Ensino e aprendizagem da língua polonesa no Brasil no contexto pandêmico: desafios e possibilidades [Nauczanie i uczenie się języka polskiego w Brazylii w czasie pandemii. Wyzwania i możliwości]
Abstrakt
W czasie pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2, która objęła cały świat, instytucje musiały zareagować na kryzys, który wymusił na wszystkich inny model działania, głównie ze względu na zmianę sposobu funkcjonowania większości instytucji edukacyjnych. W Brazylii od marca 2020 roku po raz pierwszy większość uczniów, studentów i nauczycieli miała do czynienia z nauką zdalną przy zastosowaniu nowych technologii, co dla wielu z nich stanowiło nowe doświadczenia w tym zakresie, podobnie jak w wielu innych krajach. Owa sytuacja wymusiła przyspieszenie działań i wprowadzenie nauczania zdalnego bez przygotowania. Nauczyciele musieli zmodyfikować metody prowadzenia zajęć w taki sposób, aby dostosować się do sytuacji i utrzymać jakość kształcenia, a uczniowie również musieli sprawnie zaadaptować się do uczenia się w nowej rzeczywistości. W tymże kontekście są celami niniejszej pracy zaprezentowanie wyzwań, z jakimi mierzą się uczniowie języka polskiego jako obcego w Brazylii, oraz zastanawianie się nad możliwościami zdecydowanie spowodowanymi z nauki zdalnej, np. większe zainteresowanie językiem polskim w Brazylii. Zatem niniejsze badanie jest postrzegane z perspektywy uczniów, ponieważ istotne wydaje się nam podjęcie badań w celu uzyskania opinii uczniów na temat funkcjonowania edukacji zdalnej, ujęte z doświadczeń w uczestnictwie w niej. Jako narzędzie badawcze wykorzystano anonimowy kwestionariusz z pomocą formularza elektronicznego Google Forms, który składał się zarówno z pytań zamkniętych, jak i otwartych. Pytania dotyczyły między innymi wieku respondenta, miejsce zamieszkania, wyobrażeń o zajęciach w trybie zdalnym (wcześniejsze doświadczenia, ograniczenia, trudności, adaptacja), motywacji, środowiska nauki, zagadnień dydaktyczno-pedagogicznych (umiejętność, stosowane platformy, czas trwania zajęć, materiały). Dane zbierano w okresie sierpnia 2021 r. Rezultaty badania umożliwiły diagnozę pozytywnych i negatywnych aspektów nauki zdalnej języka polskiego w Brazylii. Zdecydowana większość respondentów nie miała żadnych wcześniejszych doświadczeń z nauczaniem zdalnym lub na odległość. Uczniowie mierzyli się m.in. z takimi problemami, jak trudności z obsługą narzędzi cyfrowych, brak bezpośredniego kontaktu z kolegami oraz z nauczycielem, kwestie techniczne, niska jakościa połączenia z internetem, problemy z koncentracją i nieodpowiednie otoczenie. Z badania wynika, że zdalne uczenie polskiego jako obcego w Brazylii jest nowym polem dla nauczycieli oraz uczniów, mając na uwadze aspekty geograficzne oraz społeczne specyficzne dla Brazylii.
Słowa kluczowe
zdalna edukacja kryzysowa; język polski; wyzwania edukacji zdalnej; możliwości przeprowadzonych analiz
Bibliografia
Chizzotti A., 2014, Pesquisa qualitativa em Ciências Humanas e Sociais, Vozes, Petrópolis.
Creswell J.W., 2007, Projeto de pesquisa: métodos qualitativo, quantitativo e misto, Artmed, Porto Alegre.
Hodges Ch. et al., 2020, The Difference Between Emergency Remote Teaching and Online Learning, EDUCAUSE, https://er.educause.edu/articles/2020/3/the-difference-between-emergency-remote-teaching-and-online-learning [20.09.2022].
Mendonça M., Andreatta E., Schlude V., 2021, Docência pandêmica: práticas de professores de língua(s) no ensino emergencial remoto, Pedro & João Editores, São Carlos.
