Teoria ewolucji a teodycea
Abstrakt
Charakter teologicznych interpretacji teorii ewolucji ma istotne znaczenie dla głównego problemu teodycei, która poszukuje argumentów mających obronić Boga przed zarzutem zła obecnego w świecie przyrody. Interpretacje, w których zakłada się, że Bóg bezpośrednio projektuje każdy żywy organizm, prowadzą do wniosku, iż wszystkie przejawy zła, wynikające z procesów ewolucyjnych, również są bezpośrednio zaplanowane przez Boga. Dla teodycei bardziej korzystna jest interpretacja, zgodnie z którą Bóg nie projektuje organizmów, ale działa za pośrednictwem praw przyrody, powodujących ewolucję opisywaną i wyjaśnianą przez teorię Darwina. Kluczowym mechanizmem tej teorii jest dobór naturalny, który odpowiada za wiele przejawów zła fizycznego obecnego w przyrodzie. W artykule przedyskutowano argumenty przemawiające za tym, że teoria ewolucji biologicznej, odwołująca się do tego mechanizmu, pozwala w zupełnie nowym świetle zobaczyć stary problem teodycei.
Słowa kluczowe
teoria ewolucji; dobór naturalny; teodycea; problem zła
Bibliografia
Augustyn, św., O państwie Bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1977.
Ayala F.J., Dar Karola Darwina dla nauki i teologii, tłum. P. Dawidowicz, Warszawa 2009.
Bartholomew D.J., God of Chance, London 1984.
Darwin K., Dzieła wybrane, t. 8: Autobiografia i wybór listów, tłum. A. Iwanowska i in., Warszawa 1960.
Darwin K., O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, Warszawa 2009.
Dawkins R., Ślepy zegarmistrz, tłum. A. Hoffman, Warszawa 1994.
Dennett D., Darwin’s Dangerous Idea, London 1995.
Edwards D., Bóg ewolucji. Teologia trynitarna, tłum. Ł. Kwiatek, Kraków 2016.
Euvé F., Darwin i chrześcijaństwo, tłum. K. Chodacki, Kraków 2010.
Farley E., Divine Empathy: A Theology of God, Minneapolis 1996.
Haught J., Czym Darwin obdarował teologię?, w: Stwórca – wszechświat – człowiek, t. 2, red. M. Heller, T. Sierotowicz, Tarnów 2006, s. 308-350.
Heller M., Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą, Kraków 2011.
Heller M., Pabjan T., Stworzenie i początek wszechświata. Teologia – filozofia – kosmologia, Kraków 2013.
Hull D.L., God of Galapagos, „Nature” 352 (1992), s. 485-486.
Malec G., Teologiczne dylematy Karola Darwina, „Roczniki Filozoficzne” 60/1 (2012), s. 67-85.
Monod J., Przypadek i konieczność, tłum. J. Bukowski, Warszawa 1979.
Pabjan T., Anatomia konfliktu. Od nowego ateizmu do teologii nauki, Kraków 2016.
Pabjan T., Argument teleologiczny, w: Przewodnik po filozofii religii. Nurt analityczny, red. J. Salamon, Kraków 2016, s. 255-269.
Paley W., Natural Theology: Evidences of the Existence and Attributes of the Deity, Collected from the Appearances of Nature, London 1803.
Peacocke A., Theology for Scientific Age, Minneapolis 1993.
Ray J., The Wisdom of God, Manifested in the Works of Creation, Londyn 1691.
Tomasz z Akwinu, św., Suma teologiczna, Londyn 1975.
Życiński J., Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin 2002.
Życiński J., Dylematy ewolucji, Kraków 1990.
Życiński J., Ułaskawienie natury, Kraków 1992.
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
