“Umarł Cesarz — niech żyje Cesarz”: o sztuce Jeleny Greminy "150 powodów, żeby nie bronić Ojczyzny" (2013)
Abstrakt
Verbatim Jeleny Greminy 150 powodów, żeby nie bronić Ojczyzny (2013) podejmuje dyskusję nad politycznym i egzystencjalnym doświadczeniem współczesności, odwołując się do historii. Tragiczne wydarzenia z XV wieku (upadek Konstantynopola, który oznaczał koniec Cesarstwa Bizantyjskiego) stają się powodem, by przyjrzeć się jednostce, która w chwili zagrożenia, pod groźbą przemocy i zniewolenia, musi dokonać wyboru własnej strategii przetrwania: zachować swoją tożsamość w obliczu wartości narzuconych przez państwo, pójść na ugodę z własnym sumieniem lub zginąć. Zarówno postawa najeźdźców (opiewanie przemocy), jak i postawa mieszkańców miasta stojących przed utratą państwowości, a także świadków nadchodzącej zagłady, obnaża mechanizmy zniewolenia, rezygnacji z odpowiedzialności i sumienia, kwestionowania wartości życia ludzkiego i zasad moralnych.
Słowa kluczowe
Jelena Gremina; Teatr.doc; upadek Konstantynopola; nostalgia postimperialna; Trzeci Rzym
Bibliografia
Bachmann-Medick, Doris. Cultural turns: nowe kierunki w naukach o kulturze. Transl. Krzemieniowa, Krystyna. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.
Benjamin, Walter. “Critique of Violence.” Selected Writings, vol. 1: 1913–1926. Ed. Bullock, Marcus, Jennings, Michael W. Cambridge–London: The Belknap Press of Harvard University Press, 1996.
Bolotyan, Il’mira. “Antislovar’ Mikhaila Ugarova.” Teatr, no. 34, 2018, https://oteatre.info/antislovar-mihaila-ugarova/. Accessed 27 Feb. 2023 [Болотян, Ильмира. “Антисловарь Михаила Угарова.” Театр, № 34, 2018, https://oteatre.info/antislovar-mihaila-ugarova/. Дата обращения: 27 февраля 2023].
Engel’khardt, Anna. “Budushchnosti rossiyskoy dekolonizatsii.” http://statusproject.net/ru/futures_of_decolonization/. Accessed 27 Feb. 2023 [Энгельхардт, Анна. “Будущности российской деколонизации.” http://statusproject.net/ru/futures_of_decolonization/. Дата обращения: 27 февраля 2023].
Etkind, Аleksandr. Vnutrennyaya kolonizatsiya. Imperskiy opyt Rossii. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2018 [Эткинд, Александр. Внутренняя колонизация. Имперский опыт России. Москва: Новое литературное обозрение, 2018].
Gaydar, Yegor T. Gibel’ imperii: uroki dlya sovremennoy Rossii. Moskva: Rosspen, 2006 [Гайдар, Егор Т. Гибель империи: уроки для современной России. Москва: Рoсспэн, 2006].
Gremina, Yelena. “150 prichin ne zashchishchat’ rodinu.” Gremina, Yelena, Ugarov, Mikhail. P’yesy i teksty (v 2-kh tomakh), vol. 2. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2019. https://www.litres.ru/elena-gremina/pesy-i-teksty-tom-2/. Accessed 10 Sep. 2022 [Гремина, Елена. “150 причин не защищать родину.” Гремина, Елена, Угаров, Михаил. Пьесы и тексты (в 2-х томах), т. 2. Москва: Новое литературное обозрение, 2019. https://www.litres.ru/elena-gremina/pesy-i-teksty-tom-2/. Дата обращения: 10 сентября 2022].
Ionov, Igor’ N. “Novaya global’naya istoriya i postkolonial’nyy dyskurs.” Istoriya i sovremennost’, no. 2, 2009 [Ионов, Игорь Н. “Новая глобальная история и постколониальный дискурс.” История и современность, № 2, 2009].
Ionov, Igor’ N. Tsivilizatsionnoye soznaniye i istoricheskoye znaniye: Problemy vzaimodeystviya. Moskva: Nauka, 2007 [Ионов, Игорь Н. Цивилизационное сознание и историческое знание: Проблемы взаимодействия. Москва: Наука, 2007].
Koval’skaya, Yelena. “Know future.” Teatr, no. 44, 2021, https://oteatre.info/know-future/. Accessed 27 Feb. 2023 [Ковальская, Елена. “Know future.” Teaтр, № 44, 2021, https://oteatre.info/know-future/. Дата обращения: 27 февраля 2023].
Lipovetskiy, Mark. “Teatr vremen Greminoy i Ugarova.” Gremina, Yelena, Ugarov, Mikhail. P’yesy i teksty (v 2-kh tomakh), vol. 1. Moskva: Novoye literaturnoye obozreniye, 2019. https://www.litres.ru/elena-gremina/pesy-i-teksty-tom-1/. Accessed 15 Feb. 2023 [Липовецкий, Марк. “Театр времен Греминой и Угарова.” Гремина, Елена, Угаров, Михаил. Пьесы и тексты (в 2-х томах), т. 1. Москва: Новое литературное обозрение, 2019. https://www.litres.ru/elena-gremina/pesy-i-teksty-tom-1/. Дата обращения: 15 февраля 2023].
Liu, James H. “A Cultural Perspective on Intergroup Relations and Social Identity.” Online Readings in Psychology and Culture, vol. 5, no. 3, 2012, https://doi.org/10.9707/2307-0919.1119. Accessed 12 Nov. 2022.
