Metaforyka choroby jako sposób obrazowania procesów społecznych w dyskursie rosyjskiego radykalnego prawosławia
Abstrakt
Metaforyka związana ze zjawiskiem choroby od wieków używana jest w rozmaitych dyskursach dla obrazowania procesów społecznych wymagających w opinii nadawcy pilnych działań naprawczych. Szczególną popularność zdobyła sobie ok. połowy XIX wieku w wyniku dynamicznego rozwoju zainteresowania naukami biologicznymi, medycznymi, a następnie w związku z silnym wpływem materialistycznego i sensualistycznego poglądu na świat. Co ciekawe, ten typ metafory jest również intensywnie wyzyskiwany przez dyskurs wyznaniowy, w przypadku niniejszego opracowania chodzi o dyskurs radykalnego rosyjskiego prawosławia. Analizie pod kątem występowania metafory pojęciowej z domeną źródłową CHOROBA poddano niemal 800 tekstów, zidentyfikowane realizacje zostały podzielone na kategorie semantyczne odpowiadające różnym aspektom opisywanej w dyskursie rzeczywistości. Okazuje się, że metafora choroby znajduje w badanym dyskursie bardzo szerokie zastosowanie, stanowiąc istotny środek kształtowania postaw odbiorców również w przypadku dyskursu wyznaniowego.
Słowa kluczowe
organic metaphor, discourse on society, radical orthodoxy, Russia
Bibliografia
Biblia Tysiąclecia. Poznań: Pallottinum 2003.
Budayev, Eduard. “Metafory bolezni v rossiyskoy presse.” XLinguae Journal, 2017, № 10/2: 30–37 [Будаев, Эдуард. “Метафоры болезни в российской прессе.” XLinguae Journal, 2017, № 10/2: 30–37].
Chudinov, Anatoliy. Rossiyav metaforicheskom zerkale: kognitivnoye issledovaniye politicheskoy metafory. Yekaterinburg: Ural'skiy gosudarstvennyy pedagogicheskiy universitet, 2001 [Чудинов, Анатолий. Россия в метафорическом зеркале: когнитивное исследование политической метафоры. Екатеринбург: Уральский государственный педагогический университет, 2001].
Kluchevskiy, Vasiliy. Kurs russkoy istorii. Moskva: Al'fa-kniga, 2011 [Клучевский, Василий. Курс русской истории. Москва: Альфа-книга, 2011].
Kondrat'yeva, Ol'ga. “Biomorfnaya metafora kak sposob kontseptualizatsii dushi cheloveka.” Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N. I. Lobachevskogo. Filologiya, 2011, № 6 (2): 294–298 [Кондратьева, Ольга. “Биоморфная метафора как способ концептуализации души человека.” Вестник Нижегородского университета им. Н. И. Лобачевского. Филология, 2011, № 6 (2): 294–298].
Kondrat'yeva, Ol'ga. “Metaforicheskaya reprezentatsiya religioznykh kontseptov v literature Drevney Rusi.” Voprosy kognitivnoylingvistiki, 2011, № 4 (029): 36–47. [Кондратьева, Ольга. “Метафорическая репрезентация религиозных концептов в литературе Древней Руси.” Вопросы когнитивной лингвистики, 2011, № 4 (029): 36–47].
Lipiński, Dawid. “Pole semantyczne choroby w De civitate Dei augustyna z Hippony.” Linguistica Copernicana, 2011, nr 2 (6): 313–337.
Osborn, Maykl. “Arkhetipichnyye metafory v ritorike: sfera obrazov «svet–t'ma».” Politicheskaya lingvistika, 2008, № 26: 182–191 [Осборн, Майкл. “Архетипичные метафоры в риторике: сфера образов «свет–тьма»” Политическая лингвистика, 2008, № 26: 182–191].
Shapovalova, Tat'yana. “Telesnaya metafora kak sredstvo modelirovaniya miro-chelovecheskikh otnosheniy v Biblii.” Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Kul'turologiya i iskusstvovedeniye, 2018, № 31: 128–142 [Шаповалова, Татьяна. “Телесная метафора как средство моделирования миро-человеческих отношений в Библии.” Вестник Томского государственного университета. Культурология и искусствоведение, 2018, № 31: 128–142].
