Ofelie wiecznie żywe, czyli literatura w fotografii (infrazy czeskie)
(Artykuł w języku polskim)
Abstrakt
Autorka artykułu opisuje przykłady infraz, których zadaniem jest wzbudzenie emocji wywołanych lekturą tekstu literackiego i odzwierciedlenie ich w dziele artystycznym, w tym wypadku w dziełach trzech czeskich artystów fotografików. Punktem wyjścia do analizy trzech wybranych fotografii jest w pierwszej kolejności postać Ofelii z tragedii Williama Szekspira Hamlet i opis jej tragicznej śmierci, następnie odniesienie tego fragmentu tekstu do obrazu prerafaelity Johna Everetta Millais’a pt. Ofelia. Dalsza analiza skupia się wokół fotografii Martina Faltejska (cykl Weightless), Jana Fauknera (cykl Nemesis) i Barbory Bálkovej (cykl Literary Suicides). Opis fotografii przedstawiających Ofelię dotyczy m.in. ich symboliki (archetypów kobiecości, wody, natury), podkreśla podobieństwa i różnice między trzema nośnikami znaczeń (literatura, malarstwo, fotografia). Artykuł porusza kwestię m.in. doświadczenia wizualnego i zamysłu nad tym, czy pojedyncze opisywane fotografie uwolniły się od Szekspirowskiego kontekstu i wpisały w kontekst plastyczny, czy artyści zaproponowali własne, nowe odczytanie owego “mitu Ofelii”.
Słowa kluczowe
fotografia; powieść; infraza; literatura; fotografia czeska
Bibliografia
Bálková, Barbora. [CV]. http://www.barborabalkova.cz/cv.html (20.12.2019).
Barthes, Roland. Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. Jacek Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.
Cousseau, Anne. 2001. “Ophélie: histoire d’un mythe fin de siècle”. Revue d’histoire littéraire de la France Vol. 101, 1/2001, 101–122. http://www.cairn.info/revue-d-histoire-litteraire-de-la-france-2001-1-page-105.htm (20.12.2019).
Faltejsek, Martin. Weightless. https://www.martinfaltejsek.cz/personal/weightless (20.12.2019).
Faukner, Jan. Nemesis. Jan Faukner Photography. https://www.janfaukner.com/gallery/personal/nemesis (20.12.2019).
Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek i Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990.
Fotocommunity. https://www.fotocommunity.de/photos/ophelia (20.12.2019).
Hesse, Hermann. Wilk stepowy, przeł. Józef Wittlin. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1957.
Hornowska, Ewa. Urzekająca paralaksa. Fotografia i jej obrazy. Poznań: Muzeum Narodowe, 2015.
“Jan Faukner”. Behance. https://www.behance.net/janfaukner (20.12.2019).
Kalnická, Zdeňka. Archetyp vody a ženy. Brno: Nakladatelství Emitos, 2007.
Koszowy, Marta. “Słowo w kadrze: literatura i fotografia, fotografia i literatura”. Rocznik Komparatystyczny nr 5, 2014, 249–263.
Michałowska, Marianna. Foto-teksty. Związki fotografii z narracją. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2012.
“Ophelia’s Dream”. Stylebubble. https://stylebubble.co.uk/style_bubble/2011/10/ophelias-dream.html (20.12.2019).
Radziewicz, Teresa. “Od ekfrazy do infrazy”. W: Logos – filozofia słowa. Szkice o pograniczach języka, filozofii i literatury, red. Krzysztof Andruczyk, Ewa Gorlewska, Krzysztof Korotkich. Białystok: Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, 2017. http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/8099/1/T_Radziewicz_Od_ekfrazy_do_infazy.pdf (20.12.2019).
Sekula, Allan. Społeczne użycie fotografii, przeł. Krzysztof Pijarski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
Shakespeare, William. Hamlet, przeł. Józef Paszkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973. http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/hamlet.pdf (20.12.2019).
“The Name ‘Ophelia’ – Appropriation & Commercialization”. https://sites.google.com/site/opheliaandpopularculture/home/the-name-ophelia-and-its-commercialization (20.12.2019).
Zawojski, Piotr. Człowiek i aparat. Viléma Flussera filozofia fotografii. W: Vilém Flusser, Ku filozofii fotografii, przeł. Jacek Maniecki, 11–35. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.
Uniwersytet Wrocławski.Instytut Filologii Słowiańskiej.Zakład Bohemistyki Polska
https://orcid.org/0000-0003-2756-4351
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
"Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura" publikuje teksty wcześniej nieopublikowane na podstawie licencji Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC BY-SA 4.0).
