Zapis „żałosnego, irlandzkiego dzieciństwa” w dylogii autobiograficznej Franka McCourta
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza i interpretacja wątku biedy we wspomnieniach Franka McCourta (Popiół i żar oraz I rzeczywiście). Korzystając z piśmiennictwa socjologicznego, autorstwa m.in. Ruth Lister i Zygmunta Baumana, studium przedstawia biografię bohatera utworu i jego matki naznaczoną zjawiskiem biedy dziedziczonej. Zwracając uwagę na ironię i intertekstualność w utworach McCourta, akcentuje twierdzenie o niewystarczalności języka do wyrażenia doświadczenia ubóstwa i prób wydobycia się z niego. Autorka
artykułu stawia przy tym tezę, że dylogia irlandzkiego pisarza tylko z pozoru ma charakter konfesyjny i osobisty, stanowiąc w istocie opowieść o zuniwersalizowanym losie Irlandczyka, osoby dotkniętej problemem ubóstwa.
Słowa kluczowe
Frank McCourt; wspomnienie; dzieciństwo; trauma; bieda
Bibliografia
Ashworth A., Ashworth G.: Frank McCourt’s Limerick: An Unwelcome Heritage? „International Journal of Heritage Studies” 1998, vol. 4, no 3–4, s. 135–142.
Baudrillard J.: Społeczeństwo konsumenckie. Jego mity i struktury. Przeł. S. Królak. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006.
Bauman Z.: Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy. Przekł. S. Obirek. Wydawnictwo WAM, Kraków 2006.
Bauman Z.: Życie na przemiał. Przeł. T. Kunz. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Butler J.: O performatywnej teorii zgromadzeń. Przeł. J. Bednarek. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016.
Ciesielska M: Wyuczona bezradność: jak jej przeciwdziałać i jak sobie z nią radzić?https://www.spmiejskagorka.pl/pliki/wyuczona_bezradnosc.pdf [dostęp: 27.04.2022].
Czarnowski S.: Ludzie zbędni w służbie przemocy. W: Idem: Dzieła. T. 2: Studia z historii myśli i ruchów społecznych. W oprac. N. Assorodobraj, S. Ossowskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956.
Czermińska M.: Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyznanie. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2000.
Damon J.: Wykluczenie. Przeł. A. Karpowicz. Wydawnictwo Oficyna Naukowa, Warszawa 2012.
Dornan P., Portela M.: How Does Where Children Live Affect How They Develop? Evidence from Communities in Ethiopia and Vietnam. In: Growing Up in Poverty. Findings from Young Lives. Eds. M. Bourdillon, J. Boyden. Palgrave Macmillan, London 2014, s. 23–49.
Farahmandian H.: Angela’s Ashes: Class Struggle and the Dream of Betterment. „Research on Humanities and Social Sciences” 2013, vol. 3, no 17, s. 78–82.
Forbes S.: Performative Identity Formation in Frank McCourt’s Angela’s Ashes: A Memoir. „Journal of Narrative Theory” 2007, vol. 37, no 3 , s. 473–496.
Foucault M.: Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Przeł. H. Kęszycka. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
Goffman E.: Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Przeł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Grzybowski S.: Historia Irlandii. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław [et al.] 2003.
Hagan E.A.: Defining the Object for Struggle: Epistemology in the Age of Autobiography – Frank McCourt, Angela’s Ashes and Seamus Deane, Reading in the Dark. In: Idem: Goodbye Yeats and O’Neille. Farce in Contemporary Irish and Irish–American Narratives. Brill Academic Publishers, Amsterdam–New York 2010, s. 23–51.
Lejeune Ph.: Autobiokopia. Przeł. W. Grajewski. W: Ph. Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 219–241.
Lejeune Ph.: Czy można zdefiniować autobiografię? Przeł. R. Lubas-Bartoszyńska. W: Ph. Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 1–21.
Lejeune Ph.: Ironiczna opowieść o dzieciństwie: Vallès. Red. S. Jaworski. W: Ph. Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 93–119.
Lejeune Ph.: Miraże dzieciństwa (wersja w tłumaczeniu skrócona). Przeł. R. Lubas-Bartoszyńska. W: Ph Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 241–269.
Lejeune Ph.: Pakt autobiograficzny. Przeł. A. Labuda. W: Ph. Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 21–56.
Lejeune Ph.: Miraże dzieciństwa (wersja w tłumaczeniu skrócona). Przeł. R. Lubas-Bartoszyńska W: Ph. Lejeune: Pakt autobiograficzny. Przeł. A. Labuda. W: Ph. Lejeune: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001, s. 21–56.
Lejeune Ph.: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. R. Lubas-Bartoszyńska. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2001.
Lister R.: Bieda. Przeł. A. Stanaszek. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2007.
McCourt F.: I rzeczywiście. Przeł. H. Pawlikowska-Gannon. Wydawnictwo „Świat Książki”, Warszawa 2000.
McCourt F.: Angela’s Ashes. Scribner, New York 1996.
McCourt F.: Popiół i żar. Wspomnienie. Przeł. H. Pawlikowska-Gannon. Wydawnictwo „Świat Książki”, Warszawa 1999.
McCourt F.: Tis. Simon + Schuster Inc., New York 1999.
Mitchel J.B.: Popular Autobiography as Historiography: The Reality Effect of Frank McCourt’s Angela’s Ashes. Biography” 2003, vol. 26, no 4, s. 607–624.
O’Neill B.: Misery lit… read on. „BBC News”. [Wydanie internetowe z 17.04.2007]. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/6563529.stm [dostęp: 05.04.2022].
Pine E.: The Remembered Self: Irish Memoir, Past and Present Selves. In: Eadem: The Politics of Irish Memory. Performing Remembrance in Contemporary Irish Culture. Palgrave MacMillan, New York 2011, s. 50–77.
Potoczna M, Warzywoda-Kruszyńska W.: Kobiety z łódzkich enklaw biedy. Bieda w cyklu życia i międzypokoleniowym przekazie. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
Sikorska I.: Dziecięca trauma – psychologiczne konsekwencje dla dalszego rozwoju. „Sztuka Leczenia” 2014, nr 3–4, s. 55–70.
Szmigiero K.: Misery lit – A Recent Fad or a Genre with Long-standing Traditions? „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, nr 61, z. 3, s. 9–20.
Środa M.: Wbrew dobrobytowi. Ludzkie odpady. W: Eadem: Obcy – inny – wykluczony. Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2020, s. 175–194.
Walker R.: The Shame of Poverty. Oxford University Press, Oxford 2014.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-7341-1335
Magdalena Krzyżanowska – doktorantka w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego, przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą recepcji dzieła i postaci Jarosława Iwaszkiewicza we współczesnej literaturze polskiej. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół literatury polskiej XX i XXI wieku oraz studiów nad wykluczeniem społecznym.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).