Bukoliczne bestiarium Szymona Szymonowica. Między naturą a kulturą
Abstrakt
W artykule są przedstawione i omówione zjawiska związane z fauną występujące w bukolicznej poezji Szymona Szymonowica. Przedmiotem analizy są utwory wydane w zbiorze Sielanki i pozostałe wiersze polskie. Bestiarium z wierszy renesansowego autora, twórcy polskiej sielanki, jest analizowane w kontekście tradycji biblijnej i mitycznej. Zwrócono też uwagę na staropolskie i europejskie dziedzictwo kulturowe, ujęcia konwencjonalne i zrywające z konwencją oraz filiacje z polsko-ruską etnografią. Zbadano naturalny i kulturowy wymiar relacji zwierząt i człowieka. Egzemplifikacja zwierząt występujących w sielankach Szymonowica umożliwiła również określić funkcje, jaką pełnią one w świecie przedstawionym utworów.
Słowa kluczowe
bestiarium; sielanka; konwencja; mit; dziedzictwo staropolskie
Bibliografia
Dzwonkowska, Dominika, Michał Latawiec, Dariusz Gzyra, Jacek Lejman, Michał Twardowski, Mirosław Twardowski, and Justyna Tymieniecka-Suchanek. Filozofia wobec świata zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2015.
Epshteyn, Mikhail Naumovich. Priroda, mir, taynik vselennoy. Sistema peyzazhnykh obrazov v russkoy poezji. Moskva: Vysshaya shkola, 1990 [Эпштейн, Михаил Наумович. Природа, мир, тайник вселенной. Система пейзажных образов в русской поэзии. Москва: Высшая школа, 1990].
Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Translated and edited by Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek and Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990.
Gawiński, Jan. Sielanki z Gajem zielonym, edited by Ewa Rot. Warszawa: Instytut Badań Literackich–Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”, 2007.
Kobielus, Stanisław. Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2002.
Kopaliński, Władysław. Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990.
Krawiec-Złotkowska, Krystyna. “Rozrywki i wywczasy w Historyi uciesznej o królewnie Banialuce Hieronima Morsztyna.” In Kulturowy obraz rozrywki, edited by Jolanta Bujak-Lechowicz, 105–124. Szczecin: Volumina.pl., 2015.
Krawiec-Złotkowska, Krystyna: Na początku był ogród… Wirydarze w polskiej poezji barokowej na tle kultury dawnej Europy. Słupsk–Wejherowo: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, 2017.
Krawiec-Złotkowska, Krystyna. “Szczęśliwe Ziemie Rusi Czerwonej w kreacjach literackich wybranych poetów renesansu i baroku.” Ars Inter Culturas, vol. 7 (2018): 121–144.
Krzewińska, Anna. Sielanka staropolska. Jej początki, tradycje i główne kierunki rozwoju. Warszawa–Poznań–Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
Literacka symbolika zwierząt. Praca zbiorowa, edited by Anna Martuszewska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1993.
Margul, Tadeusz. Zwierzę w kulcie i micie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1996.
Relph, Edward. Place and Placelessness. London: Pion, 1976, 2008.
Serpell, James. W towarzystwie zwierząt. Translated by Anna Alichniewicz and Anna Szczęsna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999.
Sinko, Tadeusz. Echa klasyczne w literaturze polskiej. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1923.
Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – Renesans – Barok. Edited by Teresa Michałowska, Barbara Otwinowska and Ewa Sarnowska-Temeriusz. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, 1998.
Szymonowic, Szymon. Sielanki i pozostałe wiersze polskie, edited by Janusz Pelc. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964.
Walińska, Marzena. Mitologia w staropolskich cyklach sielankowych. Katowice: Wydawnictwo Gnome, 2003.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
