Dyskurs postkolonialny w powieści „Dzieci Wołgi" Guzel Jachiny
Abstrakt
In this article, Paulina Wójcikowska-Wantuch analyzes the presence of postcolonial discourse in A Volga Tale, a novel by Guzel Yakhina, a Russian author of Tatar origin, whose fiction is concerned with themes of history and identity. Yakhina focuses on the tragic events of the Soviet period shown from the perspective of a single person and her fictions represent the post-memory trend in literature. She stresses the cultural and linguistic distinctness of the German minority, which ultimately fell victim to Stalin’s imperialistic policy. Yakhina exposes the destructive mechanisms of the imperial power, but refrains from unambiguous assessments of
historical reality. She focuses on the problem of responsibility for one’s neighbors, emphasizing the importance of the characters’ individual choices. In the light of the ethical issues raised in the novel, the problem of national identity is of secondary importance. In connection with the above, A Volga Tale and also other novels by Yakhina elude any unambiguous assignment to postcolonial literature.
Słowa kluczowe
literatura postkolonialna; postpamięć; mniejszość niemiecka w ZSRR; imperializm; historia ZSRR
Bibliografia
Aleksiyevich, Svetlana. “Vremya second hand. Konets krasnogo cheloveka.” Druzhba narodov, no. 8 and 9, 2013 [Алексиевич, Светлана. “Время second hand. Конец красного человека,” Дружба народов, № 8 и 9, 2013].
Aysin, Ruslan. “Istoriya odnogo predatel’stva.” http://poistine.org/istoriya-odnogo-predatelstva#. Accessed 10 February 2023 [Айсин, Руслан. “История одного предательства.” http://poistine.org/istoriya-odnogo-predatelstva#. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Basinskiy, Pavel. “Neveroyatnoye. Ochevidnoye.” Rossiyskaya gazeta, no. 110, 2015. https://rg.ru/2015/12/14/basinskij.htm. Accessed 10 February 2023 [Басинский, Павел. “Невероятное. Очевидное.” Российская газета, № 110, 2015. https://rg.ru/2015/12/14/basinskij.htm. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Belyakov, Sergey. “Sovetskaya skazka na fone GULAGa.” Ural, no. 8, 2015. http://magazines.russ.ru/ural/2015/8/18bel.html. Accessed 10 February 2023 [Беляков, Сергей. “Советская сказка на фоне ГУЛАГа.” Урал, № 8, 2015. http://magazines.russ.ru/ural/2015/8/18bel.html. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Bolecki, Włodzimierz. “Myśli różne o postkolonializmie. Wstęp do tekstów nie napisanych.” Teksty Drugie, no. 4, 2007.
Epple, Nikolay. “‘Eshelon na Samarkand’ i terapiya sovetskoy travmy.” Gorky.media. https://gorky.media/reviews/eshelon-na-samarkand-i-terapiya-sovetskoj--travmy/. Accessed 10 February 2023 [Эппле, Николай. “‘Эшелон на Самарканд’ и терапия советской травмы.” Gorky.media. https://gorky.media/reviews/eshelon-na-samarkand-i-terapiya-sovetskoj-travmy/. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Epple, Nikolay. Neudobnoye proshloye. Pamyat’ o gosudarstvennykh prestupleniyakh v Rossii i drugikh stranakh. Moskva: Novoye literturnoye obozreniye,2022 [Эппле, Николай. Неудобное прошлое. Память о государственных преступлениях в России и других странах. Москва: Новое литературное обозрение, 2022].
Etkind, Aleksandr. Vnutrennyaya kolonizatsiya. Imperskiy opyt Rossii. Moskva: Novoye Literatyrnoye Obozreniye, 2013 [Эткинд, Александр. Внутренняя колонизация. Имперский опыт России. Москва: Новое литературное обозрение, 2013].
