Literackie wędrówki i historyczne podróże wokół społeczności Tatarów polsko-litewskich Baśnie, podania i legendy polskich Tatarów autorstwa Selima Mirzy Chazbijewicza
Abstrakt
W artykule podjęta została próba kulturowej i historycznej rekonstrukcji społeczności Tatarów zamieszkałych na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego. Tatarzy, pochodzący z Azji Środkowej, po podziale imperium mongolskiego udali się do Europy Wschodniej, dając początek chanatowi Złotej Ordy. Pierwsze migracje Tatarów na ziemie polskie z woli Wielkiego Księcia Litwy Witolda datuje się na wiek XIV. Dzięki przynależności do religii muzułmańskiej Tatarzy zdołali na przestrzeni wieków ocalić własną tożsamość. Twórczość literacką Tatarów polsko-litewskich można podzielić na dwa typy literatury: religijną i popularną. Najznakomitszym przedstawicielem polskiej współczesnej literatury tatarskiej jest Selim Mirza Chazbijewicz. Twórca, oprócz poezji i eseistyki, interesował się popularną literaturą tatarską. Książka Baśnie, podania i legendy polskich Tatarów to zbiór 21 opowiadań z tradycji tatarskiej, przekazywanych przez wieki ustnie. Książka ta jest dowodem na występowanie kulturowego splotu tradycji judeochrześcijańskiej, islamskiej i turecko-mongolskiej.
Słowa kluczowe
Tatarzy; mniejszości w Polsce; islam w Polsce; Selim Mirza Chazbijewicz; popularna literatura tatarska
Bibliografia
Ágoston Gábor, Masters Bruce (2009): Encyclopedia of the Ottoman Empire. New York.
Akiner Shirin (2009): Religious Language of a Belarusian Tatar Kitab. A Cultural Monument of Islam in Europe. Wiesbaden.
Arik Sabire (2008): Polonya-Litvanya Tatar Türkleri (Lipkalar). “Modern Türklükar Araştırmaları Dergisi” [Ankara], sayı 5/3, p. 156–161.
Arik Sabire (2010): Kuruluştan XVII Yüzyıla Polonya Tarihi. Ankara.
Behnke Alison (2008): The Conquests of Genghis Khan. Minneapolis.
Bonnefoy Yves (1933): Asian mythologies. Chicago.
Burgan Michael (2005): Empire of the Mongols. New York.
Chazbijewicz Selim (2012): Baśnie, podania i legendy polskich Tatarów. Białystok.
Cope Tim (2014): On the Trail of Genghis Khan: An Epic Journey Through the Land of the Nomads. London.
Crummey Robert (1987): The Formation of Muscovy 1300–1613. New York.
Czerwiński Grzegorz (2011): Panorama de la littérature polono-tatare aux XXe et XXIe siècle. “Slavica bruxellensia” [Bruxelles], N. 7.
DeWeese Devin (1994): Islamization and Native Religion in the Golden Horde. Philadelphia.
Eberhard Wolfram (1947): Çin tarihi. Ankara.
Forbes Manz Beatrice (1989): The Rise and Rule of Tamerlane. Cambridge.
Gerasimova Irina (2009): Between Vilna and Konigsberg: a history of one flight, August 1655. “Ajalooline Ajakiri” [Tartu], N. 3–4.
Gezici Aytekin (2013): Cengiz Han. Ankara.
Grousset Rene (1996): Bozkur İmparatorluğu. İstanbul.
Halperin Charles J. (1987): Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History. Bloomington.
Kamalov Ilyas (2007): Avrasya Fatihi Tatarlar. İstanbul.
Lerski George J. (1999): Historical Dictionary of Poland, 966–1945. Westport.
Marshall Robert (1993): Storm from the East: From Genghis khan to Khubilai khan. Los Angeles.
Meisami Julie Scott, Starkey Paul (1998): Encyclopedia of Arabic literature. Vol. 2. London.
Mickūnaitė Giedrė (2006): Making a Great Ruler: Grand Duke Vytautas of Lithuania. Budapest.
Radziszewska Iwona (2009): Język ksiąg religijnych Tatarów litewsko-polskich, funkcjonujących w środowisku muzułmanów polskich. „Linguistica Copernicana” [Toruń], nr 2 (2).
Rąkowski Grzegorz (2005): Polska egzotyczna. Warszawa.
Sapolyo Enver Behnan (1967): Türk Efsaneleri. Istanbul.
Suziedelis Saulius (1997): Historical Dictionary of Lithuania. Maryland.
Vásáry István (2005): Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans 1185–1365. Cambridge.
Yasushi Inoue (2008): The Blue Wolf: a novel of the life of Chinggis Khan. New York.
Zayonckovski Ananyas (1939): Lehistan arazisinde Türk unsurlari. Türklük. Istanbul.
Università degli Studi di Bari Aldo Moro Włochy
https://orcid.org/0000-0002-8823-5220
dyplom z filologii obcych i literaturoznawstwa uzyskała na Università degli Studi di Bari Aldo Moro we Włoszech (główne języki w ramach studiów neofilologicznych: polski i arabski). Zaangażowana w badania dziedzictwa kulturowego, tradycji i mniejszości językowych w Europie Wschodniej i na Bliskim Wschodzie. Uczęszczała na studia magisterskie z historii islamu na Uniwersytecie w Ankarze. Uczyła języka włoskiego, angielskiego, łaciny i arabskiego w uniwersytetach i ośrodkach kultury w Turcji. Obecnie pracuje w Ambasadzie Włoch w Sudanie. Zajmuje się badaniami nad oralną tradycją popularnej literatury sudańskiej, ze szczególnym uwzględnieniem baśni.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
