Motywy gry w Kulinarnym midraszu Aleksandra Okunia i Igora Gubermana
Abstrakt
W artykule rozpatrywane są zagadnienia związane ze specyfiką literatury kulinarnej. Szczególną uwagę zwrócono na książkę Kulinarny midrasz Aleksandra Okunia i Igora Gubermana, w której funkcje estetyczna i hedonistyczna bezsprzecznie dominują nad jej wartością użytkową. Przedmiotem analizy stały się motywy gry, które opisane zostały z punktu widzenia przenikania konwencji gatunkowych i łamania reguł oczekiwań odbiorców, a także zobrazowane na przykładach wątków intertekstualnych i zabaw słownych. Ponadto w artykule omówiono ilustracje Olgi Priluckiej, które w znacznym stopniu intensyfikują humorystyczny wydźwięk utworu.
Słowa kluczowe
literatura kulinarna; kuchnia semantyczna; midrasz; gra językowa; Aleksander Okuń; Igor Guberman
Bibliografia
References
Arutyunova, Nina. “Esteticheskiy i antiesteticheskiy aspekty komizma”. Arutyunova, Nina (ed.). Logicheskiy analiz yazyka. Yazykovyye mekhanizmy komizma. Moskva: Indrik 2007 [Арутюнова, Нина. “Эстетический и антиэстетический аспекты комизма”. Арутюнова, Нина (ed.). Логический анализ языка. Языковые механизмы комизма. Москва: Индрик 2007].
Belyanin, Valeriy; Butenko, Irina. Zhivaya rech’. Slovar’ razgovornykh vyrazheniy. Moskva: PAIMS 1994. <https://livespeak.academic.ru>. [Белянин, Валерий; Бутенко, Ирина. Живая речь. Словарь разговорных выражений. Москва: ПАИМС 1994 <https://livespeak.academic.ru>].
Chmielewska, Joanna. Książka poniekąd kucharska. Warszawa: Axel Spinger 2004.
Deptuła, Bogusław. Literatura od kuchni. Warszawa: W.A.B. 2013.
Disney, Walt: Książka kucharska Kubusia Puchatka. Transl. Jaworowski, Mariusz, Arno. Warszawa: Egmont Polska 1992.
Disney, Walt. Povarennaya kniga Vinni-Pukha. Transl. Peregudova, Irina. Moskva: Egmont 2001 [Дисней, Уолт. Поваренная книга Винни-Пуха. Transl. Перегудова, Ирина. Москва: Эгмонт 2001].
Disney, Walt. Winnie-the-Pooh Cookbook. Bristol: Purnell 1984.
Dontsova, Dar’ya. Kulinarnaya kniga lentyayki. Moskva: Eksmo 2003 [Донцова, Дарья. Кулинарная книга лентяйки. Москва: Эксмо 2003].
Frenkel’, Leokadiya. “Yevreyskaya kukhnya”. Bibliotechnoye delo 2009, no. 5 (95). <http://www.bibliograf.ru/issues/2009/3/121/0/1273/>. [Френкель, Леокадия. “Еврейская кухня”. Библиотечное дело 2009, no (95). <http://www.bibliograf.ru/issues/2009/3/121/0/1273/>].
Goldes, Yuriy. “Yumor v Talmude”. Lekhaim, mart 2009 adar 5769, no. 3(203).<https://lechaim.ru/ARHIV/203/goldes.htm> [Голдес, Юрий. “Юмор в Талмуде”. Лехаим, март 2009 адар 5769, no 3(203). <https://lechaim.ru/ARHIV/203/goldes.htm>].
Gorodnitskiy, Aleksandr. “Igor’ Guberman.” Khadashot 2007 [Городницкий, Александр. “Игорь Губерман”. Хадашот 2007].
Huizunga, Johan. Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Transl. Kurecka, Maria; Wiprsza, Witold. Warszawa: Czytelnik 1998.
Karasik, Vladimir . “Poeticheskaya refleksiya v komicheskoy miniatyure”. Zhanry rechi 2015, no. 1(11): 101–110 [Карасик, Владимир. “Поэтическая рефлексия в комической миниатюре”. Жанры речи 2015, no 1(11): 101–110].
Khmelevskaya, Ioanna. Kniga pro yedu. Transl. Selivanova, Vera. Moskva: U-Faktoriya 2007 [Хмелевская, Иоанна: Книга про еду. Transl. Селиванова Вера. Москва: У-Фактория 2007].
Khmelevskaya, Ioanna. Moya povarennaya kniga. Transl. Selivanova, Vera. Moskva: U-Faktoriya 2002 [Хмелевская, Иоанна: Моя поваренная книга. Transl. Селиванова, Вера. Москва: У-Фактория 2002].
Lakoff, Robin. “Sotsial’naya identichnost’ v zhanre menyu: ‘chelovek yest’ to, chto on yest’”. Zhanry rechi. Pamyati Konstantina Fedorovicha Sedova. Zhanr i tvorchestvo. Vyp. 8: Saratov, Moskva: Labirint 2012. <https://www.sgu.ru/structure/philological/linghist/sbornik-zhanry-rechi/materialy-vypuskov/vypusk–8> [Лакофф, Робин. “Социальная идентичность в жанре меню: ‘человек есть то, что он ест’”. Жанры речи. Памяти Константина Федоровича Седова. Жанр и творчество. Вып. 8. Москва, Саратов: Лабиринт, 2012. <https://www.sgu.ru/structure/philological/linghist/sbornik-zhanry-rechi/materialy-vypuskov/vypusk–8>].
