O sprawczości poezji. Wiersz jako forma oporu na przykładzie Galiny Rymbu i Anny Adamowicz


Abstrakt

Autorka w artykule rozważa kwestię sprawczości poezji we współczesnym świecie, porównując dwie postawy: Galiny Rymbu i Anny Adamowicz. Analiza porównawcza utworów obu autorek uświadamia, że stopień zaangażowania zależny jest od osobistej sytuacji piszących. Nieprzypadkowo to Rymbu expressis verbis podkreśla konieczność łamania w poezji wszelkich konwencji i przekraczania norm estetycznych, które skazują kobiety na milczenie. Jej poezja jest przykładem obywatelskiego nieposłuszeństwa, o którym pisały teoretyczki feministyczne (m.in. Judith Butler). Jego rolą byłoby wskazanie na potencjał do sprzeciwu, jaki tkwi w każdym ludzkim ciele wystawionym na widok publiczny. Adamowicz, mimo że metrykalnie należy do tego samego pokolenia co Rymbu, nie wypowiada się tak radykalnie, jak poetka z Rosji. Jej sądy na temat sprawczości poezji są wyważone, a nawet sceptyczne. Uważa jednak, że posiada ona potencjał afektywny, który w sytuacjach o doniosłym znaczeniu dla społeczeństw w krajach wysokorozwiniętych, pozwala na przekierowanie uwagi na problemy usuwane z pola widzenia (m.in. kryzys klimatyczny). Autorka artykułu nie hierarchizuje ich poezji, jednak zauważa pewne prawidłowości, dzięki którym Rymbu jest poetką lokalną, a Adamowicz globalną. Te etykiety mają charakter poglądowy i nie dezawuują twórczości Adamowicz na rzecz Rymbu. Ich działania poetyckie zestrojone są z sytuacją polityczną, która organizuje ich wyobraźnię poetycką.


Słowa kluczowe

Sprawczość poezji, aktywizm poetycki, wyobraźnia, opór

A Conversation With Galina Rymbu by Joan Brooks <https://www.musicandliterature.org/features/2016/1/31/a-conversation-with-galina-rymbu> (dostęp 30.09.2021).

Adamowicz, Anna. “Idę z tyłu, bo chodnik jest za wąski.” Nebula. Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2020: s. 12.

Adamowicz, Anna, and Mateusz, Dawid. Conscious rap <https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/conscious-rap/> (30.09.2021)

Adamowicz, Anna. “Poezja jako bicie po ryju (w masce).” Nowy Napis Co Tydzień 2020, nr 58 <https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-58/artykul/poezja-jako-bicie-po-ryju-w-masce> (dostęp 30.09.2021).

Budnik, Agnieszka, and Adamowicz, Anna. Raport z literatury, <https://podcasts.apple.com/pl/podcast/3-anna-adamowicz-nagroda-im-wisławy-szymborskiej/id1567283104?i=1000523974467> (dostęp 30.09.2021).

Fiedorczuk, Julia, and Beltran, Gerardo. Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2020.

Haynes, Suyin. “How Russia's Feminist Poets Are Changing What It Means to Protest.” Time <https://time.com/5908168/russia-feminist-poets-protest/> (dostęp 30.09.2021).

Lis, Renata. “Wagina zniszczy to państwo.” Dwutygodnik 2020, nr 286 <https://www.dwutygodnik.com/artykul/9027-wagina-zniszczy-to-panstwo.html> (dostęp 30.09.2021).

Łebkowska, Anna. “Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki.” Teksty Drugie 2011, nr 4: 11–27.

Rymbu, Galina. “Moja wagina” Kamińska, Aneta (Transl.). Wakat <http://wakat.sdk.pl/moja-wagina/> (dostęp 30.09.2021).

Rymbu, Galina. “W moim jajniku mieszka potwór.” Sajkowski, Jakub (Transl.). Helikopter 2021, nr 2 <https://opt-art.net/helikopter/2-2021/galina-rymbu-dwa-wiersze/> (dostęp 30.09.2021).

Rymbu, Galina. “Wielka Literatura Rosyjska.” Lis, Renata. Wagina zniszczy to państwo… <https://www.dwutygodnik.com/artykul/9027-wagina-zniszczy-to-panstwo.html> (dostęp 30.09.2021).

Solnit, Rebecca. Nadzieja w mroku. Nieznane opowieści, niebywałe możliwości. Dzierzgowska, Anna, and Królak, Sławomir (Transl.). Kraków: Karakter, 2019.

Spotkanie z Anną Adamowicz, laureatką Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, <https://www.facebook.com/Wislawa.Szymborska/videos/412768656620387> (30.09.2021).

Pobierz

Opublikowane : 2022-09-03


SadkowskaB. (2022). O sprawczości poezji. Wiersz jako forma oporu na przykładzie Galiny Rymbu i Anny Adamowicz. Przegląd Rusycystyczny, (3 (179), 221-236. https://doi.org/10.31261/pr.13281

Barbara Sadkowska  sudenne@gmail.com
Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska
https://orcid.org/0000-0001-6681-9682

Barbara Sadkowska – uczestniczka Interdyscyplinarnych studiów doktoranckich „Humanistyka bez granic”, prowadzonych w Uniwersytecie Śląskim. Publikowała w „Opcjach”, „Nowych Książkach” i „artPAPIERZE”. Przygotowuje rozprawę doktorską o aktywizmie w poezji najnowszej. Interesuje się animal studies, poezją najnowszą i studiami ekokrytycznymi.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).