Magia niepozornych rzeczy w twórczości Justyny Bednarek
Abstrakt
Małgorzata Ewa Chrobak’s aim in this article is to read Justyna Bednarek’s books for children from the perspective of “thing studies.” Chrobak investigates how everyday objects and their re-use are represented in a selection of those books, e.g., Nowe przygody skarpetek (jeszcze bardziej niesamowite) [The Socks’ New Adventures (More Amazing Than Ever)]; Banda Czarnej Frotté [The Band of the Black Frotté]; Skarpetki powracają! [The Socks Are Back!]; Zielone piórko Zbigniewa [Zbigniew’s Green Feather]; Skarpetki kontratakują! [The Socks Strike Back!]. Chrobak examines the possibilities of applying two interpretive categories to Bednarek’s fiction, those of “biography of things” and “cultural recycling.”
Słowa kluczowe
children’s literature; Justyna Bednarek; object /thing; “thing studies
Bibliografia
Literatura
Brach-Czaina J., 1999, Szczeliny istnienia, Kraków.
Cieślikowski J., 1967, Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci, Wrocław.
Dąbrówka A. i in., 1998, Słownik synonimów, Warszawa.
Féral J., 2010, Odpadki i zagadki: od Mony Lisy do Rambo, Borowski M., Sugiera M., przeł., „Didaskalia”, nr 95, s. 36—41.
Iwasiów I., 2015, Twórczość niepozorna na barykadzie codzienności, w: Grądziel-Wójcik J., Kwiatkowska A., Marzec L., red., Twórczość niepozorna. Szkice o literaturze, Kraków, s. 17—26.
Kantor T., 1976, Realność najniższej rangi (notatki), w: Tegoż, Ambalaże, Warszawa.
Kopytoff I., 2005, Kulturowa biografia rzeczy — utowarowienie jako proces, w: Kempny M., Nowicka E., red., Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa.
Książek M., 2013, Jakuck. Słownik miejsca, Wołowiec, s. 17—18.
Kulisz M., 2007, Recykling a kultura, „ER(R)Go. Teoria — Literatura — Kultura”, nr 1, s. 23—29.
Olsen B., 2013, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, Shallcross B., przeł., Warszawa.
Rąbkowska E., 2016, „Śmieciowe” zwierzęta (trash animals) i „dzieci śmieci”. Relacje dziecka i zwierzęcia w literaturze dla dzieci i młodzieży, w: Mik A., Pokora P., Skowera M., red., Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, Warszawa, s. 31—52.
Rybczyński W., 1996, Dom. Krótka historia idei, Husarska K., przeł., Gdańsk—Warszawa.
Skowera M., 2019, W krainie odpadów. „Wszystkie śmieci LonNiedynu” Chiny Miéville’a, w: Mik A., Niewczerzał M., Rąbkowska E., Leszczyński G., red., O czym mówią rzeczy? Świat przedmiotów w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, Warszawa, s. 197—221.
Sommer M., 2003, Zbieranie. Próba filozoficznego ujęcia, Merecki J., przeł., Warszawa.
Ungeheuer-Gołąb A., 2018, Inny Ja. O zabawkach jako bohaterach utworów literackich dla dzieci, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 3, s. 75—93.
Ungeheuer-Gołąb A., 2020, O istocie żywych bytów w literaturze dla dzieci i młodzieży (na przykładzie prozy dla dzieci i młodzieży), w: Niesporek-Szamburska B., Wójcik-Dudek M., red., Zmysły i literatura dla dzieci dla dzieci i młodzieży, Katowice, s. 63—72.
Ungeheuer-Gołąb A., 2021, Co powiedziały mi skarpetki… — wzór bohatera literackiego w prozie Justyny Bednarek, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, nr 4 (62), s. 69—80.
Wądolny-Tatar K., 2011, Renaty Piątkowskiej opowiadania z ramą, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” XI, s. 97—103.
Zabawa K., 2013, Narrator — autor. Strategie narracyjne, w: tejże, Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dla dzieci i młodzieży po 1989 roku wobec kultury współczesnej, Kraków, s. 228—234.
Źródła internetowe
Piekarski P., Lepię dawne mity na nowo [Wywiad z Justyną Bednarek]. https://www.granice.pl/publicystyka/justyna-bednarek-wywiad-smopsy/2034/1 [data dostępu: 21.01.22].
Stuch M., Nie mam problemu, by uczynić ze skarpetki bohatera romantycznego [Wywiad z Justyną Bednarek]. https://warszawa.naszemiasto.pl/justyna-bednarek-nie-mam-problemu-by-uczynic-ze-skarpetki/ar/c13-3850598 [data dostępu: 21.01.22].
Świerżewska E., Zawsze jest 1000% satysfakcji [rozmowa z Justyną Bednarek]. https://www.empik.com/empikultura/zawsze-jest-1000-satysfakcji-rozmowa-z-justyna-bednarek,114533,a [data dostępu: 21.01.22].
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0003-1468-3802
Małgorzata Chrobak — profesor uczelni w Katedrze Literatury Polskiej XX—XXI Wieku i Krytyki Literackiej IFP w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Kieruje Centrum Badań nad Literaturą i Kulturą dla Dzieci i Młodzieży UP. Autorka książek: Realizm magiczny w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży (Kraków 2010) oraz Bohater literatury dziecięcej i młodzieżowej z okresu PRL-u. Między kreacją a recepcją (Kraków 2019), współredaktorka tomów: Noosfera literacka. Problemy wychowania i terapii poprzez literaturę dla dzieci (Rzeszów 2012); O tym, co Alicja odkryła. W kręgu badań nad toposem dzieciństwa i literaturą dla dzieci i młodzieży (Kraków 2015); Światy dzieciństwa. Infantylizacje w literaturze i kulturze (Kraków 2016); (Re)konstrukcje przeszłości w prozie Antoniny Domańskiej (Kraków 2019) oraz rocznika „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. Autorka licznych artykułów w książkach zbiorowych z zakresu historii, teorii oraz kultury dla dzieci i młodzieży.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
