W męskim uniwersum. Obrazy mężczyzn w powieściach Mikity Franko


Abstrakt

Artykuł stanowi kontynuację badań nad prozą Mikity Franko – mieszkającego w Rosji i piszącego po rosyjsku, pochodzącego z Kazachstanu, młodego autora literatury queer. Tym razem w centrum uwagi znajdują się postaci mężczyzn, zdecydowanie dominujące w analizowanych utworach. Bohaterowie trzech powieści Franko rozpatrywani są w perspektywie studiów nad męskościami (masculinities studies), co pozwala podjąć ich analizę w kontekście takich kategorii jak męskość hegemoniczna (hegemonic masulinity), współuczestnicząca (complicit masculinity) oraz męskości podporządkowane (subordinate masculinities). W omawianych powieściach przyjmują one charakterystyczną wschodniosłowiańską formę. Ważny aspekt problematyki utworów stanowi poszukiwanie własnej tożsamości płciowej przez dorastających bohaterów, a także kwestia tolerancji, szczególnie aktualna we współczesnej Rosji.

 


Słowa kluczowe

rosyjska queer-literatura – Mikita Franko – obrazy męskości – tożsamość płciowa

1. Arcimowicz, Krzysztof. „Nowe wizerunki mężczyzn w polskich przekazach telewizyjnych”. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych. Wojnicka, Katarzyna, Ciaputa, Ewelina (red.). Kraków: Impuls, 2011. 41-63.
2. Babakova, Olena. Aktywista LGBT z Rosji: Dekadę temu nie wyobrażałem sobie, że Polska tak się zmieni, .
3. Badinter, Elisabeth. XY. Tożsamość mężczyzny. Warszawa: W.A.B., 1993.
4. Bieliaszyn, Wiktoria. LGBT w Rosji. Tu problemem są nawet tęczowe lody, .
5. Davletgil'deyev, Renat. „Kniga o lyubvi mezhdu dvumya muzhchinami – eto prosto lyubovnyy roman”. Pisatel' Mikita Franko ob LGBT-literature, [Давлетгильдеев, Ренат. «Книга о любви между двумя мужчинами — это просто любовный роман». Писатель Микита Франко об ЛГБТ-литературе, ].
6. Dziadek, Adam. „Studia nad męskością”. Formy męskości 1. Dziadek, Adam, Mazurkiewicz, Filip (red.). Olsztyn: IBL, 2018. 7-15.
7. Dziekanowska, Małgorzata. „Męska płeć kulturowa w perspektywie socjologicznej”. Męskość w kulturze współczesnej. Radomski, Andrzej, Truchlińska, Bogumiła (red.). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, 2008. 58-65.
8. Dzwonkowska-Godula, Krystyna. „Publiczny dyskurs o współczesnym ojcostwie w Polsce”. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych. Wojnicka, Katarzyna, Ciaputa, Ewelina (red.). Kraków: Impuls, 2011. 113-136.
9. Franko, Mikita. (Devochka)°. Moskva: Popcorn Books, 2021 [Франко, Микита. (Девочка)°. Москва: Popcorn Books, 2021].
10. Franko, Mikita. Dni nashey zhizni. Moskva: Popcorn Books, 2020 [Франко, Микита. Дни нашей жизни. Москва: Popcorn Books, 2020].
11. Franko, Mikita. Tetrad' v kletochku. Moskva: Popcorn Books, 2021 [Франко, Микита. Тетрадь в клеточку. Москва: Popcorn Books, 2021].
12. Garstenauer, Tereze. Rybakova, Dar'ya (perevod s nemetskogo). „Gendernyye i kvir-issledovaniya v Rossii”. Sotsiologiya vlasti 2018. Nr 1, t. 30: 160-174 [Гарстенауэр, Терезе. Рыбакова, Дарья (перевод с немецкого). «Гендерные и квир-исследования в России». Социология власти 2018. № 1, том 30: 160-174].
