Do Ziemi Świętej i z powrotem: konflikt „dwóch Syjonów” w literaturze rosyjsko-żydowskiej lat 30. XX wieku
Abstrakt
W roku 1934 rząd radziecki podjął decyzję o utworzeniu Żydowskiego Obwodu Autonomicznego Birobidżan w odległym zakątku Dalekiego Wschodu. Ogólna koncepcja ŻOA nawiązywała zarówno do propagandy radzieckiej, jak i szerzonej w Palestynie przez osadników żydowskich. Pisarzom żydowskim w ZSRR władze nieoczekiwanie zezwoliły wówczas na tworzenie tekstów promujących i rozwijających tematykę żydowską, jak również opisujących żydowskich osadników w Palestynie. Spośród wszystkich utworów poświęconych zestawieniu ŻOA i Palestyny na wyróżnienie zasługuje powieść Siemiona Götha i pamiętniki Marka Egarta — jedyne beletryzowane biografie dotyczące Palestyny w języku rosyjskim. Artykuł ma na celu zbadanie obecności i interpretacji palestyńskiego projektu w literaturze rosyjskiej lat 30. ubiegłego stulecia, analizę czynników ideologicznych i kulturowych, które przyczyniły się do powstania wspomnianych utworów oraz uzasadnienie ich znaczenia dla historii kultury Żydów radzieckich.Słowa kluczowe
Żydowski Obwód Autonomiczny; Birobidżan; rosyjska i radziecka literatura żydowska; Palestyna; samoidentyfikacja; travelogue; osadnicy; Göth; Egart
Bibliografia
Czerny, Boris. “Le Voyageur et l’émigré. Le motif de la sortie d’egypte dans la littérature russe des années 1920-1930.” Cahiers du Monde Russe, Vol. 52, no. 4, 2011: 529–553.
Dimanshteyn, Semyon. “Yevreyskaya avtonomnaya oblast’ — detishche oktyabr’skoy revolyutsii.” Revolyutsiya i natsional’nosti. Moscow, 1934 [Диманштейн, Семён. “Еврейская автономная область — детище октябрьской революции.” Революция и национальности. Москва, 1934].
Dotan, Shmuel, Adumim: Ha-Miflagah ha-komunistit be-Erets-Yisrael. Ke-far-Saba: Shevna-ha-Sofer, 1991.
Dotan, Shmuel. Biroidzhan kealternativa le Erts Yisrael. Tel Aviv: Ha-Uma, 1993/4.
Egart, Mark. Opalyonnaya zemlya. Моscow: Khudozhestvennaya literatu-ra, 1933 [Эгарт, Марк. Опалённая земля. Москва: Художественная литература, 1933].
Estraikh, Gennady; Krutikov, Mikhail (eds.). Yiddish and the Left. New York: Legenda, 2000.
Fink, Viktor. Evrei na zemle. Moscow: Gosud. Izdat., 1930 [Финк, Виктор. Евреи на земле. Москва: Госуд. Издат., 1930].
Gekht, Semyon. Parokhod idyot v yaffu i obratno. Moscow: Khudozhest-vennaya literatura, 1936 [Гехт, Семён. Пароход идёт в Яффу и об-ратно. Москва: Художественная литература, 1936].
Gessen, Masha. Where the Jews aren’t: the Sad and absurd Story of Birobidzhan, Russia’s Jewish autonomous Region. New York: Schocken 2016.
Kagedan, Allan. Soviet Zion: The Quest for a Russian Jewish Homeland. New York: St. Martin’s Press, 1994.
Kotlerman, Ber, B. (ed.). Mizrekh: Jewish Studies in the Far East. Frankfut am main: Peter Lang, 2011.
Murav, Harriet. Music from a Speeding Train. Stanford: Stanford University press, 2011
Melekhov, Aleksandr. Birobidzhan — zemlya obetovannaya. Moscow: Text, 2009 [Мелехов, Александр. Биробиджан — земля обетован-ная. Москва: Текст, 2009].
Nosenko, Evgeniy (ed.). Izrail’ glazami russkikh:kul’tura i identichnost’. Moscow: Natalis, 2008 [Носенко, Евгений (ред.). Израиль глазами рус-ских: культура и идентичность. Москва: Наталис, 2008].
Shneer, David. Through Soviet Jewish eyes: Photography, War, and the Holocaust. New Jersey: Rutgers University Press, 2010.
Shrayer, Maxim (ed.), Voices of Russian Jewish Literature. Boston: Academic Studies Press, 2018.
Shrayer, Maxim. “Mark Egart and the Legacy of His Soviet Novel about Halutzim,” On the Jewish Street, no 1, 2011.
Sudarskiy, Isaak. Birobidzhan i Palestina. Tel Aviv: Atikot, 1972 [Сударский, Исаак. Биробиджан и Палестина. Tel Aviv: Atikot, 1972].
Waiskopf, Mikhail. “Krasnoye plat’itse: obraz geroini v anti-sionistskom romane Marka Egarta Opalennaya Zemlya.”Solnechnoe Spleteniye. Jerusalem, 2004/27 [Вайскопф, Михаил. “Красное Платьице. Образ героини в анти-сионистском романе Марка Эгарта Опалённая земля.” Солнечное сплетение. Иерусалим, 2004/27].
Weinberg, Richard. Stalin’s Forgotten Zion. Oakland: University of California Press, 1998.
Uniwersytet Tufts w Medford Stany Zjednoczone
https://orcid.org/0000-0002-5869-344X
Marina Aptekman - graduated from the Hebrew University of Jerusalem in 1997 and in 2006 received her ph.D. degree in Slavic Languages and Literatures from Brown University. She is currently a Lecturer in Russian and Jewish Studies and the Coordinator of Russian Language program at Tufts University in Boston, Massachusetts, where she teaches Russian language and culture, and the film, literature, and cultural history of Russian Jewry. Her book, Jacob’s Ladder: Kabbalistic Allegory in Russian Literature was published by Academic Studies Press in 2011. She is the author of numerous articles on Russian literature and culture, Russian-Jewish and Soviet Jewish literature, and literature of Russian-born immigrant authors in the USA and Israel. She lives with her family in Boston, Massachusetts.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
