegalnie uzyskane dowody w procesie karnym. W poszukiwaniu optymalnego rozwiązania. Warszawa 2019.
Kmiecik R.: ,,Dowód prywatny” i tzw. zasada swobody dowodzenia w postępowaniu karnym. „Państwo i Prawo” 2013, nr 2.
Koper R. et al.: Proces karny. Red. J. Zagrodnik. Warszawa 2019.
Kremens K., w: System prawa karnego procesowego. Red. P. Hofmański. T. 8: Dowody. Cz. 1. Red. J. Skorupka. Warszawa 2019.
Kwiatkowski Z.: Dopuszczalność wykorzystania dowodów ,,pośrednio nielegalnych” w procesie karnym. „Problemy Prawa Karnego” 1995, z. 21.
Kwiatkowski Z.: Zakazy dowodowe w procesie karnym. Kraków 2005.
Lech P.M.: Owoce zatrutego drzewa w procesie karnym. Dowody zdobyte nielegalnie. „Palestra” 2012, nr 3–4.
Michalski J.: Zakaz dowodowy z art. 168a k.p.k. a teoria ,,owoców zatrutego drzewa”. W: Dowód w procesie karnym w perspektywie porównawczej. Red. D. Gil. Lublin 2016 (Współczesne Problemy Wymiaru Sprawiedliwości. T. 6).
Nowy słownik języka polskiego. Red. B. Dunaj. Warszawa 2007.
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. T. 9. Red. H. Zgółkowa. Poznań 1996.
Sepioło I.: Nieobowiązywanie doktryny ,,owoców zatrutego drzewa” a wytyczne ETPC. „Palestra” 2010, nr 9–10.
Skorupka J.: Eliminowanie z procesu karnego dowodu zebranego w sposób sprzeczny z ustawą. „Państwo i Prawo” 2011, nr 3.
Skorupka J.: Podstawy i tryb eliminowania z procesu karnego dowodów uzyskanych w sposób sprzeczny z ustawą. W: XX-lecie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu. Praca zbiorowa. Wrocław 2011.
Skorupka J.: Prokonstytucyjna wykładnia przepisów prawa dowodowego w procesie karnym. W: Verba volant, scripta manent. Proces karny, prawo karne skarbowe i prawo wykroczeń po zmianach z lat 2015–2016. Księga pamiątkowa poświęcona Profesor Monice Zbrojewskiej. Red. T. Grzegorczyk, R. Olszewski. Warszawa 2017.
Skubisz S.: Problematyka wykorzystania w procesie karnym ,,owoców zatrutego drzewa”. W: Nowa kodyfikacja prawa karnego. T. 8. Red. L. Bogunia. Wrocław 2001.
Sobolewski Z.: Wartość nielegalnie uzyskanego dowodu w postępowaniu karnym. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 1976, nr 1.
Stefański R.A.: Dowód nielegalny w postępowaniu karnym. W: Proces karny w dobie przemian. Zagadnienia ogólne. Red. S. Steinborn, K. Woźniewski. Gdańsk 2018.
Szumiło-Kulczycka D.: Czynności operacyjno-rozpoznawcze i ich relacje do procesu karnego. Warszawa 2012.
Szumiło-Kulczycka D.: Wykorzystanie w procesie karnym dowodów pochodzących z czynności pozaprocesowych policji i innych działających służb – raporty krajowe. W: Pozaprocesowe pozyskiwanie dowodów i ich wykorzystanie w procesie karnym. Red. P. Hofmański, D. Szumiło-Kulczycka, P. Czarnecki. Warszawa 2015.
Śliwiński S.: Polski proces karny przed sądem powszechnym. Zasady ogólne. Warszawa 1948.
Waltoś S.: Owoce zatrutego drzewa. Kraków 2010.
Waltoś S., Hofmański P.: Proces karny. Zarys systemu. Warszawa 2018.
Zieliński M.: Poznanie sądowe a poznanie naukowe. Poznań 1979.
Żbikowska M.: Dowód pośrednio nielegalny w polskim procesie karnym. „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2012, nr 1–2.
Akty prawne
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 2021, poz. 534, ze zm.
Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2013, poz. 1247.
Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2016, poz. 437, ze zm.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