Moreira J.A.M., Henriques S., Barros D., 2020, Transitando de um ensino remoto emergencial para uma educação digital em rede, em tempos de pandemia, “Dialogia”, vol. 34, pp. 351–364.
Oliveira R.M., Corrêa Y., Morés A., 2020, Ensino Remoto Emergencial em tempos de COVID-19: Formação Docente e Tecnologias, “Revista Internacional de Formação de Professores”, vol. 5, pp. 1–18.
Piffero E.L.F., Soares R.G., Coelho C.P., Roehrs, R., 2020, Metodologias Ativas e o ensino de Biologia: desafios e possibilidades no novo Ensino Médio, Ensino & Pesquisa, vol. 18, pp. 48–63.
Stevanim L.F., 2020, Exclusão nada remota: desigualdades sociais e digitais dificultam a garantia do direito à educação na pandemia, “Radis”, no. 215, pp. 10–15.
Parański Uniwersytet Federalny Brazylia
https://orcid.org/0000-0002-7560-5763
SÔNIA ELIANE NIEWIADOMSKI – mgr, Katedra Polonistyki, Parański Uniwersytet Federalny, Kurytyba, Brazylia.
Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Federalnym Parany w Kurytybie (2013), a obecnie wykładowca na tejże uczelni. Doktorantka w Departamencie Językoznawstwa Universidade de São Paulo (USP). Jej zainteresowania naukowe i badawcze koncentrują się wokół zagadnień fonetyki i fonologii języka portugalskiego i polskiego mówionego w stanie Paraná, bilingwizmu polsko-portugalskiego oraz dydaktyki języka polskiego. Najważniejsze publikacje to: Os sons fricativos no polonês falado no município de Cruz Machado, no Paraná (wraz z L. Trennephol da Costa, „Revista X” 2020), Língua polonesa no Brasil em tempos
de pandemia: novas possibilidades e limitações (wraz z K. Bielenin-Lenczowską, „Fórum Linguísti” 2021).
Parański Uniwersytet Federalny Burundi
https://orcid.org/0000-0003-4265-3133
LUIZ HENRIQUE BUDANT – lic., Katedra Polonistyki, Parański Uniwersytet Federalny, Kurytyba, Brazylia.
Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Federalnym Parany w Kurytybie (2013), a obecnie nauczyciel akademicki na tejże uczelni. Posiada doświadczenie w nauczaniu języka polskiego jako obcego, literatury polskiej XIX i XX wieku oraz tłumaczeniu. Jego zainteresowania koncentrują się wokół międzywojennej literatury polskiej (zwłaszcza prozy Brunona Schulza), uczenia języka polskiego jako obcego, przekładoznawstwa oraz formalizmu w teorii literatury. Najważniejsze publikacje to: L.H. Budant [tłumacz], A. Pluta [autorka], Aquele bárbaro sotaque polonês (Warszawa 2015), L.H. Budant, R.C. Cordeiro, T.P. de Souza, Narciso acha feio o que não é espelho: reflexões sobre a exceção brasileira em Narciso em férias („Revista Direito e Práxis” 2021).
Dom Kultury Polska Brazylia, Kurytyba Brazylia
https://orcid.org/0000-0003-0526-5043
REGIANE MARIA CZERVINSKI – lic., Dom Kultury Polska Brazylia, Kurytyba, Brazylia.
Nauczycielka języka polskiego. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Federalnym Parany w Kurytybie (2018). Posiada doświadczenie w nauczaniu języka polskiego jako obcego, tłumaczeniach pisemnych i ustnych. Otrzymała tytuł Honorowego Współpracownika za zasługi dla Domu Kultury Polska Brazylia.
Interesuje się językoznawstwem i nauczaniem języka polskiego jako obcego. Współautorka publikacji dotyczącej Zbigniewa Herberta: Studenci, moja przygoda z Herbertem [Estudantes, minha aventura com Herbert]. Podróż Pana Cogito. A Viagem do Senhor Cogito (wraz z: P. Kilanowski, L.H. Budant, P.S. Borges, P. Setenareski, E. Favre, Katowice 2016).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
