Podwójne nazewnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Zaolziu) od czasów monarchii habsburskiej po dzień dzisiejszy
Abstrakt
The article presents the process of introduction of double naming to the Cieszyn lands, later to Zaolzie. It presents this process in the space of time from the middle of the 19th century to the present day. It devotes attention to the time of the Austro-Hungarian Empire, the interwar Czechoslovak Republic, post-war Czechoslovakia and the contemporary Czech Republic. In the context of dual naming, it draws attention to the legislative solutions of individual governments and to the use of dual naming in practice during specific periods. The article does not avoid describing sensitive issues such as the destruction of bilingual signs with double names of places and streets, or the growing wave of aversion towards Poles.
Słowa kluczowe
Zaolzie; Polish minority; bilingual names; Polish-Czech relations
Bibliografia
Źródła drukowane
Československá statistika — svazek 9. Sčítání lidu v republice Československé ze dne 15. února 1921, 1924. Díl I., Praha.
Reichs-Gesetz-Blatt für das Keiserthum Oesterreich, Jahrgang 1867.
Sbírky zákonů a nařízení Republiky Československé 1918—1920, 1926.
Prasa
„Dnes — magazín”, 25.02.2010, nr 8, s. 22—23.
„Głos Ludu”, 6.01.2009, s. 4.
„Głos Ludu”, 23.01.2010, s. 1.
„Gwiazdka Cieszyńska”, 12.11.1918, nr 91, s. 4.
„Horizont”, 23.02.2010, s. 2.
„Hutník”, 24.02.2010, s. 1—3.
„Lidové noviny”, 23.01.2010, s. 6.
Mácha P., 2019: Dwujęzyczność to atut. Nie dla wszystkich. „Głos” nr 88, r. LXXIV, s. 1.
„Przegląd Polityczny”, 22.04.1894. Dodatek do „Rolnika Śląskiego”, nr 8, s. 29.
„Przegląd Polityczny”, 11.12.1982. Dodatek do „Rolnika Śląskiego”, nr 23, s. 90.
Opracowania
Čermáková R., 2003: Československá republika — nový stát ve střední Evropě a Židé. W: Židovská menšina v Československu ve dvacátých letech. Red. B. Soukupová, M. Zahradníková. Praha: Židovské muzeum v Praze, s. 9—20.
Heimannová M., 2020: Československo. Stát, který zklamal. Havlíčkův Brod: Petrkov.
Horony A., Orosz O., Szalay Z., 2015: Používání jazyka národnostních menšin na jižním Slovensku na příkladu veřejných nápisů od roku 1918. W: Mniejszości narodowe i prawodawstwo mniejszościowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Historia i współczesność. Red. K. Nowak, J. Szymeczek. Czeski Cieszyn: Kongres Polaków w Republice Czeskiej, s. 29—50.
Kárník Z., 2017: České země v éře první republiky. Vznik, budování a zlatá léta republiky (1918—1929). Praha: Libri.
Klápště J., Šedivý I. (ed.), 2019: Dějiny Česka. Praha: NLN.
Klimek A., 2000: Velké dějiny zemí Koruny české, svazek XIII 1918—1929. Praha—Litomyšl: Paseka.
Miszewski D., 2013: Polacy i Czesi na Śląsku Cieszyńskim w latach 1848—1945. Warszawa: Europejskie Centrum Analiz Geopolitycznych.
Pałka, E., Szymeczek J., 2005: Polityka narodowościowa Republiki Czeskiej. W: J.B. Albin, W. Baluk: Europa Środkowa dekada transformacji. Republika Czeska. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Arboretum”, s. 181—230.
Petráš R., 2007: Menšiny v komunistickém Československu. Právní a faktické postavení národnostních menšin v českých zemích v letech 1948—1970. Praha: VIP Books.
Rychlík J., 2018a: 1918: Rozpad Rakousko-Uherska a vznik Československa. Praha: Vyšehrad.
Rychlík J., 2018b: Multinacionální stát. W: Republika Československá 1918—1939. Red. D. Hájková, P. Horák. Praha: NLN, s. 144—161.
Rychlík J., Pančev V., 2013: Od minulosti k dnešku. Dějiny českých zemí. Praha: Vyšehrad.
Sworakowski W., 1937: Polacy na Śląsku za Olzą. Warszawa: Instytut Badań Spraw Narodowościowych.
Szymeczek J., 2008: Realizacja praw polskiej mniejszości w Czechosłowacji na przykładzie dwujęzyczności i podwójnego nazewnictwa. W: Colloquium Opole 2007. Mniejszości narodowe i etniczne — edukacja i kultura. Red. S. Senft, A. Trzecielińska-Polus. Opole: Państwowy Instytut Naukowy, s. 113—121.
Szymeczek J., 2009: Walka standardów europejskich z mitami czeskimi. W: Tożsamość etniczna i kulturowa Śląska w procesie przemian. Red. H. Rusek, A. Drożdż. Wrocław—Cieszyn: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 318—325.
Szymeczek J., 2011: Evropské standardy vzdělávání v oblasti práv národnostních menšin. Ostrava: Ostravská univerzita v Ostravě.
Szymeczek J., 2013: Stosowanie Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych w Republice Czeskiej. W: Polityka państw narodowych wobec języka na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku. Red. M. Lis, Ł. Jarczak, L. Drożdż. Opole: Państwowy Instytut Naukowy, s. 61—68.
Szymeczek J., 2015: Prawa mniejszości narodowych w Republice Czeskiej ze szczególnym uwzględnieniem Polaków na Zaolziu. W: Mniejszości narodowe i prawodawstwo mniejszościowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Historia i współczesność. Red. K. Nowak, J. Szymeczek. Czeski Cieszyn: Kongres Polaków w Republice Czeskiej, s. 151—168.
Tóth A., Novotný L., Stehlík M., 2012: Národnostní menšiny v Československu. Od státu národního ke státu národnostnímu. Praha: Univ. Karlova.
Urban O., 1982: Česká společnost 1848—1918. Praha: Svoboda.
Źródła internetowe
Zákon č. 273/2001 Sb. o právech příslušníků národnostních menšin a o změně některých zákonů. https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2001-273 [dostęp: 20.2.2020].
Zákon č.128/2000 Sb. o obcích. https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2000-128 [dostęp: 20.02.2020].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).