Cicho o Szoa. Tropy pamięci w wierszach Piotra Sommera
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest swoistej tropologii pamięci o Zagładzie, jaką odkryć można w poetyce Piotra Sommera. W twórczości autora Pamiątek po nas pamięć ta kodowana jest za pomocą dyskretnych zabiegów literackich, ale zdaje się stanowić ważne źródło zapisanego w tekstach doświadczenia. Autorka próbuje skonstruować dynamiczny, wewnętrznie zróżnicowany model Sommerowskiego „wiersza memorialnego”, precyzując wywód pojęciami zaczerpniętymi z istotnych dla współczesnej humanistyki teorii pamięci i jej reprezentacji.
Słowa kluczowe
Piotr Sommer; Zagłada; trauma; postpamięć; tropy pamięci
Bibliografia
Alphen E. van: Afekt, trauma i rozumienie: sztuka ponad granicami wyobraźni. [Rozmowa R. Sendyki i K. Bojarskiej]. „Teksty Drugie” 2012, nr 4, s. 207–218.
Czyżak A.: „To głupie dać zagadać się na śmierć”. O „Dniach i nocach”. W: Wyrazy życia. Szkice o poezji Piotra Sommera. Red. P. Śliwiński. Poznań 2010, s. 186–194.
Derrida J.: Szibbolet dla Paula Celana. Przeł. A. Dziadek. Bytom 2000.
Domańska E.: Biała tropologia: Hayden White i teoria pisarstwa historycznego. [Rozmowa z H. White’em oraz H. Kellnerem]. „Teksty Drugie” 1994, nr 2, s. 159–168.
Domańska E.: Wokół metahistorii. W: H. White: Poetyka pisarstwa historycznego. Red. E. Domańska, M. Wilczyński. Kraków 2000, s. 7–28.
Hirsch M.: Żałoba i postpamięć. Przeł. K. Bojarska. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Red. E. Domańska. Poznań 2010, s. 247–280.
Hopfinger M.: Zamiast wstępu. W: Zagłada w „Medalionach” Zofii Nałkowskiej. Tekst i konteksty. Red. T. Żukowski. Warszawa 2016, s. 9–25.
Jabés E.: Księga pytań. Przeł. A. Wodnicki. Kraków 2004.
Kertész I.: Dziennik galernika. Przeł. E. Cygielska. Warszawa 2006.
Kopkiewicz A.: Słowa z kresek. Pobudki wiersza w poezji Piotra Sommera. „Teksty Drugie” 2014, nr 5, s. 230–250.
Kuczyńska‑Koschany K.: Sommer, chłopak. W: Wyrazy życia. Szkice o poezji Piotra Sommera. Red. P. Śliwiński. Poznań 2010, s. 155–168.
LaCapra D.: Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna. Przeł. K. Bojarska. Kraków 2009.
Liszka K.: Etyka i pamięć o Zagładzie. Warszawa 2016.
Mach A.: Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej. Warszawa–Toruń 2016.
Mackiewicz P.: Nie ze słów (trzej panowie S.). W: Świat na językach. Red. P. Śliwiński. Poznań 2015, s. 7–35.
Muchowski J.: Polityka pisarstwa historycznego. Refleksja teoretyczna Haydena White’a. Warszawa–Toruń 2015.
Panas W.: Zagłada od zagłady. Szoah w literaturze polskiej. W: W. Panas: Pismo i rana. Lublin 1996, s. 91–116.
Pietrych K.: Elegie Piotra Sommera. W: Wyrazy życia. Szkice o poezji Piotra Sommera. Red. P. Śliwiński. Poznań 2010, s. 195–205.
Ricoeur P.: Pamięć, historia, zapomnienie. Przeł. J. Margański. Kraków 2006.
Runia E.: Obecność. Przeł. E. Wilczyńska. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia. Red. E. Domańska. Poznań 2010, s. 75–123.
Sierbińska A.: Konstrukcje pamięci: „postpamięć” Marianne Hirsch, postpamięć Christiana Boltanskiego. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2010, nr 1, s. 39–52.
Sommer P.: Czynnik liryczny i inne wiersze. Londyn 1988.
Sommer P.: Dni i noce. Wrocław 2009.
Sommer P.: Kolejny świat. Warszawa 1983.
Sommer P.: Niespodziewana lekcja. W: P. Sommer: Smak detalu i inne ogólniki. Poznań 2015, s. 10–19.
Sommer P.: Nowe stosunki wyrazów. Lublin 1995.
Sommer P.: Pamiątki po nas. Kraków 1980.
Sommer P.: Piosenka pasterska. Legnica 1999.
Sommer P.: Po ciemku też (wiersze z książek). Poznań 2013.
Sommer P.: Rano na ziemi. Poznań 2009.
Sommer P.: Ucieczka w bok (rozmowa Jerzego Borowczyka i Michała Larka). W: P. Sommer: Ucieczka w bok (pytania i odpowiedzi). Poznań 2016, s. 88–114.
Sommer P.: W krześle. Kraków 1977.
Sommer P.: Wiersze ze słów. Poznań 2012.
Steinlauf M.C.: Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady. Przeł. A. Tomaszewska. Warszawa 2001.
Śliwiński P.: Piotr Sommer, czyli poezji wolno wszystko poza kłamstwem. Dostępne w Internecie: http://wyborcza.pl/1,75410,8443559,Piotr_Sommer__czyli_poezji_wolno_wszystko_poza_klamstwem.html [data dostępu: 10.03.2018].
Śliwiński P.: Wiersze‑mogiłki. W: Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej. Red. B. Sienkiewicz, S. Karolak. Poznań 2016, s. 235–244.
White H.: Poetyka pisarstwa historycznego. Red. E. Domańska, M. Wilczyński. Kraków 2000.
White H.: Realizm figuralny w literaturze świadectwa. Przeł. E. Domańska. W: Reprezentacje Holokaustu. Red. J. Jarniewicz, M. Szuster. Kraków–Warszawa 2014, s. 85–101.
Winiarczyk M.: Sigla Latina in Libris Impressis Occurrentia. Wrocław 1977. Dostępne w Internecie: https://www2.uni‑mannheim.de/mateo/camenaref/siglalatina.html#i [data dostępu: 10.03.2018].
Katedra Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0002-3515-9367
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
