Feminizm i nowy feminizm w kulturze starożytnego Izraela? Księga Judyty
Abstrakt
Celem artykułu Feminizm i nowy femasinizm w kulturze starożytnego Izraela? Księga Judyty jest ukazanie istotnej roli kobiety zarówno w społeczeństwie starożytnego Izraela, jak i tekście biblijnym – Księdze Judyty. Znaczenie kobiety w życiu społeczno-ekonomicznym oraz religijnym dostrzega badaczka feministyczna, Carol Meyers, oraz teolog katolicki, Waldemar Chrostowski. Świadczy to o istnieniu pewnych punktów łączących oba dyskursy. Poszukując rysów feministycznych w codzienności starożytnego Izraela oraz Biblii, należy jednak pamiętać o nieadekwatności użycia do opisu życia ówczesnych kobiet terminologii współczesnego feminizmu. Niemniej jednak można zastanowić się, czy sama definicja „feminizmu”, gdyby była ona w starożytności znana, miałaby w ogóle rację bytu. Posługując się definicją feminizmu jako ruchu społecznego, opracowanego przez Kazimierza Ślęczkę, autorka dochodzi do wniosku, że dyskryminacja i wykluczenie kobiet nie miały ówcześnie miejsca. Jednocześnie zauważa, że bohaterka Księgi Judyty wpisuje się, mówiąc językiem współczesnym, w założenia postulowanego przez Jana Pawła II nowego feminizmu.
Słowa kluczowe
feminizm; nowy feminizm; starożytny Izrael; Księga Judyty
Bibliografia
Adamiak E., Kobiety w Biblii. Stary Testament, Znak, Kraków 2006.
Bolewski J., Według obrazu Boga, w: Duchowość kobiety, red. J. Augustyn SJ, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007, s. 13–25.
Biblia Tysiąclecia, Pallotinum, Katowice 2010.
Bird P., The Place of Women in the Israelite Cultus, in: Women in the Hebrew Bible: A Reader, ed. A. Bach, Routledge, London 1999, s. 3–32.
Brooten B.J., Women Leaders in the Ancient Synagogue: Inscriptional Evidence and Background Issues, Scholars Press, Atlanta 2020.
Callaway J.A., Miller J.M., Osiedlanie się w Kanaanie. Okres sędziów, w: Starożytny Izrael: od Abrahama do zburzenia Świątyni Jerozolimskiej przez Rzymian, red. H. Shanks, przeł. W. Chrostowski, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2022, s. 99–144.
Chamberlain P., The Feminist Fourth Wave: Affective Temporality, Palgrave Macmillan, London 2017.
Chrostowski W., Genealogia Judyty (Jdt 8,1; 9,2) w świetle teologii księgi, w: Kogo szukasz? (J 20,15). Księga Pamiątkowa dla Księdza Profesora Henryka Witczyka w 65. rocznicę urodzin, red. W. Chrostowski, M. Kowalski, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Warszawa 2021, s. 57–74.
Chrostowski W., Kobieta i jej symbolika w Starym Testamencie, w: Kobieta w nowym wieku, red. J. Bolewski SJ, Wydawnictwo WAM, Kraków 2001, s. 13–32.
Czajkowski M., Kobieta w nowym przymierzu, w: Kobieta w nowym wieku, red. J. Bolewski SJ, Wydawnictwo WAM, Kraków 2001, s. 63–86.
Dernowski P., Rola i znaczenie płci w nauczaniu Pawłowym, w: Idea gender jako wyzwanie dla teologii, red. A. Jucewicz SVD, M. Machinka MSF, Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum”, Olsztyn 2009, s. 23–40.
Giemza B., Jan Paweł II jako promotor „nowego feminizmu”, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2019, nr 1 (27), s. 23–39.
Gnilka J., Paweł z Tarsu. Apostoł i świadek, przeł. W. Szymona OP, Wydawnictwo „M”, Kraków 2001.
Jan Paweł II, Evangelium vitae, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II , Dom Wydawniczy Rafael, Kraków 2014, s. 543–638.
Jan Paweł II, List apostolski „Mulieris Dignitatem” Ojca Świętego Jana Pawła II z okazji Roku Maryjnego o godności i powołaniu kobiety, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 2004.
Jan Paweł II, List apostolski Tertio millennio adveniente Ojca Świętego Jana Pawła II do Biskupów, Duchowieństwa i wiernych w związku z przygotowaniem Jubileuszu roku 2000, Katolicka Agencja Informacyjna, Warszawa 1994.
Jan Paweł II, List Ojca Świętego Jana Pawła II do kobiet, Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, Kraków 1995.
Kwaśniak-Gawłowska A., Nowa Ewa? Obrazy Biblijnej Ewy w wybranych dyskursach historycznych, teologicznych i literackich, Uniwersytet Śląski, 2022 [praca niepublikowana].
Meyers C., Discovering Eve. Ancient Israelite Women in Context, Oxford University Press, Oxford 1988.
Meyers C., Women and the Domestic Economy of Early Israel, in: Women in the Hebrew Bible: A Reader, ed. A. Bach, Routledge, London 1999, s. 33–44.
Mroczkowski I., Nowy feminizm w nauczaniu Jana Pawła II , „Więź” 1998, nr 1, s. 11–19.
Person H., Biblical Heroes as Role Models for Jewish Women, in: Women and Judaism, ed. M. Drucker, Praedger, London 2009, s. 75–96.
Ryś G., Błogosławiona między niewiastami. Księga Judyty, „Zeszyty Formacji Duchowej” 2015, nr 68.
Schumacher M.M., Przedmowa do polskiego wydania, w: Kobiety w Chrystusie. W stronę nowego feminizmu, red. M.M. Schumacher, przeł. M. Romanek, Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa 2008, s. 7–18.
Schumacher M.M., Wprowadzenie do nowego feminizmu, w: Kobiety w Chrystusie. W stronę nowego feminizmu, red. M.M. Schumacher, przeł. M. Romanek, Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa 2008, s. 21–30.
Szustak A., Projekt Judyta. Czym jest siła kobiety?, RTCK, Nowy Sącz 2019.
Szymik S., Małżeństwo i rodzina w Biblii, w: Życie społeczne w Biblii, red. G. Witaszek CssR, Redakcja Wydawnictwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1997, s. 203–226.
Ślęczka K., Feminizm. Ideologie i koncepcje współczesnego feminizmu, Książnica, Katowice 1999.
Zdybicka Z., Prawdziwy i fałszywy feminizm, „Roczniki Filozoficzne” 2003, t. 51, nr 2, s. 83–102.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0009-0005-6660-1604
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
