Przestrzenie i obiekty przestrzenne u Szolema Alejchema i F.M. Reszetnikowa (Kasrylewka vs Podlipniacy)
Abstrakt
W niniejszym artykule podjęto problematykę szeroko pojmowanych przestrzeni i obiektów przestrzennych, które w wybranych do porównania tekstach literackich obdarzone są pewnym asocjacyjno-emocjonalnym potencjałem. Pośród wspomnianych obiektów przestrzennych centralne miejsce zajmuje dom, jak również cmentarz. Same przestrzenie zostały opisane i podzielone w ścisłym powiązaniu z domem na: 1. przestrzeń domową, 2. przestrzeń przydomową, 3. przestrzeń pozadomową. Zestawienie obu utworów pozwoliło nakreślić kontrastywny obraz przestrzeni i obiektów przestrzennych charakterystycznych dla opisanych w tychże utworach przedstawicieli dwóch grup etnicznych zamieszkujących tereny byłego Imperium Rosyjskiego: Komi-Permiaków (Podlipniacy) i diaspory Żydów (Kasrylewka).
Słowa kluczowe
przestrzeń; obiekt przestrzenny; dom; cmentarz; miasto; miasteczko; wieś
Bibliografia
Bartmiński J., „Dom i świat — opozycja i komplementarność”, w: J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006, s. 167–177.
Grzegorczykowa R., Obraz przestrzeni, w: Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, s. 171–213.
Maciejewska А., „Zwyczajnie o domu” — językowy obraz świata domu w tekstach studentów, „Сonversatoria Linguistica” 2010, IV, s. 34–44.
Borodulin V., Gorkin, A., Gusev A., i dr. (red.), Novyy illyustrirovannyy entsiklopedicheskiy slovar’, Nauchnoye izdatel’stvo “Bol’shaya Rossiyskaya entsiklopediya”, Moskva 2005 [Бородулин, В., Горкин A., Гусев А., и др.(ред.), Новый иллюстрированный энциклопедический словарь, Научное издательство «Большая Российская энциклопедия», Москва 2005].
Gzhegorchikova R., Ponyatiynaya oppozitsiya verkh- niz (pol. ‘wierzch’ – ‘spód’) i yazykovaya model’ prostranstva, in: Logicheskiy analiz yazyka. Yazyki prostranstv, Yazyki russkoy kul’tury, Moskva 2000, pp. 78–83 [Гжегорчиковa Р., Понятийная оппозиция верх- низ (пол. ‘wierzch’ – ‘spód’) и языковая модель пространства //Логический анализ языка. Языки пространств, Языки русской культуры, 2000, с. 78–83].
Evgen’yeva A., (ed.), Slovar’ russkogo yazyka v 4–kh t., t. III, Russkiy yazyk, Moskva 1987 [Евгеньева А. (ред.), Словарь русского языка в 4–х т., т. III, Русский язык, Москва 1987].
Efremova T., Sovremennyy tolkovyy slovar’ russkogo yazyka, t. II, Astrel’–AST, Moskva 2006 [Ефремова Т., Современный толковый словарь русского языка, т. II., Астрель–АСТ, Москва 2006].
Kikhney L., Galayeva M., Lokus doma v liricheskoy sisteme Anny Akhmatovoy, in: Vostok – Zapad: Prostranstvo russkoy literatury, materialy Mezhdunarodnoy nauchnoy konferentsii, Volgogradskoye nauchnoye izdatel’stvo, Volgograd 2005, pp. 237–247 [Кихней Л., Галаева М., Локус дома в лирической системе Анны Ахматовой // Восток – Запад: Пространство русской литературы, материалы Международной научной конференции, Волгоградское научное издательство, Волгоград 2005, c. 237–247].
Kobozeva I., Grammatika opisaniya prostranstva, in: Logicheskiy analiz yazyka. Yazyki prostranstv, Yazyki russkoy kul’tury, Moskva 2000, pp. 152–162 [Кобозева И., Грамматика описания пространства // Логический анализ языка. Языки пространств, Языки русской культуры, Москва 2000, c. 152–162].
Kobozeva I., Kak my opisyvayem prostranstvo, kotoroye vidim: kompozitsionnyye strategii, in: Trudy mezhdunarodnogo seminara Dialog’97 po komp’yuternoy lingvistike i yeyë prilozheniyam, RosNII Iskusstvennogo intellekta, Yasnaya Polyana, pp. 132–135 [Кобозева И., Как мы описываем пространство, которое видим: композиционные стратегии // Труды международного семинара Диалог’97 по компьютерной лингвистике и её приложениям, РосНИИ Искусственного интеллекта, Ясная Поляна 1997, c. 132–135].
