Postkolonialna perspektywa oglądu Innego/Obcego w polskim myśleniu (geo)politycznym
Abstrakt
This article attempts to critically analyze the postcolonial aspects of the concept of the Other/Alien from the Polish point of view in the context of the Russian-Ukrainian war. In the (sub)consciousness of Polish elites, (geo)political discourse acts as a link between ‘postcolonial aspects’ and the war context. The author considers as postcolonial aspects those features of the Polish public debate that go hand in hand with resentment thinking. Although the inherent descriptive parameter of resentment consciousness is considered to be the binary category of Other/Alien, in the case of the Polish self-perception system it is more appropriate to speak of a trinary relational system (Poland — West — East). The entanglement of the Polish habitus in a trinary relation is not conducive to the process of status positioning in the world.
Słowa kluczowe
Inny; Obcy; geopolityka; Ukraina; Rosja; Polska; postkolonializm
Bibliografia
Bakuła, Bogusław. “Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki).” Teksty Drugie, no. 6, 2006: 11–33.
Bauman, Zygmunt. Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Sic!, 2000.
Borkowska, Alisa. “Językowy obraz Ukraińców w polskich dziennikach prasowych (analiza materiałów Narodowego Korpusu Języka Polskiego z lat 2005–2010).” Acta Polono-Ruthenica, vol. 25, 2020: 91–108. https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/apr/article/view/5892. Accessed 16 January 2023.
Budzisz, Marek. Samotność strategiczna Polski. Warszawa: Zona Zero, 2022.
Czapliński, Przemysław. “Plebejski, populistyczny, posthistoryczny. Formy polityczności sarmatyzmu masowego.” Teksty Drugie, no. 1, 2015: 21–45.
Fukuyama, Francis. Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie. Transl. Pyka, Jan. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2019.
Gawin, Dariusz. Granice demokracji liberalnej. Szkice z filozofii politycznej i historii idei. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2007.
Hartman, Jan. “Posłowie.” Nietzsche, Friedrich, Z genealogii moralności. Pismo polemiczne. Transl. Staff, Leopold. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2003.
Kaps, Klemens, Surman, Jan. “Galicja postkolonialna czy postkolonialnie? ‘Postcolonial theory’ pomiędzy przymiotnikiem a przysłówkiem.” Historyka, vol. 42, 2012: 7–27.
Kawiecka, Ewa. “‘Autentyczny Obcy’ i ‘swój — Obcy’ — zmiana statusu kategorii Obcego we współczesnej antropologii społeczno-kulturowej. Porównanie stanowisk badawczych Clifforda Geertza i tekstualistów.” Widziane, czytane, oglądane — oblicza Obcego. Ed. Cieliczko, Paweł, Kuciński, Paweł. 175–184. Warszawa: IBL PAN, 2008.
Lakoff, George, Johnson, Mark. Metafory w naszym życiu. Transl. Krzeszowski, Tomasz. Warszawa: Aletheia, 1988.
Lévi-Strauss, Claude. Smutek tropików. Transl. Steinberg, Aniela. Warszawa: PIW, 1964.
Plessner, Helmuth. Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego. Transl. Merecki, Jarosław. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2008.
“Przemówienie prezydenta Andrzeja Dudy w Radzie Najwyższej Ukrainy.” https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1218432%2Cprzemowienie-prezydenta-andrzeja-dudy-w-radzie-najwyzszej-ukrainy-caly. Accessed 3 February 2023.
Radziejewski, Bartłomiej. Między wielkością z zanikiem. Rzecz o Polsce w XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Nowej Konfederacji, 2020.
Romer, Eugeniusz. Pisma geopolityczne. Warszawa: Wydawnictwo Nowej Konfederacji, 2021.
Scheler, Max. Resentyment a moralność. Transl. Garewicz, Jan. Warszawa: Czytelnik, 1997.
Skórczewski, Dariusz. “Melancholia dyskursu kresoznawczego.” Porównania, no. 11, 2012: 125–138 .
Sowa, Jan. Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas, 2011.
Thompson, Ewa. “Sarmatyzm i postkolonializm.” https://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/193060,sarmatyzm-i-postkolonializm.html. Accessed 12 February 2023.
Thompson, Ewa. Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm. Transl. Sierszulska, Anna. Kraków: Universitas, 2000.
Tokarz, Marek. “Podstawowe założenia teorii metafory Lakoffa i Johnsona.” Nowa Krytyka, no. 11, 2000: 253–261.
Wallerstein, Immanuel. Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Transl. Gawlicz, Katarzyna, Starnawski, Marcin. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2007.
Zajączkowski, Andrzej. “Obrazy świata białych.” Obrazy świata białych. Ed. Zajączkowski, Andrzej. Warszawa: PIW, 1973.
Zarycki, Tomasz. “Wybrane kategorie analizy dyskursu w badaniu tożsamości peryferyjnej.” Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Ed. Horolets, Anna. 253–266. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
Ziemkiewicz, Rafał. Wielka Polska. Warszawa: Fabryka Słów, 2022
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-4241-7862
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
