Ideowe i edukacyjne aspekty budowania ukraińskiej niepodległości w XIX wieku
Abstrakt
.
The article focuses on the ideological and educational aspects of selected Ukrainian-centric thinkers and activists. Without the ideological and educational activities of this small group of the emerging Ukrainian intelligentsia, the million ethnic Ukrainian masses would have been absorbed into the Polish or Russian nationality project. The text presents the basic ideological principles that are the basis for shaping national consciousness and describes adverse historical conditions causing difficulties in shaping the Ukrainian idea
of independence. The implementation of Ukrainian-centric ideas is shown on the example of selected organizations and representatives of Ukrainian culture, such as The Brotherhood of Saints Cyril and Methodius, Hromada, Stara Hromada, Panteleimon Kulish, Mykola Kostomarov, Volodymyr Antonovych,
Mykhailo Drahomanov. The aim of the article is to present the importance of education in the process of formation of national consciousness.
Słowa kluczowe
ideas; education; Ukrainian independence; The Brotherhood of Saints Cyril and Methodius; Panteleimon Kulish; Mykola Kostomarov; Volodymyr Antonovych; Mykhailo Drahomanov
Bibliografia
Antonovič V.: Moâ spovìd’: vibranì ìstoričnì ta publìcističnì tvori. Red. V. Ul’ânovs’kij, O. Todìjč. Libìd’, Kiïv 1995. [B. Антонович: Моя сповідь: вибрані історичні та публіцистичні твори. Ред. В. Ульяновський, О. Тодійчук. Либідь, Київ 1995].
Baluk W.: Koncepcje polityki narodowościowej Ukrainy: tradycje i współczesność. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
Eberhardt P.: Słowiańska geopolityka. Twórcy rosyjskiej, ukraińskiej i czechosłowackiej geopolityki oraz ich koncepcje ideologiczno-terytorialne. Arcana, Kraków 2017.
Êvtuh M.: Velet ukraïns’kogo slova (do 200 – lìttâ Pantelejmona Kulìša): zbìrnik materìalìv Vseukraïns’kogo naukovo-praktičnoï konferencìï, 18 žovtnâ 2019 r. Red. N. Dìček. Pedagogìčna dumka, Kiïv 2019. [М. Євтух:
Велет українського слова (до 200 – ліття Пантелеймона Куліша): збірник матеріалів Всеукраїнського науково-практичної конференції, 18 жовтня 2019 р. Ред. Н. Дічек. Педагогічна думка, Київ 2019].
Galuško K.: Ukraïns’kij nacìonalìzm: korotkij kurs z ìstorìï Ukraïni. A-Ba‑Ba-Ga-La-Ma-Ga, A-Ba-Ba-Ga-La-Ma-Ga, Kiïv 2017. [K. Галушко: Український націоналізм: короткий курс з історії України. А-Ба-Ба‑-Га-Ла-Ма-Га, Київ 2017].
Grinìv O.: Ìstorìâ ukraïns’koï fìlosofìï. Trìada plûs, L’vìv 2015. [O. Гринів: Історія української філософії. Тріада плюс, Львів 2015].
Hroch M.: Małe narody Europy. Perspektywa historyczna. Przekł. G. Pańko. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2008.
Kozak S.: Ukraińscy spiskowcy i mesjaniści. Bractwo Cyryla i Metodego. Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1990.
Łysiak-Rudnycki I.: Między historią a polityką. Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2012.
Petrov V.: Vìktor Petrov, Rozvìdki, T. 2. Red. V. Brûhovec’kij. Tempora, Kiïv 2013. [В. Петров: Віктор Петров, Розвідки. Т. 2. Ред. В. Брюховецький. Темпора, Київ 2013].
Saltovs’kij O.: Koncepcìï ukraïns’koï deržavnostì v ìstorìï vìtčiznânoï polìtičnoï dumki (vìd vitokìv do počatku XX storìččâ). Kiïv 2002. Ìzbornik. [O. Салтовський: Концепції української державності в історії вітчизняної політичної думки (від витоків до початку XX сторіччя). Київ 2002. Ізборник]. http://litopys.org.ua/salto/salt.htm [dostęp: 25.05.2022].
Sìnìcina A.: Ìstoriko-fìlosofs’kì ìdeï ukraïns’kogo romantizmu (P. Kulìš, M. Kostomarov). L’vìvs’kij nacìonal’nij unìversitet ìmenì Ìvana Franka, L’vìv 2001. [А. Сініцина: Історико-філософські ідеї українського романтизму (П. Куліш, М. Костомаров). Львівський національний університет імені Івана Франка, Львів 2001].
Trač N.: „Razom-sila!”: ritorika ukraïns’kogo sprotivu: socìolìngvìstičnì eseï. Klìo, Kiïv 2015. [Н. Трач: „Разом-сила!”: риторика українського спротиву: соціолінгвістичні есеї. Кліо, Київ 2015].
Ukraiński palimpsest. Oksana Zabużko w rozmowie z Izaś Chruślińską. Przedmowa A. Michnik. Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2013.
Vovk L.: Pedagogìčnì ì naukovo-prosvìtnic’kì prìoriteti spadŝini M. Dragomanova. Peršì Mìžnarodnì dragomanìvs’kì čitannâ: materìali, Kiïv 2003. [Л. Вовк: Педагогічні і науково-просвітницькі пріоритети
спадщини М. Драгоманова. Перші Міжнародні драгоманівські читання: матеріали, Київ 2003].
Wysocki R.: W kręgu integralnego nacjonalizmu. „Czynny nacjonalizm” Dmytra Doncowa na tle „myśli nowoczesnych” Romana Dmowskiego. Studium porównawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2014.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Polska
https://orcid.org/0000-0002-7453-6882
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