Fatykhova, Nuriya. “Zuleykha protiv Zuleykhi. Nuriya Fatykhova o tom, kak diskussii vokrug seriala zastavili nas obsuzhdat’ sovetskiy imperializm.” Colta, 8.05.2020. https://www.colta.ru/articles/art/24311-spory-o-zuleyhei-sovetskiy-imperializm. Accessed 10 February 2023 [Фатыхова, Нурия. “Зулейха против Зулейхи. Нурия Фатыхова о том, как дискуссии вокруг сериала заставили нас обсуждать советский империализм.” Colta, 8.05.2020. https://www.colta.ru/articles/art/24311-spory-o-zuleyhe-i-sovetskiy-imperializm. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Frołow, Sylwia. Feliks Dzierżyński. Miłość i rewolucja. Kraków: Znak, 2014.
Gołąbek, Bartosz. “Z domu Allacha do świata Stalina. Rozważania na marginesie bestsellerowej powieści ‘Zulejka otwiera oczy’ Guzel Jachiny.” Muslim East in Slavic Literatures and Cultures. Ed. Czerwiński, Grzegorz, Konopacki, Artur, Buras-Marciniak, Anetta, Maksimowicz, Eugenia. 191–201. Białystok: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2019.
Hirsch, Marianne. Family Frames: Photography, Narrative and Postmemory. London: Harvard University Press, 1997.
Jachina, Guzel. Dzieci Wołgi. Transl. Chłystowski, Henryk. Warszawa: Noir sur Blanc, 2022.
Jachina, Guzel. Wolgakinder. Transl. Ettinger, Helmut. Berlin: Aufbau Verlag, 2019.
Kaniowska, Katarzyna. “Postpamięć.” http://www.cbh.pan.pl/pl/postpami%C4%-99%C4%87. Accessed 15 February 2023.
Kapuściński, Ryszard. Imperium. Warszawa: Czytelnik, 1997.
Khabutdinova, Mileusha. “Yesli zaglyanut’ v glaza Zuleykhe.” http://kalebtatar.ru/article/2813. Accessed 10 February 2023 [Хабутдинова, Милеуша. “Если заглянуть в глаза Зулейхе.” http://kalebtatar.ru/article/2813. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Kosman, Michał. “Mniejszość niemiecka w Rosji — przeszłość i teraźniejszość.” Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy, vol. 16, 2016: 263–275.
Kostina, Yelena. “Guzel’ Yakhina: ‘Druzhby, kotoryye zavyazyvalis’ v ssylke, byli bol’she, chem rodstvennyye uzy’.” https://story.ru/istorii-znamenitostej/intervyu/guzel-yakhina-druzhby-kotorye-zavyazyvalis-v-ssylke-byli-bolshechem-rodstvennye-uzy/. Accessed 10 February 2023 [Костина, Елена. „Гузель Яхина: ‘Дружбы, которые завязывались в ссылке, были больше, чем родственные узы’.” https://story.ru/istorii-znamenitostej/intervyu/guzel-yakhina-druzhby-kotorye-zavyazyvalis-v-ssylke-byli-bolshe-chem-rodstvennyeuzy/. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Kostrova, Vera. “Eto chast’ istorii moyey sem’i.” https://kpfu.ru/elabuga/projects/news-fest/eto-chast-istorii-moej-semi–143715.html. Accessed 14 February 2023 [Кострова, Вера. “Это часть истории моей семьи.” https://kpfu.ru/elabuga/projects/news-fest/eto-chast-istorii-moej-semi–143715.html. Дата обращения: 14 февраля 2023].
Kostyukovich, Yelena. “Na vsyu glubinu.” 7–8. Yakhina, Guzel’. Deti moi. Moskva: AST, 2018 [Костюкович, Елена. “На всю глубину.” 7–8. Яхина, Гузель. Дети мои. Москва: АСТ, 2018].