13. Kaliściak, Tomasz. „Małżeństwa jednoduszne. O dawnych formach męskich więzi homospołecznych”. Formy męskości 2. Dziadek, Adam (red.). Olsztyn: IBL, 2018. 227-260.
14. Kłosiński, Krzysztof. „De(re)konstrukcja męskości”. Formy męskości 1. Dziadek, Adam, Mazurkiewicz, Filip (red.). Olsztyn: IBL, 2018. 19-37.
15. Kon, Igor'. Muzhchina v menyayushchemsya mire. Moskva: Vremya, 2009 [Кон, Игорь. Мужчина в меняющемся мире. Москва: Время, 2009].
16. Kropotkin, Konstantin. Kletochki „Tetradi”: chemu uchit novyy LGBT-roman Mikity Franko. Ob optimistichnom young adult ot avtora „Dney nashey zhizni”, [Кропоткин, Константин. Клеточки «Тетради»: чему учит новый ЛГБТ-роман Микиты Франко. Об оптимистичном young adult от автора «Дней нашей жизни», ].
17. Kubisa, Julia. „Feministyczne macierzyństwo: AKCJA!”. Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Hryciuk, Renata E., Korolczuk, Elżbieta (red.), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. 289-308.
18. Kudryavtseva, Yekaterina. Otdel'naya polka: Pochemu lgbt-literature nuzhno osoboye mesto. I pochemu literatura poka ne universal'na, [Кудрявцева, Екатерина. Отдельная полка: Почему ЛГБТ-литературе нужно особое место. И почему литература пока не универсальна, ].
19. Lis, Bartłomiej. „„Bardzo hetero gej” – męskość normatywna: przykład strategii tożsamościowej homoseksualnych mężczyzn”. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych. Wojnicka, Katarzyna, Ciaputa, Ewelina (red.). Kraków: Impuls, 2011. 161-179.
20. Melosik, Zbyszko. Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Poznań: Wydawnictwo Wolumin, 2002.
21. Skucha, Mateusz. „Męskość fabrykowana. Rzecz o homospołeczności”. Formy męskości 1. Dziadek, Adam, Mazurkiewicz, Filip. (red.). Olsztyn: IBL, 2018. 80-104.
22. Wojnicka, Katarzyna, Ciaputa, Ewelina. „Wprowadzenie: refleksja naukowa nad społeczno-kulturowymi fenomenami męskości”. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych. Wojnicka, Katarzyna, Ciaputa, Ewelina (red.). Kraków: Impuls, 2011. 7-22.
23. Yuzefovich, Galina. „Dni nashey zhizni” — roman Mikity Franko o podrostke, vospitannom gey-paroy v sovremennoy Rossii, (9.08.2022) [Юзефович, Галина. «Дни нашей жизни» — роман Микиты Франко о подростке, воспитанном гей-парой в современной России, ].
Pobierz

Opublikowane : 2023-10-10


TrojanowskaU. (2023). W męskim uniwersum. Obrazy mężczyzn w powieściach Mikity Franko. Przegląd Rusycystyczny, (4 (184), 171-203. https://doi.org/10.31261/pr.15005

Urszula Ewa Trojanowska  ula.trojanowska@gmail.com
Uniwersytet Jagielloński  Polska
http://orcid.org/0000-0002-2351-822X

Doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Literaturoznawstwa Rosyjskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zatrudniona na UJ od 2002 roku. Badaczka dwudziestowiecznej i współczesnej literatury rosyjskiej. Autorka monografii i kilkudziesięciu artykułów naukowych, dotyczących wybranych zagadnień literatury rosyjskiej XX i XXI wieku. Jej najnowsze badania koncentrują się wokół realizmu magicznego w literaturze rosyjskiej. Prowadzi zajęcia dydaktyczne z zakresu historii i teorii literatury, a także kultury rosyjskiej.






Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).