The literary bookshelf in the spirit of ecocriticism
Abstract
This brief outline presents the most interesting prose and poetry books published in the last five years (with a special focus on 2021 and 2022) that deal with pro-ecological themes. It discusses texts by such authors as Urszula Honek, Dominika Słowik, Olga Tokarczuk, Konrad Góra, Małgorzata Lebda, Joanna Roszak and Piotr Szewc. These authors renew the questions – which have been posed for a while now – about the role of man in the ecosystem and his relations with other creatures, about climate change and the consequences of the multifaceted destruction of nature. They look for what unites rather than divides humans and non-humans. Nature ceases to be just a backdrop to events and becomes a (co-)creator of human history. The authors not only encourage us to remember that everything – both life and death – belongs to a ‘closed cycle’, but also urge us to change our optics and renounce violence (including patriarchal violence). They speak of the need to see animals and treat them as fellow human beings. This is because a symbiosis with nature will allow one
to find stability, inner peace and, ultimately, oneself. It is worth appreciating what you have and enjoying the little things, because you never know what the future will bring. The sketch focuses on seven authors, but refers to many more names and titles, creating something like a panorama of writers who have taken up ecological themes in recent years.
Keywords
21st century Polish literature; nature; ecology; summary
References
Alichnowicz K., 2019, „Sprawy ziemi”. Kilka uwag o „organicznej” poezji Małgorzaty Lebdy, 26.06.2019, https://nowynapis.eu/czytelnia/artykul/sprawy-ziemi-kilka-uwag-o-organicznej-poezji-malgorzaty-lebdy [dostęp: 03.01.2023].
Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Czapliński P., Bednarek J.B., Gostyński D., 2017, Literatura i jej natura. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Czapliński P., Sroczyński G., 2022, Polska literatura ostrzega: natura to mściwe monstrum, które chce naszej krwi, 19.12.2022, https://next.gazeta.pl/next/7,151003,29277911,polska-literatura-ostrzega-natura-to-msciwe-monstrum-ktore.html [dostęp: 04.01.2023].
Domagalski M., Roszak J., 2020, Stany wyjściowe, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/stany-wyjsciowe/ [dostęp: 28.12.2022].
Domańska E., 2015, Historia w kontekście posthumanistyki, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 45, s. 5–21.
Duda M., 2021, Musimy wreszcie trochę ustąpić, „Czas Kultury”, nr 21, https://czaskultury.pl/artykul/musimy-wreszcie-troche-ustapic/ [dostęp: 30.12.2022].
Felberg K., 2022, Wszech(nie)obecność kobiet. O „Empuzjonie” Olgi Tokarczuk, https://kulturaliberalna.pl/2022/06/14/karolina-felberg-recenzja-empuzjon-olga-tokarczuk/ [dostęp: 28.12.2022].
Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenia do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Góra K., 2020, Wojna (pieśni lisów), Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Honek U., 2022, Białe noce, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Kronenberg A., 2014, Geopoetyka. Związki literatury i środowiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kurando K., 2020, Na końcu tej łąki zaczyna się przyszłość, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/koncu-tej-laki-zaczyna-sie-przyszlosc/ [dostęp: 28.12.2022].
Larenta A., 2020, Metamorficzność postaci w twórczości Olgi Tokarczuk, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 16, s. 83–113.
Lebda M., 2020, Sprawy ziemi, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Lebda M., 2021, Mer de Glace, Wydawnictwo „Warstwy”, Wrocław.
Libich M., 2022, Przywyknąć do nocy, „Czas Kultury”, nr 5, https://czaskultury.pl/artykul/przywyknac-do-nocy/ [dostęp: 28.12.2022].
Maliszewski K., 2019, Dedykowane ziemi, wywiedzione z lasu, 7.11.2019, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-22/artykul/dedykowane-ziemi-wywiedzione-z-lasu [dostęp: 03.01.2023].
Małochleb P., 2020, Przepływ i cięcie – Małgorzaty Lebdy strategia przetrwania, w: M. Lebda, Sprawy ziemi, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań, s. 130–136.