Kravtsova, Vika. “Zuleykha otkryvayet glaza v (post)kolonial’noy Rossii.” syg.ma, 10.05.2022. https://syg.ma/@galina–1/vika-kravtsova-zulieikha-otkryvaietghlaza-v-post-kolonialnoi-rossii. Accessed 10 February 2023 [Кравцова, Вика. “Зулейха открывает глаза в (пост)колониальной России.” syg.ma, 10.05.2022. https://syg.ma/@galina–1/vika-kravtsova-zulieikha-otkryvaietghlaza-v-post-kolonialnoi-rossii. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Kryukova, Ol’ga, Khromova, Diana. “Reprezentatsiya nemetskoy i sovetskoy identichnostey v romane G. Yakhinoy ‘Deti moi’.” Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo lingvisticheskogo universiteta. Gumanitarnyye nauki, no. 6 (848), 2021: 232–240 [Крюкова, Ольга, Хромова, Диана. “Репрезентация немецкой и советской идентичностей в романе Г. Яхиной ‘Дети мои’.” Вестник Московского государственного лингвистического университета. Гуманитарные науки, № 6 (848), 2021: 232–240].
Lebiediew, Siergiej. Granica zapomnienia. Transl. Szymczak, Grzegorz. Warszawa: Claroscuro, 2018.
Lebiediew, Siergiej. Priedieł zabwienija. Moskwa: Eksmo, 2012 [Лебедев, Сергей. Предел забвения. Москва: Эксмо, 2012].
Lipovetskiy, Mark. “Zanos. Prodolzheniye polemiki vokrug ‘nosa’–2015: Mark Lipovetskiy otvechayet Konstaninu Bogomolovu.” https://www.colta.ru/articles/literature/10136-zanos/. Accessed 10 February 2023 [Липовецкий, Марк. “Занос. Продолжение полемики вокруг ‘носа’–2015: Марк Липовецкий отвечает Константину Богомолову.” https://www.colta.ru/articles/literature/10136-zanos. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Moskvin, Andrey. “Retsenziya na roman ‘Deti moi’.” http://www.yppremia.ru/novosti/recenziya_aleksandra_moskvina_na_roman_guzeli_yahinoy_deti_moi. Accessed 14 February 2023 [Москвин, Андрей. “Рецензия на роман ‘Дети мои’.” http://www.yppremia.ru/novosti/recenziya_aleksandra_moskvina_na_roman_guzeli_yahinoy_deti_moi. Дата обращения: 14 февраля 2023].
Nora, Pierre. “Czas pamięci.” Transl. Dłuski, Wiktor. Res Publica Nowa, no. 7, 2001.
Pustovaya, Valeriya. “Bol’shoy roman s vishenkoy.” Voprosy literatury, no. 3, 2016: 125–138 [Пустовая, Валерия. “Большой роман с вишенкой.” Вопросы литературы, № 3, 2016: 125–138].
Rat’kovskiy, Il’ya. Dzerzhinskiy. Ot ‘Astronoma’ do ‘Zheleznogo Feliksa’. Moskva:
Rodina, 2017 [Ратьковский, Илья. Дзержинский. От ‘Астронома’ до ‘Железного Феликса’. Москва: Родина, 2017].
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
Said, Edward W. “Wprowadzenie.” Said, Edward W. Orientalizm. 23–57. Transl. Kalinowski, Witold. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991.
Sidor, Monika. “Z badań nad etyką w literaturze masowej. O implikacjach etycznych kategorii obcości w powieściach Guzel Jachiny.” Slavia Orientalis, no. 4, 2020: 813–832.
Skazki. Sobral i literaturno obrabotal Lerd, Leonid. Saratov: Saratovskoye gosudarstvennoye izdatel’stvo, 1935. https://wolgadeutsche.net/library/item/294. Accessed 10 February 2023. [Сказки. Собрал и литературно обработал Лерд, Лeoнид. Саратов: Саратовское государственное издательство, 1935. https://wolgadeutsche.net/library/item/294. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Stiepanowa, Marija. Pamiati, pamiati. Romans. Moskwa: Nowoje izdatielstwo, 2017 [Степанова, Мария. Памяти, памяти. Романс. Москва: Новое издательство, 2017].
Stiepanowa, Maria. Pamięci, pamięci. Transl. Sowińska, Agnieszka. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2020.
