Analiza porównawcza opisów przemocy w polskich przekładach powieści Rebecca Daphne du Maurier (1938)
Abstrakt
Daphne du Maurier to znana na całym świecie autorka powieści określanych mianem gothic fiction i gothic romance. W swej bogatej twórczości, która stała się inspiracją dla wielu reżyserów filmowych, w tym mistrza grozy Alfreda Hitchcocka, pisarka kreuje barwne obrazy nasycone agresją i grozą. Bohaterowie du Maurier doświadczają wszelakiego rodzaju przemocy, zarówno fizycznej i psychicznej, jak również seksualnej. Sceny agresji budują napięcie, stanowią punkt kulminacyjny, obnażają stany psychiczne bohaterów. Obrazom walki i obrony towarzyszą momenty strachu, przerażenia i paniki, które du Maurier szczegółowo opisuje na kartach swych książek. Zadaniem tłumacza jest odwzorowanie ładunku emocjonalnego zawartego w oryginale, co — jak pokazuje zgromadzony materiał badawczy — nie zawsze jest przedsięwzięciem udanym. Artykuł stanowi próbę analizy wybranych scen przemocy w powieści Rebecca du Maurier i dwóch polskich przekładach. Badaniu przyświeca chęć odpowiedzi na następujące pytania: a) za pomocą jakich środków językowych i stylistycznych kreowana jest przemoc w oryginale i przekładzie? b) na ile obrazy przemocy stworzone przez polskich tłumaczy są spójne z obrazami pióra du Maurier? c) z jakimi trudnościami zmaga się tłumacz twórczości du Maurier, a szerzej gatunku gothic literature?
Słowa kluczowe
Daphne du Maurier; Rebecca; przemoc; przekład
Bibliografia
Literatura
Auerbach N.: Daphne du Maurier, Haunted Heiress. University of Pennsylvania Press, Philadelphia 2002.
Berman A.: Przekład jako doświadczenie obcego. Przeł. U. Hrehorowicz. W: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Red. P. Bukowski, M. Heydel. Znak, Kraków 2009, s. 247—264.
Brazzelli N.: Manderley in Rebecca by Daphne du Maurier: A Haunted House. „Acme” 2020, no. 2, s. 141—160.
Foley M.: Gothic 1900—1950. W: The Encyclopedia of the Gothic. Eds. W. Hughes, D. Punter, A. Smith. Wiley Blackwell, Chichester 2016, s. 287—293.
Forster M.: Daphne du Maurier. Arrow, London 2007.
Gałczyńska A.: Słownictwo tekstów kierowanych do dzieci — spolszczenia i spieszczenia. „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Folia 62, Studia Linguistica IV 2008, s. 76—83.
Hallett N.: Did Mrs Danvers Warm Rebecca’s Pearls? Significant Exchanges and the Extension of Lesbian Space and Time in Literature. „Feminist Review” 2003, no. 74, s. 35—49.
Horner A., Zlosnik S.: Daphne du Maurier: Writing, Identity and the Gothic Imagination. Palgrave Macmillan, London 1998.
Jakliński A. et al.: Medycyna sądowa. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1979.
Jedlecka W.: Formy i rodzaje przemocy. „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2017, nr 11, s. 14—29.
Lindstromberg S.: English Prepositions Explained. John Benjamins, Amsterdam 2010.
Maurier D. du: Jamaica Inn. Virago Press, London 2015.
Maurier D. du: My Cousin Rachel. Virago Press, London 2011.
Maurier D. du: Pani na Manderley. Przeł. W. Wasilewska. Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1939.
Maurier D. du: Rebecca. Virago Press, London 2015.
Maurier D. du: Rebeka. Przeł. E. Romanowicz-Podoska. Albatros, Warszawa 2021.
Maurier D. du: Rebeka. Przeł. W. Wasilewska. Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1939.
Nida E.A.: Zasady odpowiedniości. Przeł. A. Skucińska. W: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Red. P. Bukowski, M. Heydel. Znak, Kraków 2009, s. 53—69.
Petersen T.: Daphne du Maurier’s Rebecca: The Shadow and the Substance. „Journal of the Australasian Universities Language and Literature Association” 2009, no. 112, s. 53—66.
Pracha S.: The Pathology of Desire in Daphne du Maurier’s Short Stories. Lexington Books, Lanham 2022.
Pym A.: Exploring Translation Theories. Routledge, London—New York 2014.
Shallcross M.: The Private World of Daphne du Maurier. Robson Books, London 1991.
Szarkowska A.: Formy adresatywne w przekładzie z języka angielskiego na polski, „Rocznik Przekładoznawczy” 2006, s. 211—221.
Venuti L.: The Translator’s Invisibility: A History of Translation. Routledge, London—New York 1995.
Strony internetowe
Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/back-away [dostęp: 19.06.2023].
Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/dumb [dostep: 19.06.2023].
Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/stifling [dostęp: 19.06.2023].
Wielki Słownik Języka Polskiego. Red. P. Żmigrodzki. https://wsjp.pl/haslo/podglad/2444/pantofel [dostęp: 20.06.2023].
Uniwersytet Szczeciński Polska
https://orcid.org/0000-0001-6696-3078
KATARZYNA JAWORSKA-BISKUP | dr hab., adiunkt w Instytucie Literatury i Nowych Mediów Uniwersytetu Szczecińskiego. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na przekładzie literackim, literaturze walijskiej i prawie w literaturze. Obecne badania dotyczą polskich przekładów twórczości Daphne du Maurier.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