Kobozeva I., Kak my opisyvayem prostranstvo, kotoroye vidim: problema vybora oriyentira, in: Trudy mezhdunarodnogo seminara Dialog’95 po komp’yuternoy lingvistike i eyë prilozheniyam, Izdatel’stvo Kazanskogo universiteta, Kazan’ 1995, pp. 146–153 [Кобозева И., Как мы описываем пространство, которое видим: проблема выбора ориентира // Труды международного семинара Диалог’95 по компьютерной лингвистике и её приложениям, Издательство Казанского университета, Казань 1995, c. 146–153].
Kolesov V., Kolesova D., Kharitonov A., Slovar’ russkoy mental’nosti, t. 1, Zlatoust, Sankt-Peterburg 2014 [Kолесов В., Колесова Д., Харитонов А, Словарь русской ментальности, т. 1, Златоуст, Санкт-Петербург 2014].
Kuznetsov S., (ed.). Bol’shoy tolkovyy slovar’ russkogo yazyka, Norint, Sankt-Peterburg 2000 [Кузнецов С (ред.)., Большой толковый словарь русского языка, Норинт, Санкт-Петербург 2000].
Levinson S., Space in language and cognition. Explorations in Cognitive Diversity, Cabridge University Press, Cambridge 2003.
Levontina I., Shmelëv A., Rodnyye prostory, in: Logicheskiy analiz yazyka. Yazyki prostranstv, Yazyki russkoy kul’tury, Moskva 2000, pp. 338–347 [Левонтина И., Шмелёв А., Родные просторы // Логический анализ языка. Языки пространств, Языки русской культуры, Москва 2000, c. 338–347.
Lotman Y., Problemy khudozhestvennogo prostranstva v proze N.V. Gogolya, in: Trudy po russkoy i slavyanskoy filologii, vyp. 202, Tartu 1968 [Лотман Ю., Проблемы художественного пространства в прозе Н.В. Гоголя // Труды по русской и славянской филологии, вып. 202, Тарту 1968].
Mungalov V., Psikhologicheskiye prostranstva cheloveka, “Sibirskiy psikhologicheskiy zhurnal” 2012, no. 45, pp. 104–111 [Мунгалов В., Психологические пространства человека, «Сибирский психологический журнал» 2012, № 45, с. 104–111].
Podol’skiy B., Bol’shoy ivrit-russko-ivritskiy slovar’ <https://www.slovar.co.il/translate.php> [Подольский Б. Большой иврит-русско-ивритский словарь <https://www.slovar.co.il/translate.php>].
Prokof’yeva V., Kategoriya prostranstvo v khudozhestvennom prelomlenii: lokusy i toposy, “Vestnik Orenburgskogo gosudarstvennogo universiteta” 2005, no. 11, pp. 87–94 [Прокофьева В., Категория пространство в художественном преломлении: локусы и топосы, «Вестник Оренбургского государственного университета» 2005, № 11, с. 87–94].
Pykhtina Y., K probleme ispol’zovaniya prostranstvennoy terminologii v sovremennom literaturovedenii. “Vestnik Orenburgskogo gosudarstvennogo universiteta” 2013, no. 11(160)/noyabr’, рр. 29–36 [Пыхтина Ю., К проблеме использования пространственной терминологии в современном литературоведении, «Вестник Оренбургского государственного университета» 2013, № 11(160)/ноябрь, c. 29–36].
Subbotina T., Lokus, topos, urbonim, mikrotoponim: k voprosu o soderzhanii prostranstvennykh ponyatiy, “Vestnik Chelyabinskogo gosudarstvennogo universiteta” 2011, no. 24, pp. 111–113 [Субботина Т., Локус, топос, урбоним, микротопоним: к вопросу о содержании пространственных понятий, «Вестник Челябинского государственного университета» 2011, № 24, c. 111–113].
Shchukina D., Prostranstvo v khudozhestvennom tekste i prostranstvo khudozhestvennogo teksta, Izdatel’stvo Filologicheskogo fakul’teta Sankt-Peterburgskogo gosudarstvennogo universiteta, Sankt-Peterburg 2003 [Щукина Д., Пространство в художественном тексте и пространство художественного текста, Издательство Филологического факультета Санкт-Петербургского государственного университета, Санкт-Петербург 2003].
Yulayeva T., Evreyskiy dom, “Jewish Secret” <https://jewish-secret.com/evreyskiy-dom/> [Юлаева, Т., Еврейский дом, “Jewish Secret” < https://jewish-secret.com/evreyskiy-dom/>].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-6313-5672
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