“Stiven Knig kritikuyet kritiku romanov Yakhinoy, ili prichëm zdes’ ptitsevodstvo.” Episode 4, podcast. https://stephenknig.ru/episode_4. Accessed 10 February 2023. [“Стивен Книг критикует критику романов Яхиной, или причём здесь птицеводство.” Эпизод 4, подкаст, https://stephenknig.ru/episode_4. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Tlostanova, Madina. “Kolonial’nost’ perezhivet kolonializm.” https://theoryandpractice.ru/posts/8258-madina-tlostanova-o-dekolonialnom-povorote. Accessed 20 February 2023 [Тлостанова, Мадина. “Колониальность переживет колониализм.” https://theoryandpractice.ru/posts/8258-madina-tlostanova-o-dekolonialnom-povorote. Дата обращения: 20 февраля 2023].
Thompson, Ewa. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm. Kraków: Universitas, 2000.
Thompson, Ewa. “Nacjonalizm, kolonializm, tożsamość.” Transl. Sierszulska, Anna. Teksty Drugie, no. 5, 1999: 25–39.
Wójcikowska-Wantuch, Paulina. “Историко-культурный контекст романа Гузели Яхиной ‘Зулейха открывает глаза’.” Русская литература в межкультурном пространстве. Ed. Prus, Kazimierz. 134–151. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020.
Yakhina, Guzel’. Deti moi. Moskva: AST, 2018 [Яхина, Гузель. Дети мои. Москва: АСТ, 2018].
Yakhina, Guzel’. “Kniga kak terapiya — Guzel’ Yakhina rasskazyvayet o svoyem pisatel’skom opyte.” https://mi-pishem.livejournal.com/1068822.html. Accessed 10 February 2023 [Яхина, Гузель, “Книга как терапия — Гузель Яхина рассказывает о своем писательском опыте.” https://mi-pishem.livejournal.com/1068822.html. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Yakhina, Guzel’. “Eto ne moya voyna.” https://nashagazeta.ch/news/politique/eto-ne-moya-voyna. Accessed 20 February 2023 [Яхина, Гузель. “Это не моя война.” https://nashagazeta.ch/news/politique/eto-ne-moya-voyna. Дата обращения: 20 февраля 2023].
Yakhina, Guzel’. “Ya ne pishu o prestupleniyakh sovetskoy vlasti.” BiznesOnline. https://www.business-gazeta.ru/article/502171. Accessed 10 February 2023 [Яхина, Гузель. “Я не пишу о преступлениях советской власти.” БизнесOnline. https://www.business-gazeta.ru/article/502171. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Yuzefovich, Galina. “Sledy na vode, Zuleykha izavidnoye chuvstvo Very Steninoy. Zhenskaya proza.” Meduza, 29.05.2015. https://meduza.io/feature/2015/05/29/sledy-na-vode-zuleyha-i-zavidnoe-chuvstvo-very-steninoy. Accessed 10 February 2023 [Юзефович, Галина. “Следы на воде, Зулейха и завидное чувство Веры Стениной. Женская проза.” Медуза, 29.05.2015. https://meduza.io/feature/2015/05/29/sledy-na-vode-zuleyha-i-zavidnoe-chuvstvo-very-steninoy. Дата обращения: 10 февраля 2023].
Yuzefovich, Galina. “‘Eshelon na Samarkand’: Guzel’ Yakhinu obvinili v plagiate, no problema romana ne v etom. Tragediyu v Povolzh’ye avtor prevratila v komfortnuyu skazku.” Meduza, 13.03.2021. https://meduza.io/feature/2021/03/13/eshelon-na-samarkand-guzel-yahinu-obvinili-v-plagiate-no-problema-romana-ne-v-etom. Accessed 10 February 2023 [Юзефович, Галина. “ ‘Эшелон на Самарканд’: Гузель Яхину обвинили в плагиате, но проблема романа не в этом. Трагедию в Поволжье автор превратила в комфортную сказку.” Медуза, 13.03.2021. https://meduza.io/feature/2021/03/13/eshelon-na-samarkand-guzel-yahinu-obvinili-v-plagiate-no-problema-romana-ne-vetom. Дата обращения: 10 февраля 2023]
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-0074-2827
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
