Le carnaval fantastique : Monstrueuse mascarade et (p)acte de lecture
Abstrakt
The aim of the present work is to consider the articulation between the carnival and the literary fantastic, perceived as a dynamic subversion of reality able to arouse fear. Carnival’s imagery and fantastic strategies as metamorphoses can be considered like deviation from consensus reality, and allow to understand more specifically how the fantasy literature works and its differences from mimetic fiction.
Literary techniques like autorepresentation or intertextual references highlight the text’s fictionality, and conduct a literary reflection on the poetics of fantastic prose fiction.
The fantastic is not trying to represent the world as we know it, and the pleasure of reading is here closely linked to the notions of willing suspension of disbelief or secondary belief.
Key words: fantastic fiction, carnival, fear, metafiction, autorepresentation, author-reader contract, willing suspension of disbelief
Bibliografia
Bakthine Mikhaïl, 1978 : L’œuvre de François Rabelais et la culture populaire au Moyen Âge et sous la Renaissance. Paris : Gallimard.
Barker Clive, 2001 : Livres de sang. T. 2 [Books of Blood. Vol. 2 – 1984]. Trad. Dominique Dill. Paris : Éditions J’ai Lu.
Bessière Irène, 1974 : Le Récit fantastique, la poétique de l’incertain. Paris : Larousse, Collection « Thèmes et textes ».
Bizek-Tatara Renata, 2011 : « Le Masque carnavalesque dans Sortilèges de Michel de Ghelderode ». Acta Iassyensia Comparationis, no 9.
Bouvet Rachel, 2007 : Étranges récits, étranges lectures : essai sur l’effet fantastique. Quebec : Presses de l’Université du Québec.
Bozzetto Roger, 1985 : « Carnaval à Cadix. L’objet animé fantastique chez H.H. Ewers ». Cahiers du CERLI, no 10.
Bozzetto Roger et Ponnau Gwenhaël, 1994 : « Fantastique ». In : Dictionnaire universel des littératures. Paris : Presses Universitaires de France.
Canvat Karl, 1993 : « Fantastique et carnavalesque dans les Contes crépusculaires de Michel de Ghelderode ». Textyles, no 10.
Ewers Hanns Heinz, 1969 : « Karneval in Cadiz ». [Grotesken, Munich, 1926]. In : idem : L’Araignée. Trad. Walter Michel. Verviers : Gérard & C°, Bibliothèque Marabout.
Freud Sigmund, 1977 : Essais de psychanalyse. Paris : Petite Bibliothèque Payot.
Hamon Philippe, 1975 : « Clausules ». Poétique, no 24.
Mellier Denis, 1999 : L’Écriture de l’excès, fiction fantastique et poétique de la terreur. Paris : Honoré Champion.
Pavel Thomas, 2002 : « Comment définir la fiction ? ». In : René Audet et Alexandre Gefen, dir. : Frontières de la fiction. Québec / Bordeaux : Éditions Nota Bene et Presses Universitaires de Bordeaux, Collection Fabula.
Rivardou Jean, 1973 : Le Nouveau roman. Paris : Seuil.
Schaeffer Jean-Marie, 1999 : Pourquoi la fiction ? Paris : Seuil.
Tolkien J.R.R., 2009 : « Faërie ». [“On Fairy-Stories”, 1947]. In : Faërie et autres textes. Trad. Francis Ledoux. Paris : Pocket.
Vax Louis, 1987 : La Séduction de l’étrange. Paris : Quadrige / PUF.
Université d’Aix-Marseille
Denis Moreau a soutenu une thèse portant sur les enjeux et les procédés métafictionnels au sein des textes à effets de fantastique, sous la direction de Roger Bozzetto. Il poursuit actuellement ses recherches dans le domaine des littératures de l’imaginaire. Il a notamment rédigé un article sur Lovecraft, le texte à paru dans le numéro d’avril 2016 de la revue Europe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
