A Double Voice on Latin Grammar, or a Gloss to Reflections on the Challenges of Cultural Pedagogy [Dwugłos w sprawie łacińskiej gramatyki, czyli glosa do rozważań o wyzwaniach pedagogiki kulturowej]
Abstrakt
Celem artykułu jest wykazanie, w oparciu o argumenty zaczerpnięte z korespondencji i eseistyki Jerzego Stempowskiego i Bolesława Micińskiego, że wykształcenie humanistyczne (właściwie: formacja humanistyczna) nadal może i powinno stanowić podstawę w procesie kształcenia. Zawarta w tytule „łacińska gramatyka” oznacza tutaj pars pro toto kultury. Znajomość klasycznych wzorów – postaw, działań, tworzenia albo niszczenia struktur społecznych – umożliwia komunikację i stwarza podstawę formułowania projektów przyszłości. Bohaterowie artykułu przypominają o podstawowym aspekcie kulturotwórczym, jaki stanowi tradycja – pamięć zbiorowa oraz indywidualny do niej stosunek. Wskazują także na jednostkową odpowiedzialność jako cechę wyróżniającą kultury śródziemnomorskiej.
Słowa kluczowe
Pamięć o przeszłości; tradycja klasyczna; kultura humanistyczna; trwałość wzorów; etyka
Bibliografia
Cieszkowski, A. (1922). Ojcze-Nasz. New complete edition. I. Introduction preceded by the treatise The Ways of the Spirit with a preface by Adam Żółtowski. Fiszer i Majewski.
Gadamer, H.-G. (1992). The idea of the university: Yesterday, today, tomorrow. In D. Misgeld & G. Nicholson (Eds.), Hans-Georg Gadamer on education, poetry, and history: Applied hermeneutics (pp. 47–62). State University of New York Press.
Gadamer, H.-G. (2016). The old and the new. In P. Vandevelde & A. Iyer (Eds.), Hermeneutics between history and philosophy: The selected writings of Hans-Georg Gadamer, Vol. 1 (A. Iyer, Trans.) (pp. 51–57). Bloomsbury Publishing.
Kowalczyk, A. S. (2006). Od Bukaresztu do Laffitów. Jerzego Giedroycia rzeczpospolita epistolarna. Pogranicze.
Miciński, B. (1970). Odpowiedź na list Francesca obywatela rzymskiego. In B. Miciński, Pisma. Eseje, artykuły, listy (pp.129–137). Znak.
Miciński, B., & Stempowski, J. (1995). Listy. LNB.
Stempowski, J. (1984). Księgozbiór przemytników. In J. Stempowski, Eseje (pp. 68–80). Znak.
Stempowski, J. (2001a). Chimera jako zwierzę pociągowe. In J. Stempowski, Szkice literackie. Vol. 1: Chimera jako zwierzę pociągowe 1926–1941 (pp. 149–187). Czytelnik.
Stempowski, J. (2001b). O współczesnej formacji humanistycznej. In J. Stempowski, Szkice literackie. Vol. 2: Klimat życia i klimat literatury 1948–1967 (pp. 5–19). Czytelnik.
Stempowski, J. (2004). Zapiski dla zjawy oraz zapiski z podróży do Delfinatu (J. Zieliński, Ed., Trans.) Noir sur Blanc.
Stempowski, J. (2012a). Między pracą i bezczynnością. In J. Stempowski, Notatnik niespiesznego przechodnia. Vol. 1 (pp. 113–118). Biblioteka “Więzi.”
Stempowski, J. (2012b). O pewnych formułach porządkowych. In J. Stempowski, Notatnik niespiesznego przechodnia. Vol. 1 (pp. 10–12). Biblioteka “Więzi.”
Stempowski, J. (2012c). O przyśpieszaniu się historii. In J. Stempowski, Notatnik niespiesznego przechodnia. Vol. II (pp. 53–62). Biblioteka “Więzi.”
Stempowski, J. (2014a). Europa w 1938–1939. In J. Stempowski, “Bez tytułu” oraz inne publikacje nieznane i zapomniane 1925–1939 (pp. 156–179). Biblioteka “Więzi.”
Stempowski, J. (2014b). W dolinie Dniestru. In J. Stempowski, W dolinie Dniestru. Pisma o Ukrainie (pp. 5–21). Biblioteka “Więzi.”
Tatarkiewicz, W. (1976). Analysis of happiness. Martinus Nijhoff. The Hague.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-5223-2626
MAŁGORZATA KRAKOWIAK – PhD, DLitt, Assoc. Prof. at Institute of Culture Studies, University of Silesia in Katowice, Poland.
Zajmuje się badaniem eseju literackiego, przemianami krytyki literackiej w ujęciu historycznym i opisowym, problematyką aksjologiczną i historiozoficzną w literaturze i sztuce XX i XXI wieku oraz zagadnieniem kulturowych mitów współczesności. Autorka monografii Katastrofizm – personalizm – realizm (Kraków 2001), Mierzenie się z esejem. Studia nad polskimi badaniami eseju literackiego (Katowice 2012), O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe pisarzy polskich z XX stulecia (Łomianki 2018) oraz Antologii polskiego eseju literackiego (Katowice 1998). Redaktorka i pomysłodawczyni oraz współautorka: W szkole polskich eseistów (Katowice 2007), Oblężenie. Strategia pisarska – postrzeganie świata – motyw literacki (Katowice 2014). Współredaktorka i współautorka projektów i tomów: Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat (Katowice 2001), Świat przez pryzmat „ja”. T.1: Teorie i autobiograficzne rekonesanse; T.2: Studia i interpretacje (Katowice 2006), Opowiedzieć historię. Prace dedykowane Profesorowi Stefanowi Zabierowskiemu (Katowice 2009), Zobaczyć sens. Studia o malarstwie, literaturze i życiu (Katowice 2014), Reprezentatywna mikroskala? Rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino (Katowice 2016).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
