– – – – –. Traumatografie Leopolda Buczkowskiego
Abstrakt
Celem artykułu jest zbadanie sposobów manifestowania się w tekstach Leopolda Buczkowskiego śladów doświadczeń traumatycznych. Jak dowodzi autor szkicu, miejscem ich objawiania się jest, w pierwszej kolejności, graficzny wymiar tych książek, nazywany przez niego „traumatografiami”. W późniejszych fazach twórczości autor Czarnego potoku rozwinie oryginalną koncepcję spauzowania języka jako jedynej formy adekwatnego świadczenia o wojennych zdarzeniach. Buczkowski, świadek nazistowskiej eksterminacji podolskich Żydów, nie tylko jako jeden z pierwszych twórców kultury europejskiej postawi pytanie o warunki możliwości literatury po Zagładzie, ale również udzieli na nie jednej z najradykalniejszych odpowiedzi, domagając się od tej strony całkowitej redefinicji samego pojęcia literackości.
Słowa kluczowe
traumatografie; Holocaust; edycja; schizofrenia; dialog
Bibliografia
Benjamin W.: O języku w ogóle i o języku człowieka. Przeł. A. Lipszyc. „Literatura na Świecie” 2011, nr 5–6, s. 7–26.
Benjamin W.: O pojęciu historii. W: Idem: Konstelacje. Wybór tekstów. Przeł. A. Lipszyc, A. Wołkowicz. Kraków 2012, s. 311–323.
Benjamin W.: Pasaże. Przeł. I. Kania. Kraków 2006.
Bereza H.: Związki naturalne. Szkice literackie. Warszawa 1972.
Borowiec J., Miłobędzka K., Falkiewicz A.: Szare światło. Rozmowy z Krystyną Miłobędzką i Andrzejem Falkiewiczem. Wrocław 2009.
Buczkowski L.: Brylant kahału: fragmenty prozy. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1631.
Buczkowski L.: Czarny Potok. I. Fragmenty, adnotacja: „z notatnika pt. Rafał Bajc”. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1619.
Buczkowski L.: Dziennik wojenny. Olsztyn 2001.
Buczkowski L.: Notatnik do mojej młodości. W: Idem: Wspomnienia i notatki literackie. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1643.
Buczkowski L.: Pierwsza świetność. Kraków 1978.
Buczkowski L.: Proza żywa. Bydgoszcz 1986.
Buczkowski L.: Wszystko jest dialogiem. Warszawa 1984.
Buczkowski L.: Żywe dialogi. Bydgoszcz 1989.
Buryła S.: Zagłada inaczej opowiedziana. „Konteksty” 2015, nr 3, s. 25–33.
Dalej jest noc: losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Red. B. Engelking, J. Grabowski. Warszawa 2018.
Deleuze G.: Krytyka i klinika. Przeł. B. Banasiak, P. Pieniążek. Łódź 2016.
Didi‑Huberman G.: Strategie obrazów. Oko historii 1. Przeł. J. Margański. Warszawa–Kraków 2011.
Gajewska A.: Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema. Poznań 2016.
Grabowski J.: Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu. Warszawa 2011.
Gross J.T.: Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów. Kraków 2011.
Karpowicz A.: Kolaż. Awangardowy gest kreacji. Themerson. Buczkowski. Białoszewski. Warszawa 2007.
Lem S., Mrożek S.: Listy 1956–1978. Kraków 2011.
Nycz R.: Kolaż literacki. Przykład prozy Leopolda Buczkowskiego. W: Idem: Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków 2000, s. 258–279.
Sadzik P.: Nawiasem mówiąc. Język anomii i anomia języka w „Pornografii” Witolda Gombrowicza. W: Imiona anomii. Literatura wobec doświadczenia stanu wyjątkowego. Red. P. Sadzik. Warszawa 2019, s. 175–212.
Sadzik P.: Rozpylenia. Marańskie montaże Leopolda Buczkowskiego. „Teksty Drugie” 2019, nr 4, s. 89–111.
Sadzik P.: Wykoleić język, wykoleić historię. „Anarchiwum” Leopolda Buczkowskiego. „Konteksty” 2015, nr 3, s. 86–97.
Sajewska D.: Archiwum Wielkiej Wojny. Strategie montażu a praktyki rekonstrukcyjne medialnych obrazów przemocy. „Widok” 2013, nr 3. http://widok.hmfactory.com/index.php/one/article/view/79/160 [dostęp: 1.06.2019].
Skarbek D.: Traumatyczna tkanka prozy. [Praca doktorska, maszynopis zarchiwizowany w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie]. Kraków 2011.
Słojewski J.Z.: Erkaemy i tysiąc drobniutkich diabełków. „Kultura” 1967, nr 12.
Taranienko Z.: Tygiel (rozmowa z Leopoldem Buczkowskim). W: Idem: Rozmowy z pisarzami. Warszawa 1986, s. 163–194.
Wróbel Ł.: „Ej, dzielny karabinie, któż by się domyślił, co się w tobie ukrywało”. O wielkim semiologu. „Konteksty” 2015, nr 3, s. 123–131.
…zimą bywa się pisarzem… O Leopoldzie Buczkowskim. Red. S. Buryła, A. Karpowicz, R. Sioma. Kraków 2008.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).