Lemnis, Maria; Vitry, Henryk. Książka kucharska dla samotnych i zakochanych. Warszawa: Iskry 1959.
Lemnis, Mariya, Vitry, Khenrik. Dlya studentov i vlyublennykh. Transl. Glauberman-Izarova A. Moskva: Molodaya gvardiya 1967 [Лемнис, Мария; Витры, Хенрик. Для студентов и влюбленных. Transl. Глауберман-Изаровa A. Москва: Молодая гвардия 1967].
Lemnis, Mariya; Vitry, Khenrik. Nastol’naya kniga dlya studentov i vlyublennykh. Transl. Smolevich A. Moskva: Firma Alesya 1993 [Лемнис, Мария; Витры, Хенрик. Настольная книга для студентов и влюбленных. Transl. Смолевич А. Москва: Фирма Алеся 1993].
Lemnis, Mariya; Vitry, Khenrik. Povarskaya kniga dlya odinokikh i vlyublennykh [Лемнис, Мария; Витры, Хенрик. Поварская книга для одиноких и влюбленных. Москва: Вотум 1994].
Lotman, Yuriy. “Tekst v tekste”. Lotman, Yuriy. Chemu uchat’sya lyudi. Moskva: Tsentr Knigi Rudomino 2010 [Лотман, Юрий. “Текст в тексте”. Лотман, Юрий. Чему учаться люди. Москва: Центр Книги Рудомино 2010].
Neobychnyye kulinarnyye knigi. ‘Dikaya malina’ Endy Uorkhola. Необычные кулинарные книги. ‘Дикая малина’ Энди Уорхола. <http://www.art-eda.info/neobychnye-kulinarnye-knigi-dikaya-malina-endi-uorxola.html>.
Okun’, Aleksandr; Guberman, Igor’. Kniga o vkusnoy i zdorovoy zhizni. Moskva: Eksmo 2010 [Окунь, Александр; Губерман, Игорь. Книга о вкусной и здоровой жизни. Москва: Эксмо 2010].
Okun’, Aleksandr; Guberman, Igor’. Kulinarnyy midrash. Joint. The American Jewish Joint Distribusion Committee, Inc. 2000–2001.<https://mirlib.ru/knigi/kulinariya/72707-kulinarnyy-midrash.html> [Окунь, Александр; Губерман, Игорь, Кулинарный мидраш, Джойнт, The American Jewish Joint Distribusion Committee, Inc. 2000–2001. <https://mirlib.ru/knigi/kulinariya/72707-kulinarnyy-midrash.html>].
Okun’, Aleksandr; Guberman, Igor’. Putevoditel’ po strane sionskikh mudretsov. Moskva: Limbus Press 2009 [Окунь Александр; Губерман, Игорь. Путеводитель по стране сионских мудрецов. Москва: Лимбус Пресс 2009].
Okun’, Sasha: “Chelovek, kotorogo derzhat za yaytsa, namnogo poslushneye togo, u kogo oni boltayutsya svobodno”. Interv’yu. <https://www.9tv.co.il/item/6230> [Окунь, Саша: “Человек, которого держат за яйца, намного послушнее того, у кого они болтаются свободно”. нтервью. <https://www.9tv.co.il/item/6230>].
Okun’, Sasha. “Ya rodilsya v 20 veke, zhivu v 21–m, a umru vsem nazlo v 17-m”. Interv’yu Liny Goncharskoy. <http://www.culbyt.com/article/textid:184/> [Окунь, Саша. “Я родился в 20 веке, живу в 21-м, а умру всем назло в 17–м”. Интервью Лины Гончарской. <http://www.culbyt.com/article/textid:184/>].
Po Izrailyu s Igorem Gubermanom i Aleksandrom Okunem. Avtorskiy putevoditel’. Moskva: Limbus Press, Izdatel’stvo K. Tublina 2014 [По Израилю с Игорем Губерманом и Александром Окунем. Авторский путеводитель. Москва: Лимбус Пресс, Издательство К. Тублина 2014].
Prilutskaya, Ol’ga. Izrail’ — mat’ ili machekha? <http://archive.jewishagency.org/ru/israel/content/22876> [Прилуцкая, Ольга. Израиль — мать или мачеха? <http://archive.jewishagency.org/ru/israel/content/22876>].
Shklovskiy, Viktor. O teorii prozy. Moskva: Federatsiya 1929 [Шкловский, Виктор. О теории прозы. Москва: Федерация 1929].
Vayl’, Pëtr; Genis, Aleksandr. Russkaya kukhnya v izgnanii. Moskva: АСТ, Corpus 2013 [Вайль, Пётр; Генис, Александр: Русская кухня в изгнании. Москва: АСТ, Corpus 2013].
Żebrowski, Rafał. Midrasz. <https://delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=18703>
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-5130-769X
Oksana Małysa — dr hab., profesor Uniwersytetu Śląskiego. Członek Komisji Językoznawstwa PAN (Katowice), Polskiego Towarzystwa Lingwistyki Stosowanej i Polskiego Towarzystwa Rusycystycznego. Zainteresowania badawcze: genologia lingwistyczna, językoznawstwo konfrontatywne, translatoryka. Autorka ponad 70 artykułów, a także książek Текстовые категории в публицистическом стиле (сопоставительный русско-польский анализ) (2002); Комиссивные речевые жанры. Сопоставительный русско-польский аспект (2014). Współautorka monografii o tłumaczeniu specjalistycznym oraz dwóch skryptów — do nauki gramatyki praktycznej języka rosyjskiego oraz z zakresu realiów kulturowych. Współredaktorka wydawnictwa ciągłego Przestrzenie przekładu.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