Shestov, Lev. Sochineniya v dvukh tomakh, T.1. Tomsk: Vodoley, 1996 [Шестов, Лев. Сочинения в двух томах, Т. 1. Томск: Водолей, 1996].
Sheygal, Yelena. Semiotika politicheskogodiskursa. Moskva: Gnozis, 2004 [Шейгал, Елена. Семиотика политического дискурса. Москва: Гнозис, 2004].
Sidel'nikova, Mariya. “Morbial'naya metafora kak sredstvo razvenchivaniya liberal'noy ideologii v sovremennom politicheskom diskurse rossiyskikh SMI.” Filologicheskiye nauki. Voprosy teorii i praktiki, 2016, № 6 (60): 152–155 [Сидельникова, Мария. “Морбиальная метафора как средство развенчивания либеральной идеологии в современном политическом дискурсе российских СМИ.” Филологические науки. Вопросы теории и практики, 2016, № 6 (60): 152–155].
Smirnova, Natal'ya. “Yazyk SMI i politika: k istorii voprosa.” Yazyk SMI i politika. Solganik, Grigoriy (ed.). Moskva: Idatel'stvo moskovskogo universiteta, 2012: 27–69 [Смирнова, Наталья. “Язык СМИ и политика: к истории вопроса” Язык СМИ и политика. Ред. Солганик, Григорий. Москва: Идательство Московского университета, 2012: 27–69].
Sontag, Susan. Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przekł. J. Anders. Kraków: PIW, 2016.
Tatarkiewicz, Władysław. Historia filozofii, T. 1, Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN, 2004.
Trubetskova, Yelena. “Bolezn'kak sotsial'naya i politicheskaya metafora v literature i publitsistike ХХ veka.” Izvestiya Saratovskogo universiteta. Novaya seriya. Zhurnalistika, 2018, № 18/1: 65¬–68 [Трубецкова, Елена. “Болезнь как социальная и политическая метафора в литературе и публицистике ХХ века.” Известия Саратовского университета. Новая серия. Журналистика, 2018, № 18/1: 65¬–68].
Tupitsyna, Irina, Skorokhodova,Yelena. “Priroda metafory i yeye ispol'zovaniye v sovremennoy rossiyskoy presse.” Vestnik Chelyabinskogo gosudarstvennogo universiteta.Filologiya Iskusstvovedeniye, 2009, № 33: 108–114 [Тупицына, Ирина, Скороходова, Елена. “Природа метафоры и ее использование в современной российской прессе.” Вестник Челябинского государственного университета. Филология Искусствоведение, 2009, № 33: 108–114].
Vays, Daniel'. “Parazity, padal', musor. Obraz vraga v sovet•skoy propagande.” Politicheskaya lingvistikа, 2008, № 1 (24): 6–22 [Вайс, Даниэль. “Паразиты, падаль, мусор. Образ врага в советской пропаганде” Политическая лингвистика, 2008, № 1 (24): 6–22].
Yermakova, Ol'ga. “Semanticheskiye protsessy vleksike.” Russkiy yazyk kontsa XX stoletiya (1985–1995). Zemskaya, Yelena (ed.). Moskva: Yazyki russkoy kul'tury, 2000: 32–66 [Ермакова, Ольга. “Семантические процессы в лексике.” Русский язык конца ХХ столетия (1985–1995). Ред. Земская, Елена. Москва: Языки русской культуры, 2000: 32–66].
Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Polska
https://orcid.org/0000-0002-0822-8937
Piotr Zemszał – pracownik Katedry Języków Słowiańskich
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, absolwent historii i
filologii rosyjskiej, badacz pragmatyki tzw. nowomowy radzieckiej i
dyskursu współczesnego radykalnego prawosławia, tłumacz.
Zainteresowania naukowe: manifestacje ideologii w dyskursie, relacje
między dyskursem ideologicznym a kulturą, sposoby językowego
oddziaływania na odbiorcę.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