Mąkowska J., 2021, Forma, która słucha, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9516-forma-ktora-slucha.html [dostęp: 03.01.2023].
Nęcka-Czapska A., 2021, Półka literacka 2020, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (27), s. 365–383.
Nęcka-Czapska A., 2022, „Skomplikowany splot sensów”. Na marginesie „Opowiadań bizarnych” Olgi Tokarczuk, „Ruch Literacki”, nr 3, s. 473–491.
Ochędowska M., 2021, Czarne skrzynki, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9757-czarne-skrzynki.html [dostęp: 30.12.2022].
Orska J., 2020, Módl się do zwierząt, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/modl-sie-do-zwierzat/ [dostęp: 20.12.2022].
Piotrowska-Grot M., 2021, W rytmie ciała (ziemi), „artPAPIER”, nr 11, http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=418&artykul=8438 [dostęp: 03.01.2023].
Roszak J., 2020a, Jak, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/jak/ [dostęp: 28.12.2022].
Roszak J., 2020b, ploso, Biuro Literackie, Stronie Śląskie.
Sarnowska A., 2022, „Empuzjon” Olgi Tokarczuk. W poszukiwaniu własnej opowieści, 1.06.2022, https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/empuzjon-olgi-tokarczuk-w--poszukiwaniu-wlasnej-opowiesci-recenzja/rlwbyzt [dostęp: 28.12.2022].
Sławkowa E., 2021, Unus mundus. Człowiek i natura w języku prozy Olgi Tokarczuk, „Poradnik Językowy”, nr 3, s. 73–84.
Słowik D., 2021, Samosiejki, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Suwiński B., 2019, Bliżej ziemi. Wstęp do ekokrytyki, 2.05.2019, https://kulturaupodstaw.pl/blizej-ziemi-wstep-do-ekokrytyki-bartosz-suwinski/ [dostęp: 03.01.2023].
Szewc P., 2021, Po nitce, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Szewc P., 2022, Miejsce, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Tokarczuk O., 2018, Opowiadania bizarne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Tokarczuk O., 2022, Empuzjon, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Tokarczuk O., Padoł E., 2018, Olga Tokarczuk: ja już jestem takim trochę robotem, 21.05.2018, https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/olga-tokarczuk-ja-juz-jestem-takim-troche-robotem-wywiad/6zknwet [dostęp: 29.07.2021].
Tosiek A., 2022, Wszyscy zapamiętani umarli, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9943-wszyscy-zapamietani-umarli.html [dostęp: 29.12.2022].
Wojciechowski K., red., 2018, Ekokrytyka, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, Poznań.
Wolfe C., 2011, Moving Forward, Kicking Back: The Animal Turn, „Postmedieval. A Journal of Medieval Cultural Studies”, no 2, s. 1–12
University of Silesia in Katowice Poland
https://orcid.org/0000-0002-0874-0295
AGNIESZKA NĘCKA-CZAPSKA – associate professor, Institute of Literary Studies, Faculty of Humanities, University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland. Literary critic, literary scholar, author of articles and books devoted primarily to the prose of the twentieth and twenty-first centuries: Granice przyzwoitości. Doświadczanie intymności w polskiej prozie najnowszej [The Limits of Decency: Experiencing Intimacy in Recent Polish Fiction] (Katowice 2006), Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku [Older, Newer, Latest: Sketches on Polish Fiction of the XX and XXI Centuries] (Katowice 2010), Cielesne o(d)słony. Dyskursy erotyczne w polskiej prozie po 1989 roku [Bodily Revelations/Concealments Erotic Discourses in Polish Prose after 1989] (Katowice 2011), Co ważne i ważniejsze. Notatki o prozie polskiej XXI wieku [The Important and the More Important: Notes on Polish Fiction of the 21st Century] (Mikołów 2012), Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych [Intimate Migrations: On Contemporary Polish Autobiographical Narratives] (Katowice 2013), Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku [Polyphony: Polish Literature at the Beginning of the 21st Century] (Katowice 2015). She is editor of the criticism section in “Postscriptum Polonistyczne” and co-editor of the series “Literatura i …” and “Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych”.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