Lotman, Yuriy M., Uspenskiy, Boris A. “Otzvuki kontseptsii Moskva — tretiy Rim v ideologii Petra Pervogo (K probleme srednevekovoy traditsii v kul’ture barokko).” Khudozhestvennyy yazyk srednevekov’ya. Ed. Karpushin, Vladimir A. 236–249. Moskva: Nauka, 1982 [Лотман, Юрий М., Успенский, Борис А. “Отзвуки концепции Москва — третий Рим в идеологии Петра Первого (К проблеме средневековой традиции в культуре барокко).” Художественный язык средневековья. Ред. Карпушин, Владимир A. 236–249. Москва: Наука, 1982].
Moore, David Chioni. “Is the Post- in Postcolonial the Post- in Post-Soviet? Toward a Global Postcolonial Critique.” PMLA, vol. 116, no. 1, 2001: 111–128.
Pashkin, Nikolay G. “Padeniye Konstantinopolya i krizis ideologii imperskogo universalizma na Zapade.” Izvestiya Ural’skogo federal’nogo universiteta. Seriya 2: Gumanitarnyye nauki, no. 2 (102), 2012: 109–117, https://elibrary.ru/download/elibrary_18762550_68508736.pdf. Accessed 22 Nov. 2022 [Пашкин, Николай Г. “Падение Константинополя и кризис идеологии имперского универсализма на Западе.” Известия Уральского федерального университета. Серия 2: Гуманитарные науки, № 2 (102), 2012: 109–117, https://elibrary.ru/download/elibrary_18762550_68508736.pdf. Дата обращения: 22 ноября 2022].
Prokhorova, I., Ushakin, S., Smola, K., Savitskiy, Ye. “Postsovetskoye kak postkolonial’noye.” Diskussionnyy klub “NLO” v Shaninke, 12 Feb. 2021, https://www.youtube.com/watch?v=270bX2yoJQs&t=4888s. Accessed 20 Feb. 2023 [Прохорова, И., Ушакин, С., Смола, К., Савицкий, Е. “Постсоветское как постколониальное.” Дискуссионный клуб „НЛО” в Шанинке, 12 февраля 2021, https://www.youtube.com/watch?v=270bX2yoJQs&t=4888s. Дата обращения: 20 февраля 2023].
Ryzhkov, Vladimir A. “Nostal’giya po imperii. Chto budet, yesli Rossiya po ushi vtyanetsya v voyny na postsovetskom prostranstve.” Nezavisimaya gazeta, 3 March 2015, https://www.ng.ru/ng_politics/2015-03-03/10_nostalgy.html. Accessed 15 Dec. 2022 [Рыжков, Владимир А. “Ностальгия по империи. Что будет, если Россия по уши втянется в войны на постсоветском пространстве.” Независимая газета, 3 марта 2015, https://www.ng.ru/ng_politics/2015-03-03/10_nostalgy.html. Дата обращения: 15 декабря 2022].
Said, Edvard V. Kul’tura i imperializm. Transl. Govorunov, Aleksandr. SanktPeterburg: Vladimir Dal’, 2012. https://coollib.com/b/486947-edvard-vadi-said-kultura-i-imperializm/read. Accessed 20 Sep. 2022 [Саид, Эдвард В. Культура и империализм. Перев. Говорунов, Александр.Санкт-Петербург: Владимиръ Даль, 2012. https://coollib.com/b/486947-edvard-vadi-said-kultura-i-imperializm/read. Дата обращения: 20 сентября 2022].
Solntseva, Alena. “Zhenskiy vzglyad na padeniye Konstantinopolya. Dramaturg i rezhisser Yelena Gremina o vozvrashchenii v Vizantiyu.” Moskovskiye novosti, 23 Jan. 2014, https://www.mn.ru/culture/theater/89101. Accessed 27 Nov. 2022 [Солнцева, Алена. “Женский взгляд на падение Константинополя. Драматург и режиссер Елена Гремина о возвращении в Византию.” Московские новости, 23 января 2014, https://www.mn.ru/culture/theater/89101. Дата обращения: 27 ноября 2022].
Spivak, Gayyatri Chakravorti. “Mogut li ugnetennyye govorit’.” Vvedeniye v gendernyye issledovaniya. Vol. II: Khrestomatiya. Ed. Zherebkin, Sergey V. 649–670. Khar’kov: KHTSGI, 2001, Sankt-Peterburg: Aleteyya, 2001 [Спивак, Гайятри Чакраворти. “Могут ли угнетенные говорить.” Введение в гендерные исследования. Ч. II: Хрестоматия. Ред. Жеребкин, Сергей В. 649–670. Харьков: ХЦГИ, 2001, Санкт-Петербург: Алетейя, 2001].
Thompson, Ewa M. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm.Transl. Sierszulska, Anna. Kraków: Universitas, 2000.
Tlostanova, Madina. “Postkolonial’naya teoriya, dekolonial’nyy vybor i osvobozhdeniye estezisa.” Chelovek i kul’tura, no. 1, 2012, https://nbpublish.com/library_read_article.php?id=141. Accessed 25 Feb. 2023 [Тлoстанова, Мадина. “Постколониальная теория, деколониальный выбор и освобождение эстезиса.” Человек и культура, № 1, 2012, https://nbpublish.com/library_read_article.php?id=141. Дата обращения: 25 февраля 2023].
Virova, Margarita. “‘Teatr.doc’: pyatnadtsat’ let okhoty za real’nost’yu.” https://batenka.ru/aesthetics/theatre-doc/. Accessed 26 Feb. 2023 [Вирова, Маргарита. “‘Театр.doc’: пятнадцать лет охоты за реальность.” https://batenka.ru/aesthetics/theatre-doc/. Дата обращения: 26 февраля 2023].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